به گزارش خبرگزاری حوزه از اهواز، آیت‌الله کعبی نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، ۱۳ مهر در اجلاسیه معاونان پژوهش مدارس علمیه خوزستان که در سالن جلسات مدیریت حوزه علمیه استان برگزار شد، اظهار کرد: ما در حوزه‌ها به سه سطح طلبه یعنی طلبه مبلغ، طلبه محقق و طلبه نظریه‌پرداز دین نیازمندیم. البته تبلیغ اولویت اول است و آنهایی که مجتهد مطلق و نظریه‌پرداز دین می‌شوند، هم محقق خوبی هستند و هم مبلغ خوب.
عضو خبرگان رهبری با بیان اینکه، خدمات پژوهشی بسیار گسترده‌تر شده و نرم‌افزارهای گوناگون در رشته‌های مختلف کار تحقیق را بسیار آسان کرده‌اند، افزود: البته این خدمات پژوهشی، هم یک نعمت هستند و هم، متأسفانه از یک لحاظ تهدید؛ چرا‌که سخت‌کوشی طلاب را می‌گیرد و گاهی سستی و کاهلی ایجاد می‌کند.
وی با اشاره به فرصت‌ها و تهدیدات فن‌آوری‌های روز پژوهشی، عنوان کرد: یکی از فرصت‌ها و تهدیدهای پژوهش، هوش مصنوعی است که به‌معنای داده‌پردازی اطلاعات است. کار ذهن، داده‌پردازی اطلاعات است؛ یعنی تجزیه، ترکیب، استنتاج از اطلاعات و کشف مجهولات کار ذهن است. حالا اگر ما کار ذهن را به یک رباط بدهیم، هر کسی که داده‌پردازی اطلاعات و تسلط بر هوش مصنوعی را به دست بگیرد، قدرت شکل‌دهی به ذهن، فکر، اخلاق، آداب و رفتار جامعه را به دست می‌گیرد.
آیت‌الله کعبی ادامه داد: جهان در پژوهش، پشت یک شیشه قرار گرفته و همه‌چیز دیده می‌شود. این سرعت پرشتاب فناوری، از یک‌سو شفافیت، سرعت و دقت ایجاد کرده و از سویی بستر را برای جنگ ادراکی و شناختی دشمن فراهم کرده است و ما برای مقابله با جنگ ادراکی و شناحتی دشمن، متناسب با هر هوش مصنوعی، باید قدرت داده‌پردازی اطلاعات خود را بالا ببریم و از هوش مصنوعی به‌عنوان یک ابزار برای تتبع، تجزیه و تحلیل و حتی اجتهاد استفاده کنیم.
وی گفت: یکی از فواید هوش مصنوعی در اجتهاد، فحص و تتبع است؛ همانطور که می‌دانید، در علم اصول می‌گویند: شما وقتی می‌توانید به اصول عملیه مراجعه کنید که بعد از گشتن از اینکه اماره‌ای وجود داشته باشد، مأیوس شوید(بعد الفحص و‌الیأس) . این فحص و یأس را قبلاً با تتبع در اقوال و مراجعه به کتب جواهر، جامع‌المقاصد، مصباح‌الفقیه، وسائل‌الشیعه، مستدرک‌الوسایل و بحارالانوار انجام می‌دادیم؛ ولی درحال حاضر این فحص و یأس را می‌توان با هوش مصنوعی به دست آورد و با استفاده از هوش مصنوعی ممکن است، حتی به یک روایت و قولی برسیم که با آن تتبع سابق به دست نمی‌آمد.
عضو خبرگان رهبری ادامه داد: بنده در مقابل هوش مصنوعی می‌خواهم مفهومی را معرفی کنم که اسم آن را هوش وحیانی گذاشته‌ام. هوش وحیانی یعنی داده‌پردازی صددرصد درست و بدون ذره‌ای خطا از اطلاعات که این اطلاعات از قرآن و سنت صحیح پیامبر و اهل‌بیت(ع) به دست می‌آید؛ در واقع ما قرآن کریم و سنت صحیح پیامبر(ص) و تبیین اهل‌بیت(ع) را هوش وحیانی می‌گوییم.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: ما باید در مقابل هوش مصنوعی به سمت و سوی استفاده از هوش وحیانی بیاییم؛ چراکه با هوش وحیانی و عقلانیت توحیدی، می‌توانیم از هوش مصنوعی استفاده کرده و تهدیدات نهفته در آن را به فرصت و نقاط ضعف آن را به قوت تبدیل کنیم.
عضو هیئت‌رئیسه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: قرآن دارای موضوعات مختلف فرهنگی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، بین‌المللی، سیاسی، بهداشتی، دفاعی، خبر از حال، گذشته و آینده و موضوعات متنوع در مورد زنان، کودکان، اقوام، ملت‌ها و سنت‌هاست؛ همچنین قرآن نظام دارد که به‌معنی مجموعه اجزاء به‌هم‌پیوسته، مرتبط، هدفمند و دارای غایت واحد است.
وی ادامه داد: این نظم و نسق واحد در قرآن، یک فرآیند دارد و دارای چندین فرآیند نیست و موضوعات مختلف قرآن همه با هم ارتباط داشته و همدیگر را تکمیل می‌کنند و همین معجزه بودن قرآن را ثابت می‌کند؛ چرا‌که انسان‌های معمولی محال است بتوانند، این اجزای به‌هم‌پیوسته را کشف کنند و ببینند، چه ارتباطی با هم دارند به‌عنوان مثال، ارتباط خانواده و نظام قضایی که با اینکه در ظاهر ممکن است، ارتباطی بین آنها مشاهده نشود؛ ولی ارتباط آنها را می‌توان از قرآن فهمید و گفت: اگر ما خانواده را به‌عنوان هسته بنیادی جامعه حفظ کنیم و از فروپاشی روابط بین پدر و مادر و فرزندان جلوگیری کنیم و کارهای تربیتی مربوط به خانواده را خوب و درست انجام دهیم، رشد شخصیتی در نوجوانان و جوانان صورت می‌گیرد و همین، سبب کم شدن جرایم می‌شود. چراکه به‌گفته علامه طباطبایی(ره) اگر قرآن را بخواهیم در یک جمله خلاصه کنیم، می‌شود لااله الا الله؛ یعنی توحید.
آیت‌الله کعبی  بیان کرد: قرآن کریم ما را به تدبر دعوت می‌کند. تدبر در قرآن صرفاً نگاه به یک آیه خاص نیست که این آیه چه پیامی دارد؛ بلکه یکی از ابعاد مهم تدبر در قرآن و عترت(ع) شناخت نظامات مختلف اسلامی و داده‌پردازی درست اطلاعات متناسب با نظامات زندگی است.
عضو خبرگان رهبری ابراز کرد: در آیه ۵۹ سوره انعام می‌خوانیم ]... ولا رطب ولا یابس إلا فی کتاب مبین[؛ یعنی همه داده‌های پدیده‌های جهان در یک نرم‌افزار روشنی داده‌پردازی شده و قرآن داده‌پردازی هستی‌مدارانه پدیده‌های آفرینش است؛ از همین روست که پیامبر مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند: «اذا التبست علیکم الفتن، کقطع الیل المظلم فعلیکم بالقرآن»؛ چرا‌که راه برون‌رفت از چالش‌ها و فتنه‌ها در قرآن است و با مراجعه به قرآن، راه حل هر مشکلی را می‌توانیم پیدا کنیم.
وی تصریح کرد: حوزه‌های علمیه و روحانیت، نباید به پژوهش‌هایی که مشکل امروزمان را حل می‌کنند، اکتفا کنند؛ بلکه باید به فکر آینده بوده و با استفاده از قرآن، به استقبال حوادث آینده بروند؛ فلذا آینده‌پژوهی با رویکرد ساختاری، محتواسازی و تحول در تحقیق و پژوهش حوزه امروز، یک ضرورت است.
عضو هیئت‌رئیسه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: حوزه‌های علمیه باید به فکر داده‌پردازی اطلاعاتی باشند که به بشریت خدمت کنند، ترویج نیکی کنند، زندگی انسان‌ها را بهبود بخشند، انفاق عمومی را گسترش دهند و ارزش‌ها را در جامعه حاکم کنند. به‌عنوان مثال داده‌پردازی اطلاعات مالی و بانکی و فعالیت اقتصادی باید به‌گونه‌ای باشد که منجر به تولید ثروت خردورزانه و در خدمت بشریت شود.
وی با اشاره به آیه ۵ سوره نساء ]ولا تؤتوا السفهاء أموالکم التی جعل الله لکم قیامًا[، ادامه داد: ثروت نباید دست سفیهان باشد؛ چرا‌که آن را نابود می‌کنند؛ همچنین ثروت نباید برای فساد و نابودی بشریت به‌کار برده شود؛ از این‌رو نظام بانکداری باید به‌گونه‌ای تحول پیدا کند که هم تولید ثروت کند، هم ثروت دست خردمندان باشد و هم، آن ثروت در خدمت بشریت باشد.
آیت‌الله کعبی گفت: می‌شود نظام بانکداری اسلامی را با استفاده از نظام اقتصادی اسلام طراحی، عملیاتی و اجرا کرد. حوزه در مسئله بانک، حرف برای گفتن دارد و باید از پژوهش‌های حوزه در خط‌مشی‌گذاری عمومی سیاست‌های بانکی استفاده کرد.
وی در ادامه به بیان ویژگی‌های کلان آموزه‌های قرآنی که در داده‌پردازی اطلاعات، کمک بزرگی به ما می‌کند، پرداخت و گفت: اولین ویژگی کلان‌آموزه‌های قرآنی این است که قرآن راه حل و درمان مسائل بشریت و مایه رحمت و آسایش انسان‌هاست؛ البته همین قرآنی که رحمت است، تهدید بزرگی است در مقابله با طاغوت‌ها، شیاطین، مفسدین، ظالمین، مستکبرین و بدخواهان بشریت؛ قرآن باعث نابودی آنها می‌شود ]وننزل من القرآن ما هو شفاء ورحمة للمؤمنین ولا یزید الظالمین إلا خسارًا[.
عضو خبرگان رهبری ادامه داد: اگر ما با هوش وحیانی به استقبال حل مسائل جهان بیاییم، ظلم جهانی برچیده می‌شود؛ از این‌رو قرآن ناطق یعنی حضرت مهدی(عج) در واقع نظامات قرآنی را جهانی می‌کند و با این کار، بساط ظالمین را بر می‌چیند.
وی با اشاره به آیه ۱ سوره ابراهیم ]الر کتاب أنزلناه إلیک لتخرج الناس من الظلمات إلی النور... [، گفت: دومین ویژگی کلان‌آموزه‌های قرآن این است که قرآن نور زندگی است و زندگی انسان‌های معاصر بدون بازگشت به قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) تاریک است. باید در داده‌پردازی اطلاعات قرآنی، این نور زندگی را به مردم نشان دهیم؛ این نور ممکن است، نور علم باشد یا ایمان یا خدمت یا زدودن چهره فقر، فساد، تبعیض و تحقیر انسان‌ها. راه حل نجات از تاریکی را، فقط می‌توان از قرآن پیدا کرد؛ چرا‌که قرآن نور زندگی است.
نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه باید علاوه بر روخوانی، روانخوانی و حفظ قرآن، مفاهیم قرآنی را به فرهنگ عمومی تبدیل کنیم، خاطرنشان کرد: سومین ویژگی کلان‌آموزه‌های قرآن این است که راه برون‌رفت از چالش‌ها و بحران‌ها، با قرآن است. آیه ۱۰۳ سوره آل عمران می‌فرماید: «واعتصموا بحبل الله جمیعًا ولا تفرقوا»، حبل یا همان طناب را درون چاه می‌اندازند تا دلو را از چاه بیرون بکشند و یا اگر انسانی در چاه افتاده و دچار چالش شده، از چاه خارج شود؛ لذا باید یک جریان‌سازی و گفتمان‌سازی عمومی برای حل چالش‌های بشریت بر پایه قرآن و سنت راه بیندازیم.
آیت‌الله کعبی در ادامه، به بیان ابعاد گوناگون داده‌پردازی قرآن پرداخت و گفت: اولین بعد داده‌پردازی قرآن، فراگیری و تنوع یعنی مقیاس‌پذیری و پایداری داده‌ها و مفاهیم قرآن است؛ به این معنی که داده‌ها و مفاهیم قرآنی هم پایدار و ثابت هستند و هم، قابل تنزیل و تطبیق. قرآن همان‌گونه که تأویل دارد، تنزیل هم دارد و همان‌گونه که تأویل قرآن هفتاد بطن دارد، تنزیل قرآن هم ممکن است، برای عرصه‌های زندگی در حد یک نوجوان، یک زن و یک مرد و یک خانه تنزل پیدا کند و آن را متحول کند. یکی از جلوه‌های تنزیل قرآن، استخاره است که به‌قول آیت‌الله بهجت، معجزه قرآن است؛ دومین جلوه تنزیل قرآن، استهداء است؛ به این معنی که اگر انسان با قلب پاک و طاهر به سمت قرآن بیاید و طلب هدایت بکند و برای یک مسئله خاص راه حل بخواهد، به آن می‌رسد.
وی گفت: دومین بعد داده‌پردازی قرآن، داده‌های بی‌نهایت قرآن است. در داده‌پردازی هوش مصنوعی، دایره اطلاعات محدود است و یک جایی تمام می‌شود؛ اما داده‌پردازی در هوش وحیانی، بی‌نهایت و پایان‌ناپذیر است و این معنایش بازتولید مستمر در عین اختصار است؛ یعنی در هر آن، بر اساس قرآن و سنت و آموزه‌های مکتب اهل‌بیت(ع) برای هر مسئله تازه و جدید و نوپیدا، بر اساس قرآن ما می‌توانیم، یک داده‌پردازی بکنیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: داده‌پردازی‌های هوش مصنوعی، محدود و براساس اطلاعاتی است که به آن می‌دهند؛ اما قرآن در عین اختصار، داده‌های بی‌نهایت و پایان‌ناپذیر دارد. قرآن، کوتاه، رسا، گویا، مفید، صادق و درست، محکم و حکیمانه، اثرگذار و تحول‌گراست.
آیت‌الله کعبی ادامه داد: قرآن ویژگی‌هایی دارد که انسان‌ها را شگفت‌زده می‌کند و این ویژگی‌های متنوع قرآن، نیاز به تحقیق گسترده دارد. در تحقیق گسترده قرآن و در کلان‌پروژه هوش وحیانی و به‌کارگیری هوش مصنوعی در خدمت هوش وحیانی، همه حوزوی‌ها از طلبه پایه یک تا مجتهد و نظریه‌پرداز در علوم مختلف، می‌توانند درگیر شده و تقسیم کار کنند.
عضو خبرگان رهبری اظهار کرد: در تحقیق، آنچه که حائز اهمیت است، ابداع، نوآوری، خلاقیت، کشف مجهول، پاسخ به سؤالات نوپیدا، روز‌آمدی، توجه به معاصرت و آینده‌نگری است.
وی در پایان گفت: ما در پژوهش به تفکر نیاز داریم؛ تفکر کلید حل مسائل است. تفکر غیر از تتبع است؛ در علوم نقلی تتبع لازم است؛ اما در علوم عقلی و به‌کارگیری هوشمندانه و خردمندانه علوم نقلی، تفکر لازم است؛ لذا ما به محققان متفکر نیازمندیم؛ همچنین ما باید در پژوهش و تحقیق، نحوه تفکر و حل مسئله را به طلاب آموزش دهیم.