به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله اعرافی، 22‌آذر در نشست مدیران و معاونان پژوهش واحدهای آموزشی حوزه علمیه قم که در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد، با تبریک هفته پژوهش و بزرگداشت پژوهشگران، گفت: دغدغه‌های شما دغدغه‌های درستی است و حتماً دنبال و پیگیری خواهد شد.
وی با اشاره به نکات یکی از مدیران درباره پاسخ به سؤالات نظام اسلامی، افزود: در بحث اتصال خروجی‌های حوزه با نظام از نظر نیروی انسانی، طرح آمایش با بیش از ۴۰ محور شروع شده و ادامه دارد.
آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه نزدیک به ۱۰۰ پروژه مورد نیاز نظام در حوزه علمیه در حال اجراست، تصریح کرد: در فقه معاصر که ناظر به آن نیازهاست، کارهایی انجام شده است. در ‌نیازسنجی که از دوره‌های قبل شروع شده، کارها ‌ادامه دارد و عینی‌تر به واقعیت‌های خارجی متصل می‌شود.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به طرح جامع پژوهش، بیان کرد: اجرای کامل این طرح، برای طلاب سطح دو و سه مورد تأکید است و در صورت توافق میان معاونت آموزش و پژوهش، به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود تا مراحل تصویب آن در شورای عالی حوزه طی شود.

   ضرورت راه‌اندازی کانون‌های پژوهشی
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی معاون پژوهش حوزه‌های علمیه نیز در این نشست، با بیان اینکه پژوهش در سطح یک حوزه‌های علمیه را به‌عنوان بال دیگر آموزش‌ می‌دانیم، افزود: پژوهش، هم در موضوع، هم در ساختار و هم در مطالبی که عرضه می‌شود، جدای از آموزش نیست و این را در موضوعاتی که طلبه باید در سطح یک پژوهش کند، مؤثر می‌دانیم.

وی اظهار کرد: در سطح یک ما به دنبال آموزش مهارت‌های عمومی هستیم. برنامه‌های پژوهشی مدارس حداقل مهارت‌های پژوهشی است که یک طلبه باید بداند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی با اشاره به اهمیت برنامه جامع پژوهش، بیان کرد: برنامه جامع پژوهش چند سال است، برای سطح یک حوزه مصوب شده است و به دنبال تصویب آن برای سطح۲ هستیم.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: در بحث سامان‌دهی مهارت‌های پژوهشی، سه جلد کتاب برای اساتید در حال تدوین است که به‌زودی منتشر می‌شود و یک جلد کتاب هم، متناسب با زمان آموزشی تدوین می‌شود و در اختیار طلاب قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به راهکارهای حمایت از مقالات پژوهشی طلاب، ابراز کرد: یکی از راه‌های حمایت از مقالات طلاب، شرکت مقالات در جشنواره علامه‌ حلی است. راه دیگر راه‌اندازی نشریات مدارس است که از ۵۳ نشریه، به بیش از ۹۰ نشریه رسیده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی تأکید کرد: یکی از راه‌های نهادینه شدن پژوهش در مدارس، راه‌اندازی کانون‌های پژوهشی است که اگر مدیران، معاونان و اساتید پای کار بیایند، سبب تقویت روحیه، ایجاد انگیزه و نشاط برای حداقل‌های الزامی می‌َشود.

   الزام طلاب به تحقیق کلاسی و مقاله‌های پژوهشی

معاون پژوهش سطوح عالی و خارج حوزه‌ علمیه قم نیز در این نشست، گفت: رشد نسبی مراکز مجری طرح هدایت علمی و تربیتی و شرکت طلاب در جلسات مشاوره علمی، از نقاط قوت پژوهش در سطوح عالی است.
حجت‌الاسلام موسی ‌هاشمی تنکابنی در ادامه افزود: رشد نسبی شرکت طلاب و اساتید در کارگاه‌های مهارت روش تحقیق، تقریرنویسی و پایان‌نامه‌نویسی به‌صورت مجازی و حضوری در مدرسه دارالشفا هر دو هفته یک‌بار، همچنین رشد نگارش تحقیقات توسط طلاب و ثبت در جشنواره علامه حلی(ره) حوزه علمیه قم و رشد نگارش تقریرات دروس خارج توسط طلاب و ثبت در سامانه تقریرات و...،  از دیگر نقاط قوت پژوهش در سطوح عالی حوزه علمیه قم است.
معاون پژوهش سطوح عالی و خارج حوزه‌ علمیه قم، نبود زمان کافی برای پژوهش با توجه به آموزش‌محور بودن را از موانع موجود بر سر راه پژوهش دانست و ادامه داد: نبود حمایت مادی و معنوی از تحقیقات و تقریرات طلاب، کمبود فضای مناسب جهت اجرای برنامه‌های پژوهش، کمبود زیرساخت‌های پژوهشی در مراکز؛ اعم از کتاب‌های تخصصی، نرم‌افزارها، سیستم رایانه و اینترنت رایگان و مصوب نبودن جایگاه معاونان پژوهش در مراکز، از دیگر موانع پژوهش در حوزه علمیه قم است.
حجت‌الاسلام‌ هاشمی تنکابنی خواستار وضع و جعل الزامات قانونی، برای فعالیت‌های پژوهشی در نظام آموزش حوزه‌های علمیه شد و تأکید کرد: همه طلاب و اساتید باید نسبت به شرکت در کارگاه‌های مهارت پژوهشی و پایان‌نامه‌نویسی، نگارش تحقیق کلاسی، نگارش یک مقاله در سال و ثبت آن در جشنواره علامه حلی و ثبت تقریرات دروس خارج در سامانه تقریرات حوزه ملزم شوند.
وی ضمن اینکه، ایجاد نظام مشوق‌های لازم برای فعالیت‌های پژوهشی واحدهای آموزشی اساتید و طلاب را ضروری دانست، گفت: حمایت از پایان‌نامه‌های مسئله‌محور و ناظر به حل مشکلات نظام اسلامی، تعریف و تقویت نظام آموزش پژوهش‌محور در سطوح عالی و افزایش بودجه و اعتبارات بخش پژوهش، ضروری است.

   مناظرات و تدریس جایگزین پایان‌نامه‌های سطح سه شوند

معاون پژوهش مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع) نیز در این نشست، گفت: پژوهشگران باید اثر فعالیت خود را در جامعه ببیند و آن را مفید تلقی کنند.
حجت‌الاسلام سیدمحمد سلطانی، با بیان اینکه امروزه بسیاری از پژوهشگران ما انگیزه ندارند و چاپ مقاله، کتاب و پایان‌نامه را خدمتی به جامعه نمی‌بینند، افزود: پژوهشگر باید احساس رشد کند؛ اما نظام رتبه‌بندی (مانند مراتب هیأت علمی پژوهشگاه‌ها: استادیاری، دانشیاری و... ) در نظام پژوهش حوزه نیست.
وی طراحی سامانه‌ای برای معرفی آثار پژوهشی و طرح‌های در دست اجرا از سوی مراکز حوزوی و در مرحله بعد، مراکز دانشگاهی را، ضروری دانست و خاطرنشان کرد: تشکیل هسته‌های رصد اندیشه‌ها، آثار و طرح‌های غیرفارسی (عربی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ترکی، اردو و... ) و تهیه بانک اطلاعاتی از فهرست و کلیدواژه‌های آن‌ها و ارائه آن در قالب نشریات ماهانه و... ضروری است.
حجت‌الاسلام سلطانی، با اشاره به ضرورت طراحی و اجرای رشته‌گرایش‌های پژوهش‌محور در سطح۴، خواستار تصویب جایگزین‌هایی برای رساله پایانی سطح۳، مانند مناظرات، تدریس‌ها و... شد.
وی در پایان با اشاره به ضرورت جذب هیأت علمی پژوهشی غیرمتمرکز گفت: لازم است ضوابطی همانند ضوابط پژوهشگاه‌ها تعریف شود و بر حسب امتیازات پژوهشی، افرادی به‌عنوان پژوهشگر رسمی حوزه جذب شده و مورد حمایت و ارزیابی مداوم قرار گیرند؛ اما در همان مرکز خود بمانند تا فضای پژوهشی مراکز را تقویت کنند. متأسفانه فقدان چنین طرحی، سبب مهاجرت پژوهشگران مراکز تخصصی به سایر مراکز حوزوی و غیرحوزوی شده است.

   بیان دغدغه‌ها و دیدگاه‌ها
گفتنی است، در این نشست، برخی از مدیران و معاونان پژوهشی مدارس، مراکز فقهی، مراکز هدایت علمی و مراکز تخصصی، به بیان دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود درباره پژوهش پرداختند که بعضی از آنها به شرح زیر است:

_ تبیین جایگاه پژوهش در حوزه با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی؛
_ رشد نسبی مراکز مجری طرح هدایت علمی و تربیتی و شرکت طلاب در جلسات مشاوره علمی؛
_ رشد نسبی شرکت طلاب و اساتید در کارگاه‌های مهارت روش تحقیق، تقریرنویسی و پایان‌نامه‌نویسی به‌صورت مجازی و حضوری در مدرسه دارالشفا هر دو هفته یک‌بار؛
_ نبود زمان کافی برای پژوهش و اختصاص همه ‌وقت برای آموزش؛
_ کمبود حمایت مادی و معنوی از تحقیقات و تقریرات طلاب؛
_ کمبود فضای مناسب جهت اجرای برنامه‌های پژوهش.