شانزدهمین اجلاسیه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با موضوع «هوش مصنوعی؛ فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها» پنجشنبه ۲۲ آذرماه با حضور اساتید سطوح عالی و خارج حوزه‌های علمیه و با قرائت پیام حضرت آیت‌الله‌ نوری همدانی و با سخنرانی آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفا برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری حوزه، متن پیام حضرت آیت‌الله نوری همدانی به این اجلاسیه بدین شرح است:
بِسْمِ‌اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَی سَیِّدِنا وَنَبِیِّنَا أَبِی‌الْقَاسِمِ المصطفی مُحَمَّد وَعَلَی أهلِ‌بَیتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ سیَّما بَقیَّةاللهِ فِی‌الأرَضینَ.
با سلام و تحیت به آن مجمع محترم و با عرض ادب به پیشگاه حضرت بقیةالله‌الأعظم(عج)
در عصر حاضر، شاهد تحول بی‌سابقه در عرصه دانش و فناوری هستیم که تأثیرات آن به‌سرعت در تمامی حوزه‌های علمی و فرهنگی مشاهده می‌شود. یکی از این تحولات بنیادین، پیشرفت چشم‌گیر در حوزه هوش مصنوعی است؛ دانشی که اکنون نه‌تنها به یکی از محورهای اصلی توسعه جهانی بدل شده؛ بلکه نقش آن در تحلیل داده‌ها، تسهیل پژوهش‌ها و ارائه راهکارهای نوین در تمامی علوم، از جمله علوم دینی، غیرقابل انکار است.
با نگاهی به آموزه‌های قرآنی، درمی‌یابیم که استفاده از ابزارهای نوین برای فهم بهتر آیات و تعمیق دانش دینی، در راستای تحقق هدف خلافت انسان بر زمین قرار دارد: «وَسَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مِنْهُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» (سوره جاثیه، آیه۱۳) همچنین، کلام گهربار اهل‌بیت(ع) نیز ما را به بهره‌گیری از ابزارهای نوین و اندیشیدن در مسیر حل مسائل ترغیب می‌کند؛ امیرالمؤمنین امام علی (ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «الْعَقْلُ رَأْسُ الْعِلْمِ وَالْفِکْرُ رَأْسُ ‌الْعَقْلِ» (نهج‌البلاغه، حکمت ۱۱۳)؛ عقل اساس علم است و تفکر، اساس عقل.
لذا هوش مصنوعی را می‌توان ابزاری دانست که با سازماندهی و بهره‌گیری هوشمندانه از انبوه اطلاعات موجود، می‌تواند پژوهشگران را در مسیر تفکر و اندیشه عمیق‌تر یاری رساند. این فناوری، با تحلیل دقیق داده‌ها، استخراج الگوها و تسهیل فرآیندهای تحقیقاتی، پژوهشگر را از صرف زمان بر فعالیت‌های غیرضروری بی‌نیاز کرده و او را در رسیدن به بصیرتی بالاتر یاری می‌کند؛ به‌عبارت دیگر، هوش مصنوعی، دستیار اندیشمند است و نه جایگزین تفکر او.
اگر ما به‌عنوان حاملان میراث وحی و عالمان علوم اسلامی از این فرصت استفاده نکنیم، ممکن است در آینده‌ای نزدیک با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شویم. نسل جدید که در دنیای فناوری غوطه‌ور است، انتظار دارد که علوم دینی نیز، با زبان زمانه پاسخگوی نیازهای‌شان باشد؛ همچنین، نهادهای علمی و پژوهشی در جهان، با بهره‌گیری از این فناوری، در حال گسترش تحقیقات خود هستند و غفلت ما، می‌تواند منجر به فاصله گرفتن علوم دینی از جریان جهانی دانش شود.
ضروری است که امروز، هریک از ما با درک اهمیت و ضرورت این فناوری، به یادگیری و به‌کارگیری هوش مصنوعی در حوزه تخصصی خود بپردازیم؛ ابزارهای هوشمند می‌توانند، یاری‌گر ما در تبلیغ‌، تحقیق‌، تدریس و حتی استنباط‌های دقیق‌تر از متون دینی باشند.
اکنون، زمان آن فرا رسیده است که به‌عنوان طلایه‌داران دانش اسلامی، قدمی مؤثر در این مسیر برداریم و نقش خود را در شکل‌دهی آینده‌ای مبتنی بر دانش و بصیرت ایفا کنیم.
با ورود به این عرصه و آشنایی با توانمندی‌های هوش مصنوعی، می‌توانید دریچه‌ای نوین به روی علم و دین بگشایید. این یک ضرورت علمی و رسالتی دینی است که برای پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه، باید هرچه سریع‌تر به آن توجه کنیم.
آینده، متعلق به کسانی است که علم امروز را به خدمت اهداف متعالی درآورند. حوزه علمیه باید توجه به فقه معاصر داشته باشد و به دنبال تحول و پاسخ‌گو بودن باشد و با در نظر گرفتن سیره علمای بزرگ ما و میراث گذشتگان، مسیر تحولی را که با شتاب در حال انجام است، پی‌ بگیرد. معتقدم، کسانی که در این عرصه گام برمی‌دارند، باید از نظر فقاهت در سطح بسیار بالا باشند.
تحول در حوزه، ناظر به این موضوع نیست که ما میراث گذشتگان را کم‌رنگ کنیم و یا اینکه کُتبی جایگزین کنیم که از حیث محتوا در سطح پایین‌تری باشد؛ بلکه باید محققان و فقها بنشینند و در همان چارچوب و سطح فقه جواهری و مسیر شریف‌العلما و سعیدالعلما و شیخ انصاری و بلکه در سطح بالاتری، نسبت به مسائل روز پاسخگو باشند و تأکید می‌کنم که نظرات حوزه علمیه، باید آن‌گونه باشد که در تاریخ، بعد قرن‌ها جوری قضاوت شود که این دوره از زمان، در عصر انقلاب اسلامی بوده که بنیان‌گذارش یک فقیه کامل بوده و امروز نیز، در رأس آن، یک فقیه دیگری است و إن‌شاءالله ادامه خواهد داشت.
امروز حوزه علمیه قم نسبت به گذشته وظایف سنگین‌تری دارد و باید مجهزتر باشد. در پایان لازم می‌دانم، تذکر دیگری را به اساتید محترم عرض کنم و آن هم، رسالت اصلی روحانیت است. ما در مقابل حوادث کشور و جهان اسلام مسئولیت داریم. امروز یک اسلام دیگری در حال ارائه است که خشونت و افراطی‌گری در آن موج می‌زند و اثری از اسلام رحمانی در آن یافت نمی‌شود که باید برای ارائه اسلام محمدی که اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) برای ما بیان نمودند، تلاش نماییم.
در پایان لازم می‌دانم، از همه اساتید محترم و همچنین برگزارکنندگان این جلسه، به‌ویژه هیأت‌رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تشکر کنم و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم.
حسین نوری همدانی
۲۱ آذرماه ۱۴۰۳

  حوزه علمیه باید جلوتر از زمانه خود از فناوری روز استفاده کند
به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، آیت‌الله حسینی بوشهری در این اجلاسیه، با اشاره به کارکرد‌ها و مزایای هوش مصنوعی گفت: حوزه‌های علمیه باید جلوتر از زمانه خود و برای افق‌های آینده برنامه‌ریزی و برای تأثیرگذاری و هدایت جامعه، از فناوری‌ روز استفاده کند.
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با بیان اینکه در استفاده از هوش مصنوعی، نباید تنها مصرف‌کننده باشیم، افزود: در مواجهه با این فناوری، نباید غافل‌گیر شویم و در این زمینه باید داده‌های مناسبی به هوش مصنوعی بدهیم تا نتایج درستی به مخاطبان خود ارائه کند.
وی با تأکید بر آشنایی حوزویان با فناوری هوش مصنوعی از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی، گفت: از ظرفیت هوش مصنوعی باید در زمینه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی و تبلیغی استفاده کنیم.
نایب‌رئیس مجلس خبرگان رهبری، با اشاره به تهدیدات و چالش‌های اخلاقی استفاده از هوش مصنوعی افزود: باید قوانین و مقررات مناسبی برای هوش مصنوعی تدوین شود.
گفتنی است، در ادامه این اجلاسیه چندتن از اساتید فناوری و هوش مصنوعی، به بیان تاریخچه و کارکرد‌های هوش ‌مصنوعی پرداختند.