سابقه فقه معاصر در حوزه‌های علمیه آیت‌الله اعرافی در ابتدا با اشاره به سابقه طولانی حوزه‌های علمیه در پاسخگویی به مسائل عصر، تأکید کرد: در دوره‌های مختلف تاریخ، حوزه‌های شیعی همواره پیشرو در پاسخگویی به مسائل و ابتلائات عصر خود بودند. این مسئله اختصاص به پاسخگویی به شبهات اعتقادی هر عصر نداشت؛ بلکه بزرگان حوزه در مسائل فقهی نیز همواره با رعایت منهج اجتهادی خود تلاش می‌نمودند تا با تحلیل موضوعات جدید به پاسخگویی سؤالات عمومی و تخصصی بپردازند. همچنان که در آثار محقق کرکی‌(ره) تا مرحوم صاحب جواهر(ره) مشاهده می‌نمایید و نیز مانند مسائلی چون تحلیل بیمه و اسکناس و ماهیت پول که مکرر در آثار مرحوم نائینی و صاحب عروه و شیخ حسین حلی(ره) و غیرایشان مطرح شده است. در آثار مرحوم امام و سایر مراجع تقلید(ره) در عصر ما  نیز به‌طور مستقل مسائل مستحدثه مورد توجه واقع شده است. در این اواخر هم که تحلیل مسائل مختلف اقتصادی و سیاسی در آثار شهید صدر‌(ره) و شاگردان معزز ایشان به مباحث جدی اجتهادی تبدیل گردید. پس ما با یک سنت عمیق حوزوی مواجه هستیم و حال باید با توجه به توسعه و پیچیده شدن مسائل روز بتوانیم، با یک کار گروهی و اجتهادی پاسخگوی مسائل جدید باشیم. این مهم امروز در حوزه‌های علمیه با فعالیت شبانه‌روزی دفتر فقه معاصر در دست پیگیری است و ما در آستانه ورود به یک تحول و توسعه در حوزه‌های علمیه هستیم.
در کنار این کار نیز درخت‌واره رشته‌ها و حوزه‌های دانشی «فقه و اصول» و «فقه و حقوق» نیز نهایی شده است که در آینده با استفاده از محصولات دفتر فقه معاصر و سایر مراکز تحقیقاتی می‌تواند، نیازهای علمی طلاب برای ورود به عرصه‌های جدید دانش را تأمین نماید.

  نظر مقام معظم رهبری درباره دفتر فقه معاصر مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه به دیدارهای خود با مقام معظم رهبری در این زمینه اشاره نمود و خاطرنشان ساخت: اقدامات، محصولات و برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت دفتر فقه معاصر را محضر مبارک مقام معظم رهبری  دام‌ظله‌العالی ارائه نمودم که ایشان علاوه بر ابتهاجی که به این کار داشتند، گفتند: «این یکی از کارهای اساسی است که باید بشود».

  توسعه دروس خارج فقه معاصر در موضوعات مصوب آیت‌الله اعرافی به توسعه دروس خارج فقه معاصر در سال ۱۴۰۰ نیز پرداخت و گفت: در دو سال گذشته برنامه حوزه آن بود که دروس خارج فقه معاصر به‌صورت محدود برگزار شود تا این طرح مهم، با متانت و پس از اخذ پیشنهادهای اساتید توسعه یابد. سال گذشته ۱۵ درس خارج فقه معاصر برگزار شد که حدود ۴۰ درصد از دروس پرتعداد را شامل می‌شد. امسال با مصوبه‌ای که ابلاغ شده است، تمامی اساتید رسمی دروس خارج می‌توانند، حداقل یک روز در هفته از تدریس خود را به موضوعات فقه معاصری که رسماً اعلام می‌شوند، اختصاص دهند؛ در این صورت دروس ایشان ثبت و طلاب  نیز می‌توانند، در مصاحبه شفاهی همان درس فقه معاصر شرکت نمایند.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: از امسال حمایت‌های حوزه به محصولات این دروس اختصاص می‌یابد و طبق آیین‌نامه ابلاغی، مقالات و تحقیقات طلاب در این دروس، از امتیازات مناسبی برخوردار خواهند شد.

  دروس تمهیدی فقه معاصر حرکتی جدید در مسیر تحول اجتهادی وی در تبیین حرکت جدید حوزه در عمومی شدن بحث‌های فقه معاصر، به بحث جدید دروس تمهیدی فقه معاصر اشاره کرد و گفت: ما در دو سال گذشته با همراهی اساتید شناخته‌شده دروس خارج، درس‌هایی را در موضوعات فقه پول، فقه پزشکی، فقه بورس و فقه رمزارزها برگزار کردیم که به‌همت دفتر فقه معاصر، تقریرات این دروس به‌صورت کتبی فاخر به‌زودی انتشار خواهند یافت. علاوه بر این‌ها برخی کتب اجتهادی بزرگان و محققان حوزوی در موضوعات معاصر نیز انتخاب شده‌اند که در سطوح عالی توسط اساتید آن سطوح تدریس شوند.

  فهرست موضوعات پایان‌نامه‌های مورد حمایت در مرحله نهایی است آیت‌الله اعرافی در مورد پایان‌نامه‌های فقه معاصر نیز، خبر از برنامه حوزه در حمایت از این پایان‌نامه‌ها داد و بیان کرد: اولین بسته پیشنهادی موضوعات فقه معاصر، توسط دفتر فقه معاصر پیشنهاد شده و به‌زودی در کمیته‌های مربوطه مورد بررسی قرار گرفته و موضوعات مصوب به جامعه علمی حوزویان اعلام می‌گردد که خود، حرکتی شایان توجه در توسعه این تحقیقات محسوب می‌شود. قرار شد، دفتر فقه معاصر هم، در معرفی منابع مورد نیاز برای این پایان‌نامه‌ها، همکاری لازم را بنماید و با همکاری معاونت پژوهش بخش تخصصی فقه معاصر نیز، در برخی کتابخانه‌های حوزوی راه‌اندازی گردد.

  7 کتاب جدید فقه معاصر تألیف شده است آیت‌الله اعرافی در ادامه افزود: بعد از چاپ کتاب «‌الفائق فی‌الاصول» که مورد استقبال حوزویان واقع گردید، دفتر فقه معاصر طی دو سال فعالیت‌های مستمر و جلسات متعدد شورای علمی، کتاب «شخص حقوقی» را تألیف کرده است. این کتاب امسال به‌صورت آزمایشی توسط آیت‌الله شب‌زنده‌دار و برخی اساتید دیگر تدریس می‌گردد و بعد از بررسی تمامی بازخوردها از سال آینده، مانند الفائق در برنامه درسی سطوح عالی و خارج حوزه‌های علمیه قرار خواهد گرفت.

  الفائق به شهرستان‌ها رسید آیت‌الله اعرافی در پایان به کتب الفائق اشاره کرد و بیان داشت: کتاب الفائق بحمدالله یکی از نمونه‌های موفق کار گروهی اجتهادی در حوزه‌های علمیه است. طلاب و اساتید حوزوی امروز با این کتاب ارتباط خوبی برقرار کردند و بازخوردهای بسیار مثبتی از فضلای درس الفائق داشته‌ایم؛ لذا از سال تحصیلی ۱۴۰1 ـ ۱۴۰0 این کتاب در کل کشور به‌صورت رسمی توسط اساتید رسمی کفایه و درس خارج قابل تدریس است و مزایای تحصیل در این درس، در تمامی شهرستان‌ها مانند قم می‌باشد.