به گزارش شبکه اجتهاد، «نجف‌اشرف و حوزه‌اش، مکان و مکین» عنوان جلد اول این کتاب است که به‌دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال است: حوزه‌ نجف‌اشرف چرا و چگونه توانسته است طی هزارسال جایگاه خود را به‌عنوان مادر حوزه‌های علمیه در شرق و غرب جهان حفظ کند و راز آن در چیست؟ کتاب به همه‌ آن‌چه که به پاسخ این سئوال مرتبط است پرداخته است، از جمله تاریخ نجف‌اشرف و جغرافیای آن، عمق تمدنی آن پیش و پس‌از اسلام، عتبه‌ مقدسه‌ علویه علیه السلام و فیوضات الهام‌بخش آن، و نیز زمینه‌ فرهنگی نجف‌اشرف که پرورشگاهی برای حوزه بوده است، با ذائقه‌ عربی وافرش در علوم مختلف زبان‌شناختی و آداب و فنون آن.
مراحل آموزشی و روش‌های مورد قبول در حوزه‌ نجف چیست؟ این موضوعی است که جلد دوم کتاب با عنوان «نظام آموزشی: دانش‌اندوزان و مدارس، مراحل و روش‌ها، نکات مثبت و منفی» به آن پرداخته است، و در آن ۲۵ نقطه‌ عطف را از لحاظ ایجابی در نظام آموزشی حوزه و خروجی‌هایش بررسی کرده است.
مؤلف این اثر گران‌سنگ در جلد سوم به ثمرات این حوزه‌ اصیل در زمینه‌ علمی پرداخته که شامل مشهورترین علمای نجف‌اشرف از قرن پنجم تا قرن پانزدهم هجری قمری، با معرفی مختصری برای هر کدام می‌شود.
حوزه‌ علمیه‌ نجف طی قرون متمادی چه چیزی علم فقه و اصولش افزوده است؟ پاسخ به این پرسش، موضوع جلد چهارم کتاب با عنوان «بحث فقهی اصولی: دوره‌ها و مکتب‌ها» است. در این جلد با تبیین دوره‌های علمی مختلف، برخلاف آن‌چه نظر غالب است، و با توضیح مفصل آن‌چه مجتهدان هرکدام از دوره‌ها بر بحث فقهی اصولی افزوده‌اند، از نظریات و آرا و مبانی اصیل و ابتکاری یا تکامل دیگر مبانی، به این مسئله پرداخته شده است.
جلد پنجم به مرجعیت دینی اختصاص یافته و برنامه‌های روزانه‌ سه مرجع معظم تقلید را از سه قرن متوالی تبیین می‌کند. با این‌حال مهم‌تر از همه این‌که این جلد از کتاب به‌طور مفصل حضور اجتماعی و سیاسی مرجعیت حاضر در نجف‌اشرف را در مسایل عراق، از قرن ۱۳ هجری تاکنون بازگو می‌کند.
بعد‌از آن، به اختصار به زندگی و مسیر علمی چهار نفر از مراجع عظام معاصر می‌پردازد، و روش مباحث فقهی اصولی آیات عظام سیستانی و سیدمحمدسعید حکیم را با شرح و بسط بیشتری توضیح می‌دهد؛ پس‌از آن به مبانی بنیادین در نظریه حضرت‌ آیت‌الله سیستانی می‌پردازد که به نظریه‌ «اراده‌ امت» معروف است؛ سپس به مقایسه‌ بین مبانی فکری حضرت آیت‌الله سیستانی و مبانی نظری آیت‌الله‌العظمی شیخ محمدحسین نایینی می‌پردازد.
اما جلد ششم این کتاب به تبیین متون خطبه‌های نمازجمعه می‌پردازد که به نمایندگی از حضرت آیت‌الله‌العظمی سیستانی (دام ظله) در مورد مسایل عراق ایراد شده است، و از فتوای جهاد کفایی تا پیروزی نهایی، مستندی تاریخی و دقیق از دیدگاه‌های این مرجع تقلید در مورد مسایل عراق طی سه‌سال متوالی به‌دست می‌دهد.