مقوله پژوهش و تحقیق یک مقوله دیرپای در حوزه‌های علمیه و دیگر مراکز علمی است. بخش زیادی از افتخارات ما، مرهون کارهای پژوهشی عمیق، سنگین و فاخری است که در ادوار مختلف تاریخ تشیع، توسط بزرگان و محققان انجام گرفته و ما امروز حقیقتاً سر سفره آن‌ها هستیم.
همان‌گونه که به ما یاد داده‌اند، اگر نامی از گذشتگان برده می‌شود، علاوه بر تکریم آنان، باید برای ایجاد انگیزه و معیاری باشد برای کارهای امروز؛ خصوصاً آنکه که تفاوت زیادی بین بایسته‌های امروز و گذشته وجود دارد.
برای به ثمر نشستن پژوهش در همه موضوعاتی که لازم است، راجع به آن‌ها کار پژوهشی صورت بگیرد، باید تشکیلات و ساز و کار مدیریتی تعریف شود. خوشحالیم که در طی سال‌های گذشته بزرگوارانی که سکان‌دار مدیریت پژوهش در حوزه بودند، موفق ظاهر شدند.
مشکل امروز ما در سکانداری معاونت پژوهش نیست؛ بلکه در قوانین و مقرراتی است که باید مورد بازنگری قرار گیرد تا کاستی‌های موجود تدارک شوند و عملاً پژوهش پا به پای برنامه‌های آموزشی باشد. در حوزه علمیه هنوز نگاه آموزش‌محوری حاکم است و علی‌رغم پیشرفت‌هایی که حاصل شده است، پژوهش همچنان گاهی مهمان ناخوانده آموزش است. اینکه هنوز در تعداد قابل توجهی از مدارس، اصلاً معاون پژوهش وجود ندارد، نقیصه بسیار بزرگی است و چه انتظاری از این مدرسه می‌رود که خروجی پژوهشی داشته باشد؟
باید به نقطه‌ای برسیم که بگوییم، آموزش بدون پژوهش اساساً آموزش نیست؛ نه اینکه گفته شود، اگر آموزش محقق شد، همه چیز محقق شده است. بنابراین هم شورای‌عالی حوزه و هم، مدیر محترم باید تلاش کنند تا پژوهش جایگاه بالاتری پیدا کند.
اگر علم در سیر پژوهش قرار گرفت، تبدیل به ملکه برای عالِم می‌شود و اندیشه انسان بر اساس آن شکل می‌گیرد؛ فلذا باید آموزشی به طلبه بدهیم که بتواند، قلم در دست بگیرد، فکر کرده و اندیشه عمیق خود را پیاده کند.
اگر کار پژوهشی در حوزه رونق پیدا کرد، آموزش را نیز رشد می‌دهد و آن را بالنده می‌کند. چنین طلبه‌ای هنگام مطالعه یک کتاب، به دنبال ارائه نظریات جدید در چارچوب استنباطی و فقهی است و اینجاست که آموزش در پرتو پژوهش غنا پیدا می‌کند.