به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی، متن پیام معظم‌له به این همایش، به شرح زیر است:
بسم‌الله ‌الرحمن ‌الرحیم
لافضـل إلا لأهل العلـم إنهم علی‌الهدی لمـن استهدی أدلاء
باعرض سلام و احترام خدمت اساتید محترم و فضلای ارجمندی که در این مجلس نورانی شرف حضور دارند و تجلیل و تکریم از یک عالم بزرگ دینی را وظیفه شرعی خود دانسته و نسبت به ایشان ادای احترام می‌نمایند.
روحانی والامقامی که در عصر خود زحمات بسیار زیادی را برای هدایت و ارشاد مردم و تربیت و تهذیب نفوس متحمل گشت و با تألیف آثار ارزنده در تفسیر قرآن کریم و فقه و کلام و معارف نورانی اهل‌بیت(ع)، در نشر فرهنگ اصیل اسلامی و ترویج محاسن کلمات وحیانی عترت طاهره (ع) موفق بود.
مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ محمدباقر ملکی میانجی(ره) مجاهدی بزرگ بود که با محاسن اخلاقی و فضایل عالی انسانی و خدمات عام‌المنفعه‌ای که داشت، محبوب مردم و مورد احترام علما و بزرگان دین و جامعه بود.
آن عالم ربانی از خادمان و شیفتگان حضرت ولی‌عصر(عج) و از مدافعان حریم اعتقادی مکتب حقه بود. حضور همیشگی آن فقید سعید در سنگرهای مختلف علمی، اعتقادی، اجتماعی و نگهبانی از حدود و ثغور مذهب در طول زندگی مبارک خود، برای آقایان طلاب و فضلای عالی‌مقام، درس و پند است. این عالم مجاهد نشان داد که باید در میدان جهاد و عمل و نصرت دین و حفظ و حراست از ارزش‌های مقدس و سنت‌های الهی، همواره آماده به خدمت بود و مانند سدی محکم ایستاد و انزوا، گوشه‌نشینی، بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی مقبول نیست.
حوزه‌های علمیه، علما و فضلا، محققان و دانشجویان ارجمند، باید قدر این دانشمندان بزرگ را بدانند و با مطالعه، تحقیق و نشر میراث گرا‌ن‌سنگ آنان، نسبت به مکتب حقه شیعه ادای وظیفه نمایند و موجبات بسط و گسترش معارف حیات‌بخش ثقلین را در سراسر جهان فراهم آورند.
ان‌شاءالله همگان در ظل عنایات حضرت بقیة‌الله‌الاعظم ارواح‌العالمین له‌الفداء موفق و مؤید باشند.

 

  موضع‌گیری در برابر مطالب خلاف وحی و عقل از ویژگی‌های آیت‌الله ملکی میانجی بودبه گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله سیدجعفر سیدان، استاد حوزه علمیه مشهد نیز، در پیام کوتاه تصویری به این همایش با قرائت آیه شریفه «یرفع الله الذین آمنوا منکم والذین أوتوا العلم درجاتٍ والله بما تعملون خبیرٌ»، گفت: براساس روایات، خدا ارزش کسانی را که دارای علم و آگاهی لازم هستند، بعد از مرتبه ملائکه آورده است و از جمله این شخصیت‌ها، مرحوم مغفور آیت‌الله محمدباقر ملکی میانجی است که به‌حقیقت نسبت به علوم حوزوی قدرت و قوت داشت و از خود، آثار ارزنده در تفسیر و کلام و علوم حوزوی باقی گذاشت.
این استاد حوزه علمیه مشهد بیان کرد: آنچه که امتیاز خاص مرحوم میانجی را بیشتر نمودار کرده و شاخصه شخصیت ایشان است، موضع‎گیری در مباحث مختلف اعتقادی، تفسیری و کلامی در قبال افکاری است که همسو با مباحث وحیانی و عقلی نیستند. خیلی از بزرگواران در تبیین حقایق تلاش زیادی کرده‌اند، ولی این موضع‎گیری در بیان آنان دیده نمی‌شود.
وی اضافه کرد: پیامبر اسلام(ص) بر ثقلین و کتاب و عترت در کنار یکدیگر تأکید فرمودند و مرحوم ملکی، از کسانی بودند که در این جهت، همت والایی داشتند؛ البته معصوم نبودند و احتمال اشتباه هم در مطالب ایشان محفوظ است؛ ولی تلاش کرد تا حقیقت معارف اهل‌بیت(ع) را نشر دهد.

   اهتمام بالا به منبعیت قرآن در فقه
حجت‌الاسلام و‌المسلمین فاکر میبدی نیز در این همایش تأکید کرد: آنچه آیت‌الله ملکی میانجی در تفسیر آیات فقهی دارد، باور ایشان است که در سراسر کتاب مشهود است؛ وی نسبت به مرجعیت و منبعیت قرآن در رابطه با فقه احترام زیادی قائل بود.

استاد جامعة‌المصطفی(ص) با اشاره به کتاب بدایع‌الاحکام مرحوم آیت‌الله ملکی میانجی، گفت: در تفاسیر شیعه و سنی تفسیر آیات فقهی زیاد است؛ ولی انصافا کتاب بدایع‌الاحکام از ویژگی‌های بارزی برخوردار است.
وی افزود: وی برخلاف احکام‌القرآن اهل‌سنت که به‌صورت ترتیبی سراغ آیات رفته‌اند، به‌ترتیب ابواب فقهی، این کار را انجام داده که البته روش شیعه این بوده است و در تفسیر باقیمانده از وی، به بحث طهارت و صلات پرداخته است و نزدیک به ۸۰ آیه محوری را در این دو موضوع، بحث کرده است و بیش از صد آیه هم، به‌عنوان استشهاد بیان کرده است.
وی بیان کرد: در بحث طهارت به‌تناسب اینکه امام معصوم(ع) باید طاهر از شرک و ظلم و کفر باشد، وارد بحث حضرت ابراهیم(ع) شده و عنان قلم را به سمت امامت نبویه برده و ۲۳ آیه در مورد امامت پیامبر اسلام(ص) آورده است؛ ولی جالب اینکه وقتی این همه آیه را آورده، گفته است اصل امامت پیامبر(ص)، عقلی است و به ید شارع نیست.

   توجه به مفهوم عدالت در فعالیت‌های علمی و شخصیتی
حجت‌الاسلام و‌المسلمین محمدتقی سبحانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم در این همایش، گفت: آیت‌الله ملکی میانجی، علم را با عمل و دانشمندی را با پرهیزگاری درآمیخته و خصال نیکوی اخلاقی را به‌صورت مجسم درآورده بود و او کسی بود که هرچه را می‌گفت با آن زیست کرده بود. وی افزود: او مصداق واقعی این تعبیر بود که پیامبر(ص) به‌نقل از عیسی(ع) فرمودند: «من یذکرکم الله‏ رؤیته و یزید فی علمکم منطقه و یرغبکم فی‌الآخرة عمله».

 مدیر مؤسسه معارف اهل‌بیت(ع) افزود: ایشان نگاه جامع به عرصه‌های مختلف دانش داشت و تلاش می‌کرد، دین را در شکل جامع فهم کند. خدمت‌گزاری و زندگی با مردم، توجه به نقش عدالت در زندگی، تواضع، ادب و احترام در برابر اندیشه‌های دیگران، از ویژگی‌های بارز دیگر ایشان بود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین سبحانی تصریح کرد: آیت‌الله ملکی میانجی در نقد مطالب زاویه‌دار با دین، کوتاهی نمی‌کرد؛ ولی بی‌ادبی و تندی در آثار او دیده نمی‌شود و نقد عالمانه را با ادب و تواضع توأم کرده بود.

   ابتکارات فقهی با تقسیم‌بندی روایات
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر تلافی، از شاگردان آن مرحوم نیز در سخنانی، گفت: ایشان در مکتب آیت‌الله غروی اصفهانی پرورش یافت و مبانی فقهی و اصولی آن مرحوم را به‌خوبی پرورش داد؛ البته فقط بدایع‌الکلام ایشان منتشر شد؛ ولی آثار دیگر فقهی ایشان به‌صورت خطی موجود است.

وی بیان کرد: ایشان در فقه ابتکارات بسیار جالبی دارد که یکی از آنها تقسیم‌بندی روایات اهل‌بیت(ع) در فقه به دو دسته تعلیمی و افتایی است که بخش افتایی در پاسخ به پرسش از ائمه(ع) بوده است و در دسته تعلیمی، تفصیل علمی از سوی ائمه(ع) وجود دارد و آیت‌الله ملکی میانجی هم، به این مسئله(مباحث افتایی) توجه ویژه داشت.
حجت‌الاسلام والمسلمین تلافی اظهار کرد: بحث مستقلات عقلی هم، از ابتکارات ایشان است که امروز در دنیا بسیار مطرح است. ایشان باور داشت، برخی از مسائل نیازی به آیه و روایت ندارد و خود عقل آن‌ها را درک می‌کند. شاهکار وی این است که اخلاق و فقه را در هم آمیخته است و انسان در رفتار ایشان، این درآمیختگی را می‌دید.
شاگرد مرحوم آیت‌الله ملکی میانجی با بیان اینکه ایشان در فقه به قرآن توجه فراوانی داشته و واقعاً فقیهی قرآنی بود، گفت: آثار فقهی ایشان در موضوعاتی چون؛ زکات و امربه‌معروف و... است که به‌صورت پراکنده وجود دارد و نمی‌دانم چرا یکجا جمع نشده است؛ ولی با تلاش شاگردانشان مناهج چاپ شد و ایشان بسیار خوشحال بودند که مناهج‌البیان در دوره حیاتشان منتشر شد.

   تأکید بر تفکیک استنباط از تفسیر به رأی
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا برنجکار، نیز در این همایش، با اشاره به تفاوت کار ایشان نسبت به فقهای قدما، افزود: اول اینکه، در علم کلام، قدمای ما به حداقل‌ها اکتفا کردند و وارد جزئیات معارف اعتقادی نشدند؛ در‌حالی‌که ما وقتی کتاب‌های ایشان را می‌خوانیم، درمی‌یابیم که وارد جزئیات فروع دین شده‌اند و تفاوت دوم مربوط است به نوع استفاده‌ای که ایشان از قرآن، روایات و صحیفه سجادیه دارند.

رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم عنوان کرد: ایشان حافظ قرآن و صحیفه سجادیه بودند و آیاتی را که می‌آوردند، کاملاً مشخص است که مواردی را مورد استفاده قرار داده‌اند که کمتر به چشم می‌خورد.
وی با بیان اینکه ایشان در مباحث مربوط به وحی و عقل بر تفکیک بین معانی لغوی و اصطلاحات تأکید زیادی داشتند، خاطرنشان کرد: براساس یک کتاب لغت به‌راحتی گفته می‌شود که در معنای لغوی تلاش‌های زیادی از سوی ایشان صورت گرفته است. امروز کتاب لغتی که زیاد به آن مراجعه می‌شود «مفردات راغب» است که ایشان بسیار با این کتاب مخالف بود؛ درحالی‌که این کتاب امروز مرجع بسیاری از افراد است. وی معتقد بود در این کتاب، معانی اصطلاحی و لغوی با هم خلط شده است و این درست نیست.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه، نکته دیگر که مرحوم آیت‌الله ملکی میانجی نسبت به آن توجه داشتند، «تفکیک استنباط از تفسیر به رأی بود»، افزود: از دیگر ویژگی‌های ایشان توجه به همه قرائن عقلی و نقلی است برای درک وحی؛ باید کل آیات، روایات و اصول عقلی به‌کار گرفته شود تا بدانیم، اسلام چه موضوعی را آورده است.
رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: ایشان اهل‌بیت(ع) را مفسر وحی می‌دانستند؛ یعنی اهل بیت (ع) فقط تفصیل وحی نیستند بلکه در واقع اصل تفسیر هستند که به‌اقتضای حدیث ثقلین، باید در اصل فهم قرآن، از روایات و عقل استفاده کنیم؛ لذا حدیث، جایگاه ویژه‌ای در روش ایشان داشت و از توحید بر محور آیات، حرف می‌زدند. وی معتقد بود در تفسیر آیات، مخاطب نقل، وحی و عقل است.
گفتنی است، در پایان این نشست، از آثار آیت‌الله محمدباقر ملکی میانجی رونمایی شد.