به گزارش خبرگزاری حوزه، متن سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری در مورد حمایت و سامان‌دهی معاونت تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه از گروه‌های جهادی با کارویژه فرهنگی و تهذیبی به این شرح است:
]فضل‌الله المجاهدین بأموالهم وأنفسهم علی‌القاعدین درجةً[ (نساء / ۹۵)
«جهاد» شاخصه مؤمنانی است که قلبشان خالی از حب دنیاست و با بذل مال و جان خود، صدق ایمان‌شان را آشکار می‌سازند. انسان‌های مؤمن مجاهد بر دیگر مؤمنین فضیلت و برتری دارند و خداوند اجر عظیمی برای ایشان در نظر گرفته است. «فضل الله المجاهدین علی‌القاعدین أجرًا عظیمًا»
جهاد در راه خدا مصادیق متعددی دارد و به‌تعبیر مقام معظم رهبری، «یک‏وقت جهاد در میدان جنگ مسلحانه است که «جهاد رزمی» نام دارد، یک‏وقت در میدان سیاست است که «جهاد سیاسی» نامیده می‌شود، یک‏وقت هم در میدان مسائل فرهنگی است که به «جهاد فرهنگی» تعبیر می‌شود و یک‏وقت در میدان سازندگی است که به آن «جهاد سازندگی» اطلاق می‌گردد». در این میان پایه و اصل و اساس حرکت‌ها و فعالیت‌های جهادی، «جهاد فرهنگی» است؛ چه اینکه مقام معظم رهبری نیز فرموده‌اند: «کار سیاسی، باید پشتوانه جهاد نظامی داشته باشد و هر دوی این‌ها، بدون کار فرهنگی بی‌ثمر خواهد بود». «اخلاق و معنویت جهت‌دهنده به همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی است».1
□ ۱. مهم‌ترین رسالت أنبیاء و اولیای الهی نیز، تزکیه و ارتقای معنوی انسان‌ها بوده است و در سایه اخلاق، ایمان و معنویت، می‌توان سعادت دنیا و آخرت را تضمین نمود؛ بنابراین بالاترین مرتبه از جهاد، «جهاد فرهنگی» است؛ انسان‌سازی، رشد اخلاقی و ارتقای معنوی انسان‌ها، از مهم‌ترین ارکان ساخت جامعه و تمدن اسلامی است. برای تقویت و فراگیری «تمدن اسلامی»، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین اقدام، تلاش و جهاد در راستای رشد هرچه بیشتر «شعور معنوی و وجدان اخلاقی» در جامعه است.2
□۲. جمهوری اسلامی در این برهه تاریخی که در صحنه تقابل و رویارویی با جریان باطل در مقیاس تمدنی قرار گرفته است و به مبارزه با تهاجم فرهنگی تمدن غرب و سبک زندگی غربی می‌پردازد، مهم‌ترین میدان مبارزه خود را «مبارزه فرهنگی» با جبهه باطل و شبیخون فرهنگی دشمنان می‌داند. حوزه و روحانیت که پایگاه حفظ و صیانت از دین و دینداری و کانون فرهنگ و اخلاق و معنویت در جامعه است، همواره در خط مقدم جهاد فرهنگی و تربیتی بوده و در طول تاریخ شیعه، مجاهدات فراوانی داشته است و اکنون طلاب و روحانیون در صحنه مبارزه تمدنی با فرهنگ غرب که تهدیدات خود را گسترده‌تر نموده و با نفوذ در همه ارکان و شئون و سبک زندگی جامعه ما، اخلاق و معنویت مردم و جوانان ما را مورد ضربه و خدشه قرار داده است، رسالت سنگین‌تری را متوجه خود می‌دانند و جهاد واقعی در عرصه اخلاق، تربیت و فرهنگ را وظیفه اصلی خود می‌پندارند.
«إذا کان یوم‌القیامة جمع الله عز و جل الناس فی صعیدٍ واحدٍ و وضعت الموازین فتوزن دماء الشهداء مع مداد العلماء فیرجح مداد العلماء علی دماء الشهداء و أشد من یتم هذا الیتیم، یتیم ینقطع ‏ عن إمامه لایقدر علی‌الوصول إلیه و لایدری کیف حکمه فیما یبتلی به من شرائع دینه. ألا فمن کان من شیعتنا عالماً بعلومنا و هذا الجاهل بشریعتنا- المنقطع عن مشاهدتنا یتیم فی حجره، ألا فمن هداه و أرشده و علمه شریعتنا- کان معنا فی‌الرفیق الأعلی. (تفسیر امام عسکری، ص ۳۳۹)
یکی از پدیده‌های زیبا و قابل توجه در تاریخ انقلاب، «گروه‌های جهادی» هستند که جهاد و ایثار را در عرصه خدمت‌رسانی به محرومان و مستضعفان به منصه ظهور رسانده‌اند؛ البته گروه‌های جهادی «طلاب و روحانیون» معمولاً علاوه بر «یاری‌رسانی به محرومان و مستضعفان»، اهداف دیگری را دنبال می‌کنند که عبارتند از:
□ ۱. حل بحران: در زمان بحران‌های اجتماعی و بروز حوادثی نظیر سیل و زلزله یا بیماری کرونا: تا زمانی‌که جامعه دچار «بحران» است و ساختارهای رسمی و نیروهای ویژه‌ای مسئولیت حل بحران را به عهده نگرفته یا حضور به‌موقعی در صحنه حوادث نداشته باشند، وظیفه انسانی هر فرد و گروه است که در صحنه بحران حضور فعال و اثرگذار داشته باشند و طلاب و روحانیون هم از این قاعده مستثنی نیستند؛ بلکه سزاوار است آنها پیشگام و پرچم‌دار چنین حرکت‌هایی باشند و به یاری همنوعان بشتابند و الگو و سرمشق دیگران قرار گیرند؛ لکن پس از خروج از حالت بحران و اضطرار، می‌بایست کار به دست اهلش سپرده شود و به اولویت‌های دیگر پرداخته شود.
□ ۲. هدایت‌گری و خط‌شکنی (حضور نمادین): گاهی برخی موضوعات و حوزه‌های خدمت‌رسانی و پدیده‌های اجتماعی که مستحدثه هستند و سابقه نداشته‌اند، نیاز به حضور ابتدایی و یا ابتکار و نوآوری دارد و معمولاً حوزه و روحانیت در اعلام موضع اجتماعی پیشگام بوده است و می‌بایست، در چنین مواقع و موضوعاتی، خط‌شکن، الگوآفرین و هدایت‌گر باشند؛ به‌عنوان مثال در رابطه با بیماری کرونا، حضور در بیمارستان‌ها و ارائه خدمات مختلف؛ از جمله خدمات روحی و روانی به بیماران، بی‌سابقه بوده و طلاب و روحانیون با حضور به‌موقع و هوشمندانه، زمینه ارائه چنین خدماتی را برای اقشار دیگر، از صنف دانشجو و جوانان حزب‌اللهی فراهم ساختند. حضور گروه‌های جهادی طلاب و روحانیون در این رویکرد، به‌صورت الگو بوده و می‌بایست، منجر به حضور و به‌کارگیری اقشار و صنوف دیگر و واگذاری امور به ایشان شود.
□ ۳. اطلاع و کسب آگاهی از وضعیت مردم: گروه‌های جهادی طلاب و روحانیون در این رویکرد، به دنبال چشیدن طعم فقر و محدودیت‌های اجتماعی اقشار ضعیف و محروم هستند و به همدردی و هم‌نوایی با ایشان می‌پردازند و از صحنه‌های واقعی مغفول و پنهان جامعه، اطلاع کسب می‌نمایند. چنین حضوری نیز برای گروه‌های جهادی طلاب و روحانیون ضروری است.
□ ۴. خودسازی و تربیت عملی: بی‌تردید یکی از فضاهای بی‌نظیر برای خودسازی و تربیت، فضای اردوهای جهادی و ارائه خدمات اجتماعی است. در این میدان رزم فرهنگی و جهاد سازندگی، روحیه اخلاص، خدمت، مردم‌داری، تحمل مشکلات و … تقویت شده و به‌نوعی درس اخلاق عملی خواهد بود. حضور طلاب و روحانیون با این رویکرد در گروه‌های جهادی نیز ضروری است.
علاوه بر موارد فوق، آنچه برای طلاب و روحانیون و گروه‌های جهادی حوزه و روحانیت شایسته رعایت است، اینکه حضور طلبه و روحانی، حضوری متناسب با رسالت طلبگی و مأموریت حوزه‌های علمیه باشد؛ یعنی دغدغه اصلی او «انسان‌سازی» و هدایت فکری و دینی و هدایت سیاسی و بصیرت‌افزایی باشد و این‌ را بر راهنمایی و حضور در عرصه خدمات اجتماعی مقدم بداند که «مداد العلماء افضل من دماء الشهدا». مقام معظم رهبری نیز، در دیدار با طلاب و روحانیون، رسالت حوزه‌های علمیه را به‌ترتیب اولویت، «هدایت فکری و دینی»، «هدایت سیاسی و بصیرت‌افزایی» و «راهنمایی و حضور در عرصه خدمات اجتماعی» شمرده‌اند.
در واقع طبق معارف اسلامی، مهمترین محرومیت‌ها محرومیت فرهنگی و دینی است و مهمترین خدمات، هدایت فکری و دینی است۳ و این مهم بر عهده حوزه و روحانیت است که مسئولیت اصلی او محسوب می‌شود و از عهده دیگر اصناف خارج است. بسیاری از خدمات اجتماعی در گروه‌های جهادی توسط اقشار و اصناف دیگر قابل انجام است؛ اما کارویژه اصلی طلبه و روحانی، خودسازی و انسان‌سازی و جامعه‌سازی است و «فرهنگ»، نسبت به «سیاست» و «اقتصاد» اصل و اساس است. بر این اساس حضور طلاب در گروه‌های جهادی، می‌بایست حضور یک عالم دین باشد؛ بلکه در مقام تعیین خط مشی، هدایت‌گری، سیاست‌گذاری و در یک کلمه، «مدیریت» گروه‌های جهادی قرار گیرد۴ و در کنار خدمات اجتماعی، به رسالت اصلی و مأموریت اساسی خود بپردازد؛ کما اینکه یک پزشک با حضور در گروه جهادی، در کنار فعالیت‌های عمرانی و خدماتی، عمدتاً به وظیفه و تخصص خود عمل می‌کند.۵ فراتر از این رویکرد، تشکیل گروه‌های جهادی با کارویژه فرهنگی و تربیتی بیشترین تناسب را با اهداف و رسالت حوزه و روحانیت و وظایف طلبگی دارد. مقام معظم رهبری نیز، در جلسه دیدار با گروه‌های جهادی گفتند: «طلاب همت خود را برای ایفای مسئولیت‌های روحانیت که هیچ تخصص دیگری نمی‌تواند جایگزین آن شود، به‌کار گیرند» و اولویت اول را «هدایت فکری و دینی» ذکر می‌نمایند؛ بنابراین هرچند «خدمات اجتماعی» یکی از مقومات طلبگی است؛[اما] خدماتی که تناسب بیشتری با رسالت دینی و مسئولیت‌های حوزه و روحانیت دارند، در اولویت خواهند بود. با تعیین کارویژه‌ها و مسئولیت‌های اختصاصی روحانیت که از عهده دیگران برمی‌آید، می‌توان تنوعی در کارویژه‌های گروه‌های جهادی حوزه و روحانیت ایجاد نمود؛ به‌عنوان مثال گروه‌های جهادی فرهنگی تبلیغی، گروه‌های جهادی تبیینی، گروه‌های جهادی پژوهشی و گروه‌های جهادی مشاوره‌ای تشکیل داد که فراتر از خدمات عمرانی و مادی به این مقوله امور نیز بپردازند.
..............................................

 

  پی‌نوشت‌ها
1. مقام معظم رهبری بیانیه گام دوم انقلاب؛
 2. مقام معظم رهبری بیانیه گام دوم انقلاب؛
 3. امام صادق(ع) فرموده است: «علماء شیعتنا مرابطون بالثغر الذی یلی ابلیس و عفاریته یمنعونهم عن الخروج علی ضعفاء شیعتنا و عن ان‌یتسلط علیهم ابلیس و شیعته؛ عالمان پیرو ما، مرزبانان مرزی هستند که ابلیس و دستیاران پلید و نیرومند او در کنارش قرار دارند. آنان از هجوم شیاطین و پیروانش و سلطه آنان بر شیعیان ضعیف ما جلوگیری می‌کنند.»
 4. غایت القصوای مسئولیت یک طلبه، «رهبری و مدیریت» است و نسبت «اقامه دین» با دیگر امور، چنین جایگاه و شأنیتی را برای حوزه، طلاب و روحانیون ایجاد می‌کند و می‌بایست، حوزه‌های علمیه ساختار، محتوا و برنامه‌هایی متناسب با تربیت و پرورش «طلبه مدیر» تنظیم و اجرا نمایند.
 5. بدیهی است، طلاب مبتدی کمتر توان چنین نقش‌آفرینی را دارند و لذا از این‌جهت کمتر مورد انتظار واقع می‌شوند.