گسترش و بسط آیین‌های قرآنی از شهر مقدس قم به جهان اسلام، یکی از دستاوردهای سفر تاریخی و تمدن‌ساز کریمه اهل‌بیت(ع) از سرزمین وحی به قم مقدس (به سال ۲۰۱قمری) است که بی‌تردید در بازشناسی هویت دینی و بازآفرینی و احیای تمدن نوین اسلامی ایرانی، بسیار مؤثر و کارساز خواهد بود.
بررسی اسناد و مدارک نوشتاری و کاغذی، ملاحظه اسناد دیداری و عکس‌های قدیمی، مطالعه منابع مکتوب و کتب خطی، به‌ویژه  کنکاش و تحلیل اطلاعات اشیا و آثار تاریخی و موزه‌ای متناظر و موجود در موزه فاطمی ما را به بازشناسی سابقه و قدمت هزارساله مراسم و آیین‌های حرم مطهر فاطمی، از جمله آیین‌های قرآنی و ختم قرآن جمعی، رهنمون می‌سازد.
از این روی می‌توانیم پیشینه  آیین «ختم قرآن» و فعالیت‌های قرآنی در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) را به پای قدمت بنای بارگاه نورانی در مدفن آن حضرت بدانیم؛ چراکه شواهد  و قرائنی نشان می‌دهد که زائران مشتاق از همان ایام رحلت کریمه اهل‌بیت(ع)، در این مکان مقدس به تلاوت کلام الهی به‌قصد اهدای ثواب تلاوت به آن بانوی طاهره همت می‌گماشتند.
در چیدمان جدید موزه فاطمی که در دوره تعطیلی کرونا با الگوی موزه محتواگرا صورت گرفت‌، در راستای معرفی مشاغل و آیین‌های قدیمی بارگاه فاطمی، اشیا و آثار موزه‌ای متناظر را بررسی و اثرگزینی کردیم و به‌لطف الهی موفق شدیم، بیش از ۲۰ شغل و منصب قدیمی و بیش از۱۰ آیین و مراسم قدیمی را با آثار تاریخی و موزه‌ای بازشناسی کرده و در گنجینه خدمت و خادمان تالار عترت به نمایش بگذاریم. از قدیمی‌ترین مشاغل و مناصب فرهنگی حرم مطهر فاطمی، شغل «حافظی» بوده و قدیمی‌ترین آیین فرهنگی بارگاه فاطمی نیز، آیین ختم جمعی قرآن کریم به‌قدمت ۸۰۰ ساله بوده است. آثار قرآنی مربوط به آیین جمع‌خوانی قرآن در بارگاه فاطمی در گنجواره آیین‌های قدیمی، برای اولین‌بار به نمایش درآمده است.
با توجه به مطالعات و تألیفاتی که در زمینه پیشینه‌شناسی حرم مطهر فاطمی از جمله سابقه مشاغل و خدمات فرهنگی و قرآنی این آستان مبارک داشتم، بدون تردید از اوایل دوران صفویه به‌طور رسمی و تشکیلاتی، خادمانی در منصب یا شغل خاصی به تلاوت جمعی قرآن در حرم مطهر اشتغال داشتند؛ لکن قدیمی‌ترین سند قرآنی موجود در مرکز اسناد نشان می‌دهد که قرائت قرآن مجید در جایگاه یک «خدمت» یا «منصب قرآنی»، دست‌کم در بیش از ۴۶۷ سال پیش در این بارگاه ملکوتی معمول بوده است. این سند ارزشمند مربوط به زمان شاه طهماسب اول (سال۹۷۲ ق) است که وی طی فرمانی به امیرسلطان احمد، متولی وقت آستان مقدس، دستور صادر می‌کند که علاوه بر حافظان و قاریان موجود حرم مطهر، ۶ نفر قاری جدید نیز به آنها افزوده شود. بررسی ده‌ها سند ارزشمند موجود، نشان می‌دهد که از اوایل دوره صفویه تا اواخر قاجاریه، از سه نفر تا هفده نفر حافظ و قاری، موظف به قرائت و انجام آیین ختم قرآن و فعالیت‌های قرآنی در حرم مطهر فاطمی می‌شدند.
در دوره قاجار نیز، آیین ختم قرآن به‌صورت جمعی توسط حافظان و قاریان در حرم مطهر فاطمی در طول سال معمول بوده و حُفّاظ قرآن با شرح وظایف تلاوت مستمر قرآن در صبحگاهان و شبانگاهان زیر نظر صدرالحفاظ به این کار قرآنی می‌پرداختند که اسناد بسیاری از جمله عکس‌های تاریخی و مستند در این رابطه به‌جای مانده است.
اما پس از انقلاب اسلامی، صدها نوع فعالیت قرآنی از جمله کلاس‌های آموزش قرآن و ده‌ها طرح و برنامه‌ ترویجی و ختم قرآن جمعی، توسط خادمان رسمی و  افتخاری و زائران حرم مطهر افزوده شد. 
از اوایل دهه هفتاد به‌موازات برگزاری آموزش‌های قرآنی در حرم فاطمی، آیین ترتیل‌خوانی یا ختم جمعی قرآن به‌سبک جدید، ابتدا در مسجد بالاسر و سپس رواق طباطبایی و دار‌التلاوه مسجد اعظم با حضور خادمان و زائران به‌شکل باشکوهی شکل گرفت.
در دوره تولیت آیت‌الله سعیدی با تأسیس مرکز بزرگ قرآن و حدیث کریمه اهل‌بیت(ع) در شبستان نجمه خاتونِ حرم مطهر فاطمی، آیین بزرگ ترتیل‌خوانی در اوایل دهه ۹۰ به‌شکل بسیار باشکوه‌تری در شبستان امام خمینی(ره) حرم برگزار شد و در ماه مبارک رمضان به‌طور زنده از شبکه‌های استانی و ملی پخش گردید و مورد استقبال فوق‌العاده جامعه قرآنی و عموم مردم قرار گرفت.
بنابراین قدمت و دیرینگی آیین ختم قرآنی جمعی یا جمع‌خوانی قرآن در بارگاه فاطمی به‌سبک ساده و سنتی مربوط به دوره ایلخانی یعنی بیش از ۸۰۰ بوده و به‌سبک جدید و باشکوه مربوط به دهه هفتاد شمسی یعنی بیش از ۳۰ سال می‌باشد و این پیشینه طولانی و عمیق، پیشگامی، الگودهی و جریان‌سازی اثرگذار قرآنی آستان مبارک حضرت فاطمه معصومه(س) را در ایران اسلامی و جهان اسلام نشان می‌دهد.
 گسترش و بسط آیین‌های قرآنی از شهر مقدس قم به جهان اسلام، یکی از دستاوردهای سفر تاریخی و تمدن‌ساز کریمه اهل‌بیت(ع) از سرزمین وحی به قم مقدس (به سال ۲۰۱ قمری) است که بی‌تردید در بازشناسی هویت دینی و بازآفرینی و احیای تمدن نوین اسلامی ایرانی بسیار مؤثر و کارساز خواهد بود.