هفته‌نامه سیاسی، علمی و فرهنگی حوزه‌های علمیه

حکمرانی اسلامی و شورای نگهبان مورد هجمه‌های فراوانی است

آیت‌الله شب زنده‌دار

حکمرانی اسلامی و شورای نگهبان مورد هجمه‌های فراوانی است

عضو فقهای شورای نگهبان گفت: مهم‌ترین ضابطه‌ در حکمرانی اسلامی این است که باید حدود الهی به‌طور کامل مراعات شود. همان‌طور که در بعضی از فرمایشات مرحوم امام(قد) وجود دارد، اساساً فلسفه حکومت، مسأله پیاده‌سازی حدود الهی است، نه دستکاری آن‌ها. 
آیت‌الله شب زنده‌دار عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه، در آیین افتتاحیه دومین رقابت شبیه‌سازی شورای نگهبان، ویژه فضلای حوزه علمیه که به‌همت اندیشکده دین و حکمرانی و با همکاری پژوهشکده شورای نگهبان در قم برگزار شد، به حفظ و پاسداشت حدود الهی اشاره کرد و گفت: اسلام در کنار بیان راه و وظایف، ولی‌ای گذاشته که علاوه بر وظیفه تبیین، وظیفه پیاده‌سازی یعنی همان حکمرانی را نیز بر عهده دارد. امری که ما حوزویان به‌عنوان کسانی که باید با مراجعه به منابع دینی، استنباط و استخراج کنیم، ضوابط صحیح حکمرانی است. مهم‌ترین ضابطه‌ در حکمرانی اسلامی این است که باید حدود الهی به‌طور کامل مراعات شود. همان‌طور که در بعضی از فرمایشات مرحوم امام(قد) وجود دارد، اساساً فلسفه حکومت، مسأله پیاده‌سازی حدود الهی است؛ نه دستکاری آن‌ها.
وی افزود: ما حق نداریم احکام الهی را دستکاری کنیم. خداوند متعال در قرآن شریف به‌طور مکرر بر این مسأله مهم اصرار ورزیده است. در آیه ۲۲۹ سوره مبارکه بقره می‌فرماید: [تلک حدود الله فلا تعتدوها و من یتعد حدود الله فأولئک هم الظالمون]؛ اینها حدود و مرزهای الهی است؛ از آن تجاوز نکنید! و هر کس از آن تجاوز کند، ستمگر است». حضرت آقا هم به‌کرات به این نکته تأکید کرده‌اند. ایشان در همین راستا در جایی فرمودند که «بعضی از آقایان از قم نزد من آمدند و از من در مورد برخی از مسائل خاص، فتواهایی می‌خواستند.» آقا در پاسخ فرمودند: «مگر من چنین فتواهایی می‌دهم؟» گویا برخی از افرادی که ادعای فقه پویا دارند، از حضرت آقا فتوایی می‌خواستند که حضرت آقا در جواب فرمودند: «مگر من چنین فتواهایی می‌دهم؟!»
عضو فقهای شورای نگهبان در ادامه، نسبت به دخالت تمایلات انسانی در حکمرانی اسلامی هشدار داد و گفت: در حکمرانی نباید افکار و تمایلات خود را دخیل کنیم: «إن دین‌الله لا‌یصاب بالعقول». حضرت ابراهیم(ع) از خداوند متعال فرزندی خواسته و خداوند متعال نیز، پس از چندی به او عطا کرده است. حال که این فرزند رشد کرده، خداوند متعال امر می‌کند که باید او را بکشی. در توجیه این دستور، چه فلسفه‌ای به ذهن انسان می‌آید؟ مگر این ظلم نیست؟ مگر حضرت اسماعیل(ع) چه گناهی مرتکب شده است؟ اما وقتی حضرت ابراهیم(ع) به حضرت اسماعیل(ع) می‌فرماید که دستور چنین است، در پاسخ می‌گوید: «پدرم! هرچه دستور داری اجرا کن! به‌خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت! (صافات: ۱۰۲)» نه حضرت ابراهیم(ع) و نه حضرت اسماعیل(ع) در اجرای فرمان الهی، إن‌قلت نمی‌آورند. گاهی اوامر خداوند متعال دور از درک انسان‌ها و حتی پیامبران است و هیچ توجیه ظاهری ندارند؛ ولیکن امر خداوند متعال است و باید آن را بپذیریم. چندی پیش در یکی از برنامه‌های تلویزیونی، در خصوص بحث اعتبار اسناد عادی، مهمان جوان برنامه می‌گفت: «ما فقیه نیستیم؛ اما چون بی‌اعتباری اسناد عادی به‌نفع مردم است، حتماً اشکال ندارد!» مگر خداوند متعال به نفع مردم کار نکرده است؟! چون به خیال او این حکم به‌نفع مردم است، نتیجه می‌گیرد که از لحاظ فقهی نیز اشکال ندارد!!! باید به این امور توجه شود.
وی در ادامه با تذکر نسبت به اظهار نظر پیرامون فتوایی که بین فقها مشهور است، بیان کرد: باید در اظهارنظر نسبت به فتوای مشهور فقها در خصوص یک مسأله دقت کرد. می‌گویند: مرحوم کاظمی (مقرر محقق نائینی و مولف کتاب فوائدالاصول) برای زیارت حضرت امام رضا(ع) به ایران آمده بود. ایشان در میان راه، به قم می‌آید و در درس شیخ عبدالکریم حائری(ره) شرکت می‌کند. آیت‌الله حائری یک مسأله را طبق موازین محاسبه می‌کند و نتیجه می‌گیرد که دلیلی بر حکم الزامی نیست؛ ولیکن فتوایی هم بر برائت نمی‌دهند و احتیاط می‌کنند. مرحوم کاظمی خطاب به ایشان عرض می‌کند: «إذا ساعدنا الدلیل ما استوحشنا من الانفراد؛ وقتی دلیل همراه و مساعد ماست، از انفراد و تنهایی چه وحشتی داریم؟». مرحوم حاج شیخ در پاسخ فرموند: «لااقل اگر یک ملامرده‌ای گفته‌بود، ما دل‌مان خوش بود».
عضو فقهای شورای نگهبان در پایان، در تبیین ضرورت و فوائد آشنایی فضلای حوزه با فرایند شورای نگهبان اظهار کرد: ان‌شاءالله این اقدام مبارک و در راستای آشنایی و انجام‌ بهتر وظایف باشد و در پرتو این جلسات، حداقل دو چیز محقق شود؛ اول آنکه نیروهایی کارکرده و پخته معرفی شوند تا در زمان لازم مورد استفاده قرار گیرند و این‌طور نباشد که قحط‌الرجال باشد. بیشترین مصوباتی که در دیوان عدالت ادرای با اشکال شرعی مواجه می‌شوند، مصوبات شورای شهر است. خدمت حضرت آقا مشرف بودیم که برخی از دوستان، نسبت به این نکته عرایضی داشتند. ایشان علی‌رغم اینکه به این نقص در قانون‌گذاری اذعان داشتند، فرمودند: «این ظرفیت را نداریم». باید این نداشتن را با ‌همین کارها حل کرد.
فایده دوم این است که الآن حکمرانی اسلامی و شورای نگهبان، مورد هجمه‌های فراوانی است. ما افرادی را لازم داریم که بتوانند، پاسخگوی این هجمه‌ها باشند و مسائل را روشن کنند.
گزارش: رحیم کریمی

ارسال دیدگاه