
آثار ماندگار - شماره 709
البصائر النصیریة فی علمالمنطق
کتاب فاخر «البصائر النصیریة فی علمالمنطق» اثر قاضی، حکیم و منطقی مشهور قرن ششم هجری، زینالدین عمربن سهلان ساوی (متوفای ۵۴۰ ق) است.
این کتاب همراه با تعلیقات ارزنده عالم بزرگ مصری شیخ محمد عبده (مصر ۱323- ۱266 ق) و مقدمه و تحقیق جناب آقای حسن مراغی غفارپور منتشر شده است.
این اثر از کتابهای معروف درسی سده ۶ قمری و نیز از متون آموزشی دانشگاه الازهر مصر بوده است. نام کامل کتاب عبارت است از: «البصائر النصیریة فی علمالمنطق».
بنابر نظر استاد دکتر صمد موحد، «البصائر النصیریة» بهقصد تقرب به مجلس ابوالقاسم محمودبن مظفربن عبدالملک مروزی خوارزمی که از ۵۲۱ تا ۵۲۶ ق، وزیر سلطانسنجر بود، تألیف شده است.
ساختار و محتوا
این کتاب در دو مقدمه (از محقق و نویسنده) و سه مقاله بهترتیب ذیل تشکیل شده است:
مقاله اول: مفردات (شامل الفاظ کلیات خمسه و مشتمل بر ده فصل)؛ مقاله دوم: تعریف اقوال شارحه که ما را به تصور میرساند (شامل دو فصل)؛ مقاله سوم: تألیفاتی که ما را به تصدیق میرساند (شامل پنج فن).
مؤلف، درباره برخی از مسائل فلسفی و منطقی نظریات خاصی داشته است که در کتابهای فلاسفه پس از او منعکس شده است. او برخلاف نظر مشهور فلاسفه مشایی، شمار مقولات عرضی را از نه مقوله به سه مقوله کم و کیف و نسبت، تقلیل داد.
خصوصیات کتاب
ابنسهلان در این کتاب کوشیده است تا آنچه را که قدما از توضیح آن غفلت کردهاند، روشن گرداند و آنچه را که به اجمال نوشتهاند، بهتفصیل آورد و موارد نادرست را گوشزد کند.
تعلیقات
تعلیقات شیخ محمد عبده بر «البصائر النصیریة» در پیرامون سه موضوع است: یک) توضیح عبارات کتاب و شرح عبارات مجمل آن و تعیین ترتیب جملات و مانند آن، دو) شرح مقاصد مصنف در قواعد و مسائل منطقى... شیخ محمد عبده در این موضوعات، مباحث را گسترش داده و بدون بیان نام منطقیان و کتابهایشان، به مباحثشان اشاره کرده و این، بر اطلاعات وسیع ایشان دلالت مىکند. او همچنین شواهد و امثال متعددى برای توضیح مباحث و آسانسازى آن آورده است. سه) در این تعلیقات، عبده وارد بحث از نقدهاى ابنسهلان ساوى برمىشود و بحث را تعقیب مىکند و به کاوش از منشأ شکّهاى ابنسهلان هم مىپردازد و برای کشف حقیقت به منابع ساوى مراجعه مىکند و از بررسى تعلیقاتش معلوم مىشود که او به شرح محقق طوسى نظر دارد.
چاپ ونشر
این اثر در سال 1383 توسط انتشارات شمس تبریزی چاپ شده است.
ابنسهلان در این کتاب کوشیده است تا آنچه را که قدما از توضیح آن غفلت کردهاند، روشن گرداند و آنچه را که به اجمال نوشتهاند، بهتفصیل آورد و موارد نادرست را گوشزد کند.
این اثر در سال 1383 توسط انتشارات شمس تبریزی چاپ شده است.