آثار ماندگار - شماره 696
کشفالظنون عن أسامی الکتب والفنون
کتاب «کشفالظنون عن أسامی الکتب والفنون» از آثار نفیس مصطفىبن عبدالله، معروف به «کاتب چلبى» میباشد که به زبان عربى و در نیمه اول قرن یازدهم هجرى نوشته شده است.
این اثر حاوی مشخصات ۱۵هزار کتاب و شرح احوال ۹۵۰۰ مؤلف است. کتابها براساس عنوان و بهترتیب الفبا تنظیم شدهاند و ذیل عنوان هر کتاب مشخصات و خلاصهای از موضوع آن آورده شده است. همچنین فهرستی تفصیلی از کتابهای اسلامی، عمدتاً اهل تسنن و شرح احوال مؤلفان آنها میباشد و در میان فهرستهایی که در عالم اسلام تدوین شده، این کتاب بهسبب جامعیت اطلاعات درباره کتابها و مؤلفان از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این کتاب، علاوه بر معرفی آثار، به ترجمههایی که از آن اثر به یکی از زبانهای فارسی و عربی و ترکی اشاره شده است. همچنین علوم و فنون رایج تعریف و توضیح داده شدهاند.اثر حاضر، از کتابهاى نفیس و یکى از مآخذ مهم محسوب مىشود که غالباً مورد استناد دانشوران قرار مىگیرد.
ساختار کتاب
موضوعات مطرحشده در این اثر عبارتند از: ماهیت علم، بیان عقیده و آرائى که درباره متفرعات مربوط به ماهیت علم وجود دارد، علم مدون و موضوع، مبادى، مسائل و غایت، تقسیم معتبر علوم و اقسام آن، سبب علم، منشأ نزول کتب و اختلاف مردم و اقسام آنها، اهل اسلام و علوم آنان، تألیفکنندگان و تألیفشدهها، منافع و موانع علم و .....
کتاب، فاقد فهرست بوده و در پاورقىها، توضیحاتى پیرامون برخى از کلمات و مطالب متن داده شده است.
چاپ و نشر
این کتاب توسط انتشارات دار إحیاءالتراث العربی چاپ شده است. بهسبب اهمیت این کتاب، بر آن ۹ ذیل نوشته شده که مهمترین آنها ایضاحالمکنون فیالذیل علی کشفالظنون میباشد. چاپ افست این ترجمه، در ۱۹۶۴، در آمریکا منتشر شد است.
کشفالظنون را گوستاو فلوگل به زبان لاتین ترجمه و در هفت جلد در(۱۸۵۸- ۱۸۳۵م) در شهر لایپزیک آلمان و بار دوم این کتاب را در سال ۱۲۷۴ ه.ق در مصر و بار سوم در سال ۱۳۱۱ ه.ق در استانبول منتشر کرد.