نشست «دغدغه‌های حقوق بشری حوزه در یک‌صدسال اخیر»، از سلسله نشست‌های یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین جوان‌آراسته در این نشست که به‌همت دبیرخانه یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم و با همکاری معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه برگزار شد، عنوان کرد: این موضوع در دو بازه زمانی فعالیت‌های حقوق بشری قبل از انقلاب اسلامی و بعد از انقلاب اسلامی، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: حوزه علمیه قم بعد از گذشت یک‌قرن از بازتأسیس آن، در سایه تحولات چشم‌گیری که به‌ویژه بعد از انقلاب اسلامی داشته‌ است، به‌عنوان مرکزیت نخست علمی جهان تشیع مطرح است و انتظارات از آن روز به روز در حال افزایش است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: آیت‌الله حائری(ره) به‌عنوان مؤسس حوزه علمیه قم، ستون و پایه این مسأله بود و گام اول را برداشت و در ادامه علمای بزرگی از جمله آیت‌الله خوانساری، آیت‌الله صدر، آیات ثلاث، آیت‌الله‌العظمی بروجردی و امام خمینی(قد) استوانه‌های اصلی و اساسی و قوام‌بخش حوزه علمیه قم بودند که هریک به‌نحوی ایفای نقش کردند.
وی ادامه داد: علم فقه در میان علوم حوزوی جایگاه ویژه‌ای دارد و از طرفی رابطه بین فقه و حقوق بسیار درهم‌تنیده و پیوسته است؛ به‌طوری‌که بخش‌های گسترده‌ای از حقوق خصوصی، حقوق جزا و حقوق بشر، از این میراث ‌گران‌سنگ فقهی ما در حوزه‌های علمیه گرفته شده است؛ به‌همین‌ خاطر موضع‌گیری و نقش‌آفرینی حوزویان و ورود حوزویان به عرصه‌های حقوقی قابل توجه بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین جوان‌آراسته بیان کرد: آنچه امروزه به‌عنوان «حقوق بشر» از آن نام می‌بریم، در ادبیات رایج حقوقی و دینی ما «حق‌الناس» است که طیف گسترده‌ای از حقوق اخلاقی و قانونی را شامل می‌شود؛ یعنی دامنه و گستره حق‌الناس، وسیع‌تر از قلمروی حقوق بشر امروز است.
وی با بیان اینکه آنچه قبل از انقلاب صورت‌گرفته، تحت عنوان موضع‌گیری‌های عالمان و متفکران حوزوی است که در رابطه با موضوعات حقوق بشری ایفای نقش کردند، افزود: حوزه‌های علمیه به‌ویژه حوزه علمیه قم، با الهام از تعالیم اسلامی همواره مهم‌ترین خاستگاه آزادی، قیام برای آزادگی ملت‌ها و مبارزه با استعمار بودند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، با بیان اینکه در جهان معاصر شاهد سه انقلاب بزرگ بودیم، اظهار کرد: انقلاب کبیر فرانسه (۱۷9۹-۱۷8۹) بخش عظیمی از اروپای زمان خودش را تحت تأثیر قرار داد و متفکران و نظریه‌پردازان این انقلاب، کسانی مثل روسو، ولتر و مونتسکیو بودند که به‌نوعی رهبران ایدئولوژیک آن محسوب می‌شدند. انقلاب فرانسه با شعارهای مرگ بر اشرافیت، زنده‌باد آزادی و برابری و برادری بود که به سلطنت مطلقه لویی شانزدهم پایان داد. اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه در ۱۷۸۹، زمینه‌ساز اعلامیه جهانی حقوق بشر در ۱۹۴۸ شد.
وی دومین انقلاب تأثیرگذار را انقلاب روسیه (۱۹۱۷) دانست و گفت: این انقلاب بر ضد امپراطوری روسیه صورت گرفت که به سرنگونی حکومت تزارها انجامید. در این انقلاب رهبران ایدئولوژیک با رهبران سیاسی متفاوت بودند و افرادی مانند مارکس که آلمانی است، ایده‌پرداز این انقلاب هستند و رهبری سیاسی آن بر عهده لنین است. این انقلاب وقتی به پیروزی رسید، یک پهنه گسترده از شرق جهان را تحت سیطره خودش قرار داد و به یک جغرافیای خاص محدود نشد و جهان را به دو قطب شرق و غرب تقسیم کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین جوان‌آراسته با بیان اینکه سومین انقلاب مهم ‌قرن معاصر، انقلاب اسلامی ایران بود، تصریح کرد: انقلاب اسلامی ایران داعیه جهانی داشت و تأثیر جهانی نیز گذاشت و یک زلزله بزرگی بود که در اواخر قرن بیستم (۱۹۷۹) به وقوع پیوست. در این انقلاب، نظریه‌پرداز و رهبری سیاسی و میدانی امام خمینی(قد) بود که در حوزه علمیه قم رشد کرده بود و نتیجه حوزه علمیه، قبل از انقلاب بود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یادآور شد: موضع‌گیری‌های امام خمینی(قد) به‌عنوان یک رهبر آزادی‌بخش، حق بنیادین تعیین سرنوشت و شعار انقلاب یعنی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» را سمت و سو داد.
وی با بیان اینکه آزادی یکی از حق‌های بنیادین بشری است، اضافه کرد: وقتی در حوزه آزادی‌ها در حقوق مدنی و سیاسی وارد می‌شوید، آزادی یکی از مهم‌ترین حقوق است و در طول تاریخ، خون‌های زیادی برای آن ریخته شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین جوان‌آراسته با تأکید بر اینکه امام خمینی(قد) آزادی‌بخش یک ملت بود، یادآور شد: وقتی کارنامه حوزه علمیه و دغدغه‌های حقوق بشری حوزه علمیه را بررسی می‌کنیم، نمی‌توانیم گامی که امام خمینی(ره) به‌عنوان بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، انقلابی که آزادی را نه برای ایران و جامعه اسلامی بلکه برای جامعه بشریت عرضه کرد، نادیده بگیریم.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: موضع‌گیری‌ها، اختصاص به موضع‌گیری امام راحل نداشت؛ بلکه قبل از انقلاب عالمان دیگری مانند آیت‌الله مرتضی مطهری(ره) هم بودند که با زمان‌شناسی پای در میدان مبارزه و تبیین آزادی‌های بنیادین بشری گذاشتند.
وی ادامه داد: شهید مطهری در سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ مقالات متعددی در مجله زن روز دارد که در رابطه با حقوق زن است. حقوق زن یکی از مباحث چالش‌برانگیز و مهمی است که عالمان دین باید به آن ورود پیدا می‌کردند. آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، در بازه زمانی ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۵ در مناطق مختلف کشور، موضوعات حقوق بشری را مطرح کردند.