□ شما نامه‌ای به پاپ درباره محکومیت اهانت به قرآن نوشتید. درباره این کار توضیح بدهید و بگویید انگیزه شما از نامه‌نگاری با پاپ چه بود؟
  خب باید در ابتدا گفت هر دوی ما آرژانتینی هستیم؛ هم من و هم جناب پاپ فرانسیس. من او را از بوئنوس‌آیرس، پایتخت آرژانتین می‌شناسم. ما رابطه طولانی با هم داشته‌ایم. رابطه‌مان از دورانی که پاپ تصدی کلیسای کاتولیک در آرژانتین را برعهده گرفت، شکل‌ گرفته و از آن زمان، به تبادل اطلاعات، دیدارها، گفت‌وگوها، همکاری‌ها و حتی راهپیمایی مشترک پرداخته‌ایم. بنابراین، از سال‌ها پیش من و جناب پاپ از طریق این نامه‌ها با هم تبادل اطلاعات می‌کنیم. در آخرین نامه، بر غیرمعمول بودن رویداد اهانت به قرآن کریم تأکید نموده‌ایم. این تأکید نه‌‌تنها به‌دلیل ماهیت این اتفاق، بلکه به‌علت رفتار غیرعادی برخی دولت‌ها که این اتفاق را ترویج و حمایت نمودند، انجام شده است. برخی مقامات در سازمان ملل متحد و کشورهای اروپایی و ایالات متحده، این کار را به‌عنوان نمودی از آزادی بیان تلقی نمودند؛ بسیار بدیهی و آشکار است که چنین توجیهی منطقی و قابل‌قبول نیست.
هر آنچه که مقدس است و برای مردمان کشورها دارای اهمیت خاصی است، باید مورد احترام و مراقبت باشد؛ از این‌رو احساسات، باورها و اعتقادات موضوعاتی هستند که هیچ‌گاه نباید بازیچه و مورد تمسخر قرار بگیرند. به‌‌عبارت‌دیگر، اقداماتی که موجب توهین، حقارت، تخریب، نفرت و درگیری می‌شوند، نه‌تنها بر علیه ادیان هستند؛ بلکه بر علیه تمام قوانین بین‌المللی هستند؛ از این‌رو می‌بایست، آن را جزء اقدامات ممنوعه لحاظ کرد و باید به‌ هیچ‌عنوان از آن حمایتی شود.

□ به نظر شما چنین نامه‌ها و مواضعی چه تأثیراتی در تعاملات مذهبی و بین ادیانی خواهد داشت؟
  می‌توان گفت این نامه خود، بخشی از گفت‌وگوی بین ادیانی است؛ جایی که پیروان ادیان مختلف در آن جمع می‌شوند، به گفت‌وگو و مباحثه می‌پردازند، بررسی و تحلیل می‌کنند، تشخیص می‌دهند و سرانجام راه‌حل‌های مشترکی فراتر از آنچه که به دین خاصی محدود شود؛ می‌یابند، به‌عبارت‌دیگر، سعی در پیشبرد مشترک مسائل دارند. پاپ فرانسیسکو؛ شخصیت بزرگی است و بدون شک کلام او تأثیر زیادی دارد و ما معتقدیم که در این موضوع خاص، اتحاد مسلمانان و مسیحیان موضوعی بسیار مهم، حیاتی، استراتژیک، بنیادی و ضروری است؛ هم در موضوعاتی که مرتبط با خداوند هستند و هم در مسائلی خاصی که در این لحظه تاریخی و در آینده به وقوع می‌پیوندند.

□ آقای پاپ در جواب نامه شما نوشته که «ماجرای آتش‌زدن قرآن کریم واقعاً یک عمل وحشیانه است. این موارد به گفت‌وگوی انسانی و بالغانه میان مردم آسیب می‌زند و مانع آن می‌شود.» تحلیل شما از این جمله مهم پاپ چیست؟
  به‌عقیده من توصیفی که پاپ از اقدام اهانت‌آمیز سوزاندن قرآن ارائه داد و آن را یک وحشیگری توصیف کرد که مانع گفت‌وگو بین مردم می‌شود، بسیار دقیق و مهم است. سوزاندن قرآن و محافظت از کسانی که این اقدام را انجام داده‌اند، بسیار توهین‌آمیز و تحریک‌کننده است؛ توصیف بهتری برای این عمل وحشیانه وجود ندارد. این اقدام از دایره عقلانیت و منطق خارج بوده و تهی از هرگونه هدف خیر است. شخصی که مرتکب این عمل می‌شود، هرگز نمی‌تواند هدف شرافتمندانه‌ای را دنبال کند. قرآن خود دعوت به گفت‌و‌گو، تفکر و استدلال می‌کند. می‌گوید: اگر صداقت دارید، ادله خود را بیاورید. قرآن همه را به گفت‌و‌گوی خوب و محترمانه فرا می‌خواند؛ در نتیجه، سوزاندن این کتاب آسمانی، سوزاندن فرصت و مجالی است که انسان‌ها از طریق گفت‌وگو به نقاط تفاهم برسند. همان‌طور که پاپ به‌درستی می‌گوید، این اقدامات به گفت‌وگو آسیب می‌زند. گفت‌وگو مبنای غلبه بر مناقشات و یافتن راه‌حل برای مشکلاتی است که بشریت امروز با آنها مواجه است.

□ تبلیغات منفی و توهین به مقدسات الهی، نهایتاً منجر به چه نتیجه‌ای در تعامل و همبستگی و درک متقابل میان ادیان ابراهیمی خواهد شد؟
  در مورد اینکه آیا این حادثه یا این نامه یا هر دو موضوع، موجب تقویت یا تضعیف گفت‌و‌گوی بین ادیانی می‌شود، باید گفت، این اقدام نامعمول، منزجرکننده و وحشیانه، همان‌طور که پاپ آن را توصیف کرد، ظاهراً تمایل به تضعیف و تخریب روابط و همچنین ایجاد درگیری میان مسیحیان و مسلمانان دارد. اما به نظر من، چنین اقدامی موجب تقویت روابط بین ادیان خواهد شد. در واقع، این نامه‌نگاری با پاپ و موضع ایشان، نشانه‌ کوچکی از آن چیزی است که موجب تقویت گفت‌وگوهای بین دینی و اتخاذ واکنش‌های لازم در برابر جبهه دین‌ستیز مقابل خواهد شد؛ جبهه‌ای که در پی ترویج چنین اقدامات ضد دینی اهانت‌آمیز و خارج از عرف و دور از هرگونه منطق، بشریت و هر نوع خیرخواهی است.
بدون شک با این‌گونه اقدامات موهن، روابط ادیان قوی‌تر خواهد شد. این موضوع به رهبران و پیروان ادیانی مثل اسلام و مسیحیت این انگیزه را می‌دهد تا پیوندشان را مستحکم‌تر سازند؛ زیرا تاکنون توهین‌کنندگان به مقدسات این ادیان، به‌طور پیوسته و با مجوزهای لازم و به‌‌آسانی اقداماتشان را انجام می‌داده‌اند.
دنیای ادیان و مذاهب امروز باید به این اجماع برسد که متحد و قوی شود. بدون شک در این عصر و زمان، بشریت بیش از همیشه به معنویت نیاز دارد و اولین مروج این معنویت پیامبران الهی هستند. اکنون ما دانش‌آموختگان مکتب انبیای الهی هستیم و از این‌رو ما نیز موظفیم، به‌‌درستی و در حد توان‌مان، تلاش کنیم که پرتوی از آن نور فوق‌العاده که زندگی ابراهیم، موسی، عیسی و محمد(ع) را روشنی بخشید، به میان زندگی انسان‌ها بیاوریم.

□ به نظر شما صحنه‌گردانان اصلی سوزاندن قرآن و توهین به دین اسلام چه کسانی هستند؟
  مسلماً کسانی هستند که از سیاست «تفرقه‌بینداز و حکومت کن» سود می‌برند. اینان کسانی هستند که با تحریک افکار عمومی به بی‌منطقی، سوءاستفاده از احساسات و هدایت این احساسات به درگیری‌ها، تلاش می‌کنند، از همه اشکال غیرقانونی برای تقویت قدرت خود استفاده کنند. آنها در واقع تلاش می‌کنند، با ترویج این‌گونه اقدامات از رودخانه پرتلاطم و گل‌آلود درگیری‌ها برای حفظ بقای قدرت خود ماهیگیری کنند و شاید در بسیاری از مواقع، همان‌طور که پاپ فرانسیسکو گفت، از آن برای تولید سلاح و فریب افکار عمومی نسبت به اقدامات ناپاک خود بهره گیرند. در اتفاقات اخیر، آن چیزی که بیشتر توجه ما را جلب کرد، این بود که سوزاندن قرآن در کشورهایی صورت گرفت که در پرچم خود، نماد صلیب را دارند. قدرت‌های سمبلیک، همیشه به‌طور غلط و غیرمنطقی در تلاش بوده‌اند، از این علامت به‌عنوان نمادی برای نشان ‌دادن تقابل و درگیری بین مسلمانان و مسیحیان استفاده کنند.
بدیهی است که یک مسیحی واقعی کسی است که هم‌نوع خود را دوست داشته باشد و به ‌هیچ‌وجه او را تحریک نکند؛ به‌همین ترتیب، احساسات و اعتقاداتش را نیز جریحه‌دار نکند. هتک حرمت و اهانت به مقدسات هیچ‌کدام از آموزه‌های مسیحیان نیستند؛ بنابراین، کسانی که پشت این اتفاقات هستند، دشمنان مسیح، بشریت و خدا بوده و مروج خشونت و درگیری هستند.
برای پی‌بردن به این موضوع، باید دید چه کسانی در جهان به دنبال ترویج درگیری و جنگ، به‌خصوص در حوزه‌های دینی هستند؛ مانند اتفاقاتی که اکنون در فلسطین اشغالی می‌بینیم، وقایع تأسف‌برانگیزی که در یمن اتفاق می‌افتد، حملاتی که امروزه به جهان اسلام می‌شود و همچنین تحرکاتی که برای ترویج تعصبات مذهبی در اسلام و ایجاد عناصری خودخوانده مثل داعش می‌شود.
همان‌طور که سابقاً سردمداران آمریکایی از جمله ترامپ گفته و به آن اذعان کرده‌اند، خود آمریکایی‌ها، حتی در بین خودشان، متهم درجه یک ایجاد گروه‌های تروریستی از جمله القاعده و داعش در جهان هستند؛ بنابراین کسانی که از این اتفاقات و اهانت‌ها حمایت می‌کنند، دقیقاً همان کسانی هستند که از درگیری‌ها و خشونت‌ها بهره می‌برند. درست برخلاف مسلمانان و رهبران مسلمان که همیشه به دنبال صلح و پایان‌ دادن به درگیری‌ها هستند؛ حمایت‌کنندگان اهانت‌ها پیوسته در حمایت از تجاوزها و تعدی‌ها موضع‌ می‌گیرند.
امروز در دنیا استعمار نو‌پدیده‌ای است که جهان اسلام، بیشتر از هر چیزی از آن رنج می‌برد و پیوسته موجب تحرکاتی بر علیه مسلمانان در سراسر جهان شده است. کسانی که امروز به حمایت از سوزاندن قرآن پرداخته و تلاش داشته، این عمل منزجرکننده و وحشیانه را - همان‌طور که پاپ توصیف کرد - در چارچوب آزادی بیان قرار دهند، دقیقاً همان کسانی هستند که به‌طور آشکار بسیاری از موضوعاتی را که فلسطینیان از آن رنج می‌برند و برای آن تظلم‌خواهی می‌کنند، سانسور و مخفی کنند.
این افراد، بسیاری از موارد مشابه را که می‌توان آن را دفاع از آزادی بیان قلمداد کرد، نادیده گرفته و حتی بسیاری از اعتراضات اجتماعی، قانونی و بر حق شهروندان خود را به‌طور وحشیانه سرکوب می‌کنند؛ بنابراین ادعای نگرانی آنان در مورد آزادی بیان، امری کاملاً غیرواقعی و غیرصادقانه است.
□ چگونه می‌توان از راه‌های فعالیت‌های مشترک و همکاری بین ادیان برای ترویج صلح و همدلی در جهان بهره‌برداری کرد؟

  بدون شک ادیان ابراهیمی و توحیدی، اشتراکات زیادی با هم دارند که خیلی بیشتر از تفاوت‌هایشان کارساز هستند؛ بنابراین مهم است که در دورانی که سکولاریسم در جهان غالب است، و در دوره‌ای که مذهب تقریباً نادیده گرفته شده یا به حاشیه رانده شده است، همبستگی بین ادیان ایجاد شود. البته دین از دیدگاه فطری انسان، همیشه وجود دارد؛ مفاهیمی همچون تعالی، آگاهی از خدا، آگاهی از زندگی نامتناهی یا مرگ حتی در جوامع سکولار هم وجود دارد؛ اما در فرهنگ عمدتاً سکولار امروزی یا مدرن، این مفاهیم بسیار کم‌رنگ شده است؛ بنابراین، این اتحاد ادیان به‌طورکلی و ادیان خاص یعنی ادیان ابراهیمی به‌طور ویژه، به زندگی مردم در زمانه‌ای که خالی از عناصر دینی است، نور و نیروی تازه‌ای می‌بخشد.
پیامبران در این زمینه درهای فوق‌العاده‌ای را برای ما گشوده‌اند؛ آنان درست در مقابل افرادی مانند فرعون‌ها و امپراتوری‌های ظالم و کسانی که ارزش‌های منفی را ترویج می‌کرده‌اند، همیشه بسیار منطقی و گشاده‌رو، منصف و همدل، اهل گفت‌و‌گو و اهل خدمت بوده‌اند؛ در واقع ادیان طبعاً ترویج‌کننده اصلی صلح در جهان هستند.

□ مسلمانان چطور باید با این هجمه اسلام‌ستیزی و اسلام‌هراسی مقابله کنند؟
  در مورد نحوه برخورد با اسلام‌هراسی، یک نمونه در آمریکای لاتین و آرژانتین است که مسلمانان کار بسیار قوی و بزرگی برای مقابله با اسلام‌هراسی انجام می‌دهند. روش آنها مبتنی بر هم‌زیستی مسالمت‌آمیز است. رفتار مسلمانان در جوامع مختلف آمریکای لاتین، بسیار مورد تحسین قرار گرفته است. من فکر می‌کنم با عمل، رفتار، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، مطالعه، آموزش و صبر و بردباری می‌توان با اسلام‌هراسی مقابله کرد. در این میان البته مواجهه قاطعانه با این اقدامات توهین‌آمیز حائز اهمیت است. اقدامات اسلام‌هراسان، موجب ترویج تعصبات و دور شدن ملت‌ها از یکدیگر به‌جای نزدیک‌تر کردن آنها می‌شوند. این در حالی است که جهان امروز نیازمند جست‌وجوی راه‌حل برای مسائل وحشتناکی مانند تخریب محیط‌زیست، رباخواری بی‌رویه، تخریب خانواده‌ها، ارزش‌های سنتی، اخلاق و معنویت است.
به‌عقیده من مسلمانان هریک موظف‌اند که در مورد دین به‌طور کامل مطالعه کنند و با زبان و علی‌الخصوص با عمل خود، به آموزش دیگران در این زمینه بپردازند.