حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی، در این اجلاسیه گفت: برای اولین‌بار رابطان و فعالان پژوهشی مناطق هشت‌گانه کشور تجمیع شدند و جمعاً ۱۶۵ مدرسه در این مناطق جانمایی شده است که ۸۰ معاون پژوهش در این مدارس فعالیت دارند.
وی با اشاره به نبود معاون پژوهش در بعضی مدارس علمیه در کشور،  افزود: ۲۵ حوزه و گرایش علمی نظام پژوهشی حوزه، در حال انجام و اجراست. ارتباطات بسیار خوبی نیز در حوزه نظام‌دهی و جهت‌دهی مراکز پژوهشی انجام شده است تا پژوهش‌ها در این مراکز پژوهشی و به‌خصوص مراکز تخصصی، به سمت نیازهای نظام و کشور بروند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی اظهار کرد: حوزویان باید آرایش فعالیت‌های خود در حوزه فرهنگی و پژوهشی را به سمت نیازهای روز تغییر دهند. قرار است که کل مراکز پژوهشی را به سمت پاسخ‌گویی به سمت نیازهای نظام ببریم؛ زیرا شرایط خاص کشور می‌طلبد که بر اساس نیازهای نظام و کشور فعالیت کنیم.
وی افزود: بخش مهمی از فعالان ما در این عرصه، شامل فارغ‌التحصیلان حوزوی هستند که می‌توانند، از بنیه علمی خود استفاده کنند. یکی دیگر از فعالیت‌ها، اعزام اساتید با سابقه و پژوهشگر به مراکز علمی کشور است که بتوانیم، پاسخ‌گویی خوبی در حوزه علمی کشور داشته باشیم.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: سیاست کلی در حوزه پژوهش آن است که سنت عمیق و روح پژوهش و پیگیری امر در طلاب احیا شود. باید این روحیه را در طلاب زنده کنیم که در کنار تحصیل و مباحثه، امور علمی را به‌صرف شنیدن وانگذارند و مطالب علمی را به سمت عمق و ژرفا برده و با روحیه پیگیری و جستجوگری و تحقیق امور خود را پیگیری کنند.
وی با تأکید بر اینکه، تحقق روح جستجوگری در پژوهش و آشنایی با مهارت‌های پژوهش و مکمل شدن پژوهش در امر آموزش، از جمله مطالبات جدی سیاست‌گذاران پژوهش در حوزه علمیه است، اظهار داشت: امیدواریم در بدنه حوزه‎ها و مدارس، تحرکات عمیق و جدید ایجاد شود؛ زیرا در غیر این‌صورت، تلاش‌های مدیران و سیاست‌گذاران به جایی نمی‌رسد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی خاطرنشان کرد: دسکتاپ مجازی ویژه پژوهشگران در حال راه‌اندازی است و برنامه ما این است که این دسکتاپ به یک سامانه تعاملی و ستاد واسط و ستاد کل تبدیل شود.
وی افزود: آمار مدارس و آمار کل و آمار جمعی در این سامانه گردآوری می‌شود. این سامانه مستقل، تحت نظر معاون آموزش مدارس و استاد و کشور شکل می‎گیرد.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه مدارس با این سامانه رتبه‌بندی می‌‌شوند، ابراز کرد: شورای گسترش حوزه این امر را مصوب کرد که پژوهش مراکز تخصصی نیز، به این سامانه بپیوندند.
وی گفت: سامانه جامع پژوهشی انواع برون‌دادهای علمی و پژوهشی را در خود جای می‌‌دهد. داشته‌های ما در حد طراحی‌ها، در این کیفیت است و امیدواریم که عیوب این سامانه از بین برود.
وی اظهار کرد: امسال چندین مسابقه برگزار شده است که از جمله آنها می‌توان به الگوی آموزشی پژوهش‌محور، اجرای طرح‌های گسترده پژوهشی، مسابقه ایده‎پردازی عوامل انگیزش علمی و پژوهشی طلاب، مسابقه کتاب‌خوانی روش‌شناسی پژوهش و مسابقه فعالیت‌های پژوهشی کادر، از جمله فعالیت‌هایی است که در سطح کشور در حال انجام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی‌حاجی یادآور شد: طلاب برادر و خواهر در ۵ سال اخیر، با وجود کرونا و مجازی شدن تحصیلات، به‌شکل متوسط سالی ۱۶ هزار تحقیق و مقاله و اثر به دبیرخانه جشنواره طلاب جوان(علامه حلی) ارسال کرده‌اند. کل مجلات علوم انسانی در کشور به ۸۴۰ عدد می‌رسد و حدود ۲۶۰ مجله علوم انسانی اسلامی در کشور فعالیت دارد. امروزه نیمی از تولیدات علوم انسانی اسلامی توسط حوزویان تولید می‌شود.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: امروزه در معاونت پژوهش حوزه در ۲۵ عرصه اولویت‌های مورد نظر و نیاز نظام را تهیه کرده‌ایم. حوزه در آینده پژوهش‌های خود را معطوف به نیازهای نظام می‌کند. تمامی ۷ هزار پایان‌نامه حوزه را بررسی می‌کنیم. پژوهش‌هایی که مطابق اولویت‌ها باشد، در صورت کامل بودن منتشر می‌شود و اگر کامل نبود، نقایص رفع می‌شود و سپس منتشر می‌گردد.

  طلاب روی موضوعات واقعی تمرکز و تحقیق کنند معاون تهذیب حوزه‌های علمیه نیز در این اجلاسیه با بیان اینکه پژوهش کار بسیار سختی است و استقامت بسیاری لازم دارد، اظهار کرد: یک محقق باید روحیه و استقامت لازم در پژوهش را در خود داشته باشد. باید بدانیم و به طلاب بگوییم که کار پژوهش، کار سختی است؛ ولی باید این سختی را به جان خرید و پیش رفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری بیان کرد: نکته دوم آنکه پژوهش گاهی صرفاً به یک بازی بی‌معنی و بی‌مصرف مبدل می‌شود و گاهی بر آن ثمره‌ای مترتب است. نباید از طلاب بخواهیم که یک بازی بی‌ثمر به‌نام پژوهش انجام دهند. باید تلاش کنیم که طلاب روی موضوعات واقعی تمرکز و تحقیق کنند.
وی با بیان اینکه روحیه پژوهشگری، از مهمترین لوازمی است که یک طلبه باید به آن مجهز شود، افزود: اظهار نظرهای سرسری و سریع، از جمله نشانه‌هایی است که یک شخص با روحیه پژوهشی ندارد.
معاون تهذیب حوزه‌های علمیه کشور اظهار کرد: همین روحیه پژوهشگری در موضوعات واقعی، باید به سمت نیازهای بنیادین انقلاب اسلامی وارد شود. انقلاب اسلامی ما در یک‌سری موضوعات مهم درگیر است و حوزه ما، باید نسبت به این موضوعات حساس باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری بیان کرد: یک پژوهشگر نباید وقت خود را در خصوص مباحثی که ده‌ها کتاب در آن موضوع نوشته شده است، صرف کند؛ بلکه هزاران راه و مسیر نرفته وجود دارد. اخلاق پژوهش حکم می‌کند که ما در این عرصه‌ها کار کنیم.
وی با بیان اینکه، یکی از آسیب‌های عرصه پژوهش آن است که یک نظام علمی امتیازدهی پدید آمده که کم‌کم برای ما به یک بت تبدیل شده است که از جمله آنها می‌توان به انتشار مقالات در مجلات تخصصی اشاره کرد، اظهار کرد: متأسفانه گاهی اوقات حوزه مقاله‌نویسی به یک بت مبدل می‌شود و بسیاری از افراد به‌جای تحقیق‌های عمیق، به یک تلاش صوری غیراستاندارد دست می‌زنند، برای اینکه به امتیازات پژوهشی دست ‌یابند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری بیان کرد: پژوهشگر نباید بی‌دلیل انرژی جوانی، طلبگی و وجودی خود را خرج موضوعات بی‌فایده کند؛ پژوهش و پایان‌نامه‌نویسی هیچ‌گاه برای یک پژوهشگر طلبه به یک بت مبدل نمی‌شود و آن طلبه، یک نگاه عمیق‌تر به آن موضوع دارد.
وی افزود: باید به طلاب روح مسئولیت‌گرایی و رسالت‌گرایی بدهیم و در این مسیر باید، به‌شکل حق‌گرایانه کار کند. طلبه باید به‌دنبال مسیری باشد که خدمت عالی به نهاد علم کند. رهبر معظم انقلاب سال‌هاست که الگوی تمدن نوین اسلامی را از حوزه مطالبه می‌کنند. مهندسی نظامات اجتماعی بر مدار دین و اسلامی شدن دانش‌ها، از جمله مطالبات مهم ایشان بود که باعث شد، ایشان پا به میدان بگذارند. حال باید ببینیم که اصلا کسی به این موضوع در مسائل علمی و پژوهشی خود توجه کرده است یا خیر؟
معاون تهذیب حوزه‌های علمیه تأکید کرد: در زمینه پایان‌نامه‌های حوزوی در زمینه اخلاق اسلامی، تا کسی با مفاهیم این علوم به‌شکل فنی آشنا نباشد، نباید در این عرصه ورود کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری با بیان اینکه الفبای علم اخلاق در حوزه آموزش داده نمی‌شود، گرچه در کتب اخلاق نظری به این مسائل توجه شده است، خاطرنشان کرد: پژوهش، امتداد آموزش است و تا زمانی که آموزش رخ نداده باشد، پژوهش معنی ندارد و تا زمانی که آموزش عمیق در یک حوزه نداشته باشیم، نمی‌توانیم پژوهش روشمندی در آن حوزه داشته باشیم.

  طرح الگوهای موفق در روحانیت و حوزه می‌تواند جلوی ناامیدی‌ها را بگیردمسئول دبیرخانه شورای‌عالی حوزه‌های علمیه هم در این اجلاسیه، با بیان اینکه خوشبختانه روح پژوهش در حوزه‌های علمیه در مدیریت جدید، جان تازه‌ای گرفته است، گفت: مشاغل در دنیا فراوان است؛ ولی همه کارها یکسان نیستند. یکی از بهترین مشاغل در این دنیا آن است که بتواند نسل جوان، استعدادها، قلب‌ها، فکرها و روح و روان انسان‌های بانشاط جامعه را تربیت کند. خداوند این نعمت بزرگ را به علما و طلاب و اساتید حوزه عنایت کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحیمیان بیان کرد: پژوهش در مدارس علمیه کشور باید مکمل آموزش باشد. برخی دروس از جمله ادبیات در حوزه، پایه و اساس هستند و امور پژوهشی هم، باید در این حوزه سامان‌دهی شود. اگر پژوهش با آموزش همراه شود و به آن کمک کند، داده‌های آموزشی و پژوهشی همیشه برای او به‌شکل یک سرمایه ماندگار خواهند بود.
وی گفت: طلاب باید بیاموزند که چگونه با مشاهده مطالب و موضوعات، نویسندگان و پژوهشگران با آنها ارتباط منطقی و علمی و پژوهشی برقرار کنند. مهارت‌های طلاب باید در سنین نوجوانی و جوانی در آنها نهادینه شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحیمیان بیان کرد: مسئله دوم آن است که موضوعات پژوهشی که انتخاب می‌شوند، به دو شکل هستند؛ اول، موضوعاتی که مبتلابه و ارزشمند هستند و دوم، موضوعاتی که در اولویت قرار ندارند. موضوعات باید در اولویت و مورد ابتلا باشند؛ زیرا این موضوعات پژوهشگران را تشویق و ترغیب می‌کند.
وی با بیان اینکه موضوعات غیرکاربردی اهمیت و قیمت پژوهش را کاهش می‌دهد، گفت: تحقیق در حوزه، بسیار عمیق و اجتهادی است؛ متأسفانه مشکل این است که این کار در حوزه، دیر و با تأخیر انجام می‌شود.
مسئول دبیرخانه شورای‌عالی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه پژوهشگران برتر و الگوهای پژوهشی در حوزه، باید به طلاب معرفی شوند، ابراز کرد: اگر فعالیت این پژوهشگران را مورد مطالعه قرار دهیم، می‌بینیم که همه آنها دارای آورده‌های علمی سنگین و وزین بودند.
وی گفت: بارها از فرزند محدث قمی(ره) شنیدم که ایشان به‌حدی می‌نوشتند که انگشتان دست ایشان ورم می‌کرد و یا گوشت اضافه می‌آورد و سالی یکی دو بار گوشت‌های اضافه دست ایشان را می‌چیدیم. مرحوم شیخ عباس قمی همیشه معتقد بود که دستی که به امور قرآن و اهل‌بیت(ع) می‌پردازد و در این عرصه پژوهش می‌کند، شفادهنده است. ایشان ۶۵ کتاب نوشته است که از جمله آنها مفاتیح‌الجنان و سفینة‌البحار است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحیمیان  با بیان اینکه سرگذشت بزرگانی چون صاحب جواهر، علامه امینی و علامه طباطبایی(ره) برای همه طلاب درس‌آموز است،  افزود: اگر این امور و فعالیت‌های نخبگان و الگوهای علمی، زمینه کار طلاب جوان باشد، قطعاً در آینده می‌تواند زمینه کار و اثر و بن‌مایه علمی خوبی برای طلاب جوان ما ایجاد کند.
مسئول دبیرخانه شورای‌عالی حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: شاید مسائل اخیر و اهانت‌ها به لباس روحانیت، در ذهن جوانان و طلاب، شرایط خاصی ایجاد کند؛ ولی قطعاً طرح الگوهای موفق در روحانیت و حوزه می‌تواند، جلوی ناامیدی‌ها را بگیرد. وقتی یک فرد نادان به یک پیرمرد طلبه اهانت می‌کند، نشان می‌دهد که فضایی ایجاد شده است که برای طلاب حساس شود. در این زمینه مسئولان باید نسبت به این امر جدی‌تر باشند؛ البته باید توجه داشت که این شرایط در گذشته برای بزرگان ما هم وجود داشت و همیشه طلاب، با این مشکلات مواجه بودند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحیمیان بیان کرد: مسائلی که امروز در حوزه معیشتی و مشکلات دیگر برای طلاب وجود دارد، در گذشته نیز برای حوزویان وجود داشت و بعضاً شرایط آنها بسیار سخت‌تر بود. در زمان بازتأسیس دوره جدید حوزه در قم، حدود ۲۰۰ طلبه فعالیت داشتند. در اراک نیز، در آن زمان ۵۰ تا ۶۰ طلبه بودند که بزرگانی چون امام راحل(قد) و مرحوم لواسانی، آیت‌الله گلپایگانی(قد) و... در آن حوزه تحصیل می‌کردند.
وی افزود: حوزه ما در گذشته چنین خروجی‌هایی داشته است؛ زیرا متن و بطن علمی در حوزه، فرهیخته و عالم‌پرور است و قطعاً در آینده می‌توانیم از این ظرفیت عظیم، برای اعتلای حوزه‌های علمیه بهره ببریم.

  مصوبات اجلاسیه معاونان پژوهش واحدهای آموزشی حوزه اعلام شدقائم‌مقام معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه در امور استان‌ها نیز در این اجلاسیه، با بیان اینکه نظام اسلامی یک‌سری نیازهای روزآمد دارد که باید در این عرصه پاسخ‌گویی لازم را داشته باشیم، اظهار کرد: اگر طلبه تنها به کتاب بسنده کند، قطعاً پاسخ‌گویی لازم را نخواهد داشت. باید رفاقت بین کتاب و کتابخانه با طلاب جوان ایجاد شود. همچنین باید طلاب با فناوری‌های نوین در حوزه علمی و پژوهشی آشنا شوند.
حجت‌الاسلام اسحاقی در بیان مصوبات این اجلاسیه بیان کرد: این مصوبات شامل مواردی چون؛ پیش‌بینی ضوابط آموزش غیرحضوری و بررسی آیتم‌های پژوهشی در آن، تلاش در جهت تدوین مقالات پژوهش درسی در خصوص دروس تعیین‌شده، تدوین ضوابط اشتغال طلاب از برنامه جاری به غیرحضوری، اهتمام ورزیدن معاونان پژوهش نسبت به پژوهش‌ها و نظارت بر آنها، تقویت کانون‌های علمی ناظر به شاخصه‌های امتیازی، تشویق اعضای کانون‌های علمی نسبت به حضور در نشست‌های علمی و... است.
یادآوری می‌شود، در این نشست کارگاه‌های تخصصی از جمله مدیریت ترویج با رویکرد محصول‌محوری، با محوریت کانون‌های علمی و پژوهش درسی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مازنی و کارشناسان مسئول مدیریت جلسه، با رویکرد پرسش و پاسخ و ناظر به مقایسه تطبیقی فعالیت‌های واحدهای آموزشی معطوف به هر منطقه برگزار شد.
گفتمان‌سازی دو سویه بین معاونان پژوهشی استان‌ها و مدیریت ترویج پژوهش با محوریت نشریات مدرسه‌ای، جشنواره‌های مدرسه‌ای، عنوان کارگاه دیگری بود که با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مازنی و کارشناسان مسئول مدیریت جلسه، با رویکرد پرسش و پاسخ و ناظر به مقایسه تطبیقی فعالیت‌های واحدهای آموزشی معطوف به هر منطقه برگزار شد.
عنوان کارگاه دیگری که در این اجلاسیه برگزار شد، موضوعات منتخب مدیریت مراکز و امور پژوهشی با تمرکز بر برنامه‌های تحولی بود که در این زمینه، نشست‌های علمی و امور کتابخانه‌ها، معرفی بسته پیشنهادی هفته پژوهش توسط حجت‌الاسلام فرهنگیان و کارشناسان مسئول مدیریت جلسه، با رویکرد پرسش و پاسخ و ناظر به مقایسه تطبیقی فعالیت‌های واحدهای آموزشی معطوف به هر منطقه برگزار شد.
چگونگی استفاده از دسکتاپ مجازی با رویکرد وضعیت‌سنجی و رتبه‌بندی پژوهشی واحدهای آموزشی، عنوان دیگر کارگاه تخصصی بود که توسط آقایان فخرایی و مؤمنی، با رویکرد پرسش و پاسخ برگزار شد.
گزارش: داوود مظاهری