حوزه‌های علمیه به‌دلیل جامعیت و برخورداری از عرصه‌های گوناگون علمی، سیاسی، اجتماعی، ‌فرهنگی و... ، توانسته‌اند در این زمینه‌ها، در جامعه شکوفایی ایجاد کنند و تأثیرات بسیاری در ایران و سایر کشورها بر جای بگذارند؛ اگر بخواهیم این شکوفایی و افق پیش‌روی آن تقویت شود، تحول در حوزه‌های علمیه را می‌طلبد که یک ضرورت است و در این چند سال اخیر نیز مسئولان حوزه ‌علمیه، گام‌های مثبتی در این راستا برداشته‌اند. در همین زمینه، خبرگزاری حوزه، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا برته مسئول مرکز رسانه و فضای‌مجازی حوزه‌های علمیه انجام داده‌ است که تقدیم خوانندگان محترم نشریه افق حوزه می‌شود.
□ در ابتدا بفرمایید، حوزه علمیه برای قرار گرفتن در چرخه تحول و بالندگی و اثرگذاری جهانی چه مسیری را باید طی کند.
همان‌طور که مستحضر هستید، آیت‌الله اعرافی مدیر محترم حوزه‌های علمیه در مراسم افتتاح سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه، شعار امسال را نیز بیان کرد. اجازه دهید تا قدری درباره این شعار نکاتی را عرض کنم و سپس، به پرسش دقیقی که مطرح کردید، خواهیم پرداخت.
شعار امسال عبارت است از: «حوزه علمیه قم، افق پیشرو، صد سال جهاد، اجتهاد و خدمت». در این جمله به‌ظاهر کوتاه، محورهای مهمی مورد توجه قرار گرفته است.
شاید نخستین مسئله، تمرکز شعار بر حوزه علمیه قم است؛ حوزه‌ای که قدمت بیش از هزار ساله دارد؛ ولی باز‌تأسیس آن در فروردین ۱۳۰۱ هجری شمسی توسط حضرت آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره)، صورت گرفت. در واقع حوزه نوین قم را باید ثمرةالفؤاد نظامات تعلیمی، تربیتی و اخلاقی نجف اشرف، کربلا و سامرا و در امتداد همه آنها دانست.
نکته دوم، موضوع توجه به آفاق پیش‌رو و آینده‌ای است که إن‌شاء‌الله به‌فضل خدای منان و تحت توجهات حضرت ولی‌عصر ارواحنا فداه و مجاهده همه علما، فضلا و اساتید، طلاب و خادمان حوزه مقدسه رقم خواهد خورد.
سومین مسئله مربوط می‌شود، به عرصه صد ساله گذشته حوزه‌ علمیه در شهر مقدس قم که بازه زمانی بسیار تأثیرگذار و پرفراز و نشیبی بوده است.
چهارمین مسئله، عبارت است از اهتمام حوزه‌های علمیه به مسئله مردمی بودن، زیست اجتماعی، تعامل با امت و نقش‌آفرینی در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی جامعه شیعی.
پنجمین محور نیز اصل دانش‌بنیانی، خردمحوری و وحی‌‌بنیادی است که می‌توان همه را ذیل عنوان کلی معرفت دینی دانست.
محور پایانی شعار سال حوزه به بخش عظیمی از رسالت حوزه‌های علمیه اشاره دارد که طی آن، از حوزه مقدسه قم، نهادی پویا و در خدمت انسان و تعالی او ساخته است که بر اساس اصل اخوت، در همراهی با دردها، رنج‌ها و دشواری‌های مردم عزیز پیشگام بوده و در ارائه خدمات اجتماعی، حضور در بحران‌های زیست‌محیطی و مصائب بشری در خدمت ملت عزیز و پناه ستم‌دیدگان بوده است.
اما در خصوص سؤال مطرح‌شده، اساساً حوزه علمیه قم، هرگز خارج از تحولات ملی و بین‌المللی نبوده است که بخواهد در این چرخه قرار گیرد و می‌توان گفت، تألیف کتب و آثار علمی گران‌سنگی که امروزه مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و به‌زبان‌های مختلف در ۵ قاره ترجمه شده و توانسته، بخشی از معارف دل‌نشین حضرات معصومین(ع)‌ را به ‌لسان قوم، به دنیای امروز مخابره کند، شاهدی بر این مدعاست؛ در واقع می‌توان ایجاد ابرسازمان‌هایی با رویکرد بین‌المللی در متن و بطن حوزه‌های علمیه مانند جامعة‌المصطفی(ص) را، نشانه روشنی از این رویکرد و توفیق نسبی آن در یک‌صد سال گذشته به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی دانست.
□ جایگاه کنونی حوزه علمیه قم و کارکردهای آن نسبت به مسائل داخلی، ‌مشکلات، پاسخ به نیازها و تحولات منطقه و بین‌الملل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر مقصود ما از حوزه علمیه، معنای عام آن باشد که نهاد مرجعیت، جامعه روحانیت و ساختارهای سازمانی آن؛ اعم از نهادهای عالی مدیریتی چون شورای‌عالی حوزه‌های علمیه، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برادران و خواهران، دفتر تبلیغات اسلامی، جامعة‌المصطفی، مرکز خدمات حوزه، جامعة‌الزهرا(س) و... چون مراکز آموزشی و پژوهشی تابعه، مراکز تخصصی و مدارس علمیه را در بر می‌گیرد، باید عرض کنیم که به‌واقع حوزه علمیه سلسله‌جنبان اتفاقات کلانی در کشور بوده است که هم در عرصه‌های تولید دانش و نظریه دینی و همچنین در عرصه تربیت نیرو و منابع انسانی و نیز در راستای تولید آثار و ارائه خدمات مختلف، رویکردهای تحولی و نوینی را بنیاد نهاده است؛ البته همچنان که مطلع هستید، بسیاری از ابزارها و امکانات کنشگری لازم آن‌گونه که باید و شاید در خدمت فعالیت‌های دینی و خدمات اجتماعی نبوده است.
اکنون و در دور جدید شورای‌عالی و مدیریت حوزه‌های علمیه، اسناد و نظامات جامع تدوین‌شده در حوزه‌ها، متناسب با بوم‌مسائل جاری کشور نشان‌دهنده عزم راسخ فرزندان ملت و علمای دین در راستای پاسخ‌گویی زمان‌شناسانه به نیازهای امروز و فردای جامعه است.
□ مدیر محترم حوزه‌های علمیه شعار امسال حوزه را «بازشناسی و بازنمایی یکصدساله حوزه قم» معرفی کردند. مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه چه نقشی می‌تواند در بازشناسی و بازنمایی یکصد ساله حوزه قم داشته باشد و چه کنشگری رسانه‌ای در این عرصه نیاز است؟
حوزه علمیه به‌عنوان نهاد تربیت روحانیت که عهده‌دار فهم دقیق اندیشه دینی و بازتولید و تبیین آن به‌تناسب زمینه و زمانه معاصر و نیز ایجاد بستر لازم جهت تحقق عینی امر خدا و سعادت انسان است، هرگز نمی‌تواند بدون ارتباط با بدنه باورمندان به این مهم دست یابد. ارتباطی که اساساً با هویت روحانیت درآمیخته است و از ایشان تشکلی از مردم و برای مردم ساخته است.
بر این اساس تسهیل تعامل دوسویه مردم و روحانیت در یک فضای صمیمی صادقانه، صریح و برادرانه می‌تواند، در کنشگری متقابل نقش‌آفرین باشد.
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین رسالت رسانه حوزه‌های علمیه، بازنمایی صحیح مکتب اهل‌بیت(ع)‌ در درجه نخست و ترسیم دوسویه تعاملات، مطالبات و خدمات مردم و روحانیت در وهله دوم باشد.
بدون شک عموم مردم از رسانه حوزه انتظار دارند که زبان حق‌گوی اسلام عزیز باشد و ندای مظلومان جهان را سر دهد و برای تحقق مطالبات مشروع مردم، حامی و پشتیبان ایشان باشد و در عین حال به‌عنوان ناصحی امین در مراقبت و پیگیری آرمان‌های انقلاب اسلامی کوتاهی ننماید. باید صادقانه عرض کنیم که رسانه حوزه برای رسیدن به یک رسانه تراز دینی و مطلوب ملی و بین‌المللی، هنوز راه نرفته بسیار دارد که امیدواریم، با تدبیر زعمای حوزه و بزرگان دین و نیز مساهمت و نقش‌آفرینی همه خادمان مکتب اهل‌بیت(ع)‌ و با مجاهده همه همکاران و علی‌الخصوص با نظر لطف و عنایت خاصه حضرت ولی‌عصر ارواحنا فداه، بتوانیم گام‌هایی مؤثر در این زمینه برداریم.