هفدهم ماه ربیع‌الاول بنا بر قول مشهور میان شیعه امامیه، سالروز  ولادت با سعادت نبی مکرم اسلام حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی(ص) است. گرچه مرحوم کلینی دوازدهم ربیع را اختیار نموده است که نزد ما معرض‌عنه است.
مرحوم طبرسی(قرن ششم) در کتاب اعلام الوری(1/42) ولادت پربرکت آن‌حضرت را روز جمعه هنگام طلوع آفتاب هفدهم ربیع‌الاول از عام‌الفیل ثبت کرده است. در  این مقاله کوتاه، نیم‌نگاهی به شخصیت جهانی آن‌حضرت از  دیدگاه آیات قرآن می‌پردازیم؛ باشد تا با تأسی و اقتدا به آن نور اقدس، بشریت و جهان بتواند به سعادت ابدی نائل آید.

  1. نور الهی
قرآن در سوره مائده آیه ۱۵ از آن‌حضرت به نور یاد کرده و می‌فرماید: «قد جاء کم من‌الله نور وکتاب مبین». مرحوم طبرسی(ت548) در تفسیر جوامع الجامع(1/319) می‌گوید: مراد از نور در این آیه، پیغمبر اکرم(ص) است که به-وسیله او، خلق هدایت می‌شوند؛ همان‌گونه که به‌وسیله نور هدایت می‌شوند و مرحوم شیخ طوسی در التبیان(3/475) در تبیین این نور می‌گوید: همانا به پیغمبر نور گفته شده؛ چون به‌وسیله او هدایت می‌شوند؛ همان‌گونه که به‌وسیله نور هدایت می‌شوند و واجب است که از آن‌حضرت متابعت و پیروی گردد؛ چون نور آشکار است که حق را از باطل جدا می‌کند.
واقعاً اگر نور هدایت این فرستاده خداوند در بعثت نبوی درخشش نمی‌کرد، امروز دنیا در تاریکی جهل و ظلمات فرو رفته بود.

  2. مقامات پنجگانه پیغمبر اکرم(ص)
قرآن در سوره مبارکه احزاب آیه 45 می‌فرماید: [یا ایها النبیّ انا ارسلناک شاهداً ومبشراً ونذیراً وداعیاً الی الله باذنه وسراجا منیراً]
در این آیه به پنج مقام از مقام نبوّت اشاره شده است: 1. شاهد، ٢. بشارت‌دهنده، 3. انذارکننده، ٤. دعوت‌کننده به سوی خدا، ۵. چراغ فروزان.
از میان این مقامات پنجگانه، مقام چهارم بسیار قابل توجه است؛ یعنی دعوت به توحید و یگانگی
خداوند عز وجل و همه انبیاء(ع) آمده‌اند تا مردم را به خدا دعوت کنند و اساس دین و اسلام و ستون قرآن، توحید الهی است و چنانچه توحید انسان سست بشود، همه اعمال، دچار اشکال خواهد بود و توحید ناب و خالص را باید در خانه اهل‌بیت(ع) پیدا کرد و بس.

  3. درود خدا و فرشتگان بر رسول خدا(ص)
قرآن در سوره احزاب آیه ۵۶ می‌فرماید: [ان الله وملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما].
در این آیه شریفه، شرف و منزلت و مقام پیغمبر اکرم(ص) نزد پرودگار و فرشتگان الهی، کاملاً مشهود است. فخر رازی اشعری‌مذهب(ت606) در تفسیرش(9/182) می‌گوید: از رسول‌خدا(ص) سؤال شد که چگونه بر شما صلوات و درود بفرستیم؟ حضرت فرمود: قولوا اللهم صل علی محمد وعلی آل محمد کما صلیت علی ابراهیم وعلی آل ابراهیم و بارک علی محمد وعلی آل محمد.
بدون تردید، پیغمبر اکرم(ص) در این روایت، در مقام تعلیم اصحاب خود بود که چگونه بر او درود بفرستند و حضرت شیوه آن را بیان فرمودند.
پس معلوم می‌شود، درود بر آن‌حضرت، منهای نام آل صحیح نیست. متأسفانه امروزه برخی برخلاف سنت قطعی آن حضرت، درود و صلوات می‌فرستند و می‌گویند: صلی‌الله علیه وسلم و این همان صلوات بترا است که از آن منع شده است.
ابن‌حجر مکی(ت974) در کتاب الصواعق المحرقة، ص ١٧٦ در ذیل آیه(ان الله وملائکته) می‌نویسد که رسول‌خدا فرمود: «لاتصلوا علیّ الصلاة البتراء. فقالوا: وما الصلاة البتراء؟ قال: تقولون: اللهم صل علی محمد وتمسکون؛ بل قولوا: اللهم صل علی محمد وعلی آل محمد».

  4. الگو بودن پیامبر اکرم(ص)
قرآن در سوره احزاب آیه ۲۱ می‌فرماید: [لقد کان لکم فى رسول الله اسوة حسنة]؛ پیغمبر اکرم همه اعمال و رفتار و گفتارش، باید برای جامعه بشری و اسلامی الگو بوده باشد و از این آیه سنت آن‌حضرت کاملاً استفاده می‌شود. شیخ طوسی در التبیان(8/328) در توضیح این آیه می‌گوید: این خطاب خداوند است برای تمام مکلفان و همه باید به او اقتدا کنند در هر آنچه که می‌گوید و انجام می‌دهد؛ مگر در مواردی که دلیل برخلاف آن اقامه شده باشد.

 5. دوستی و محبت اهل‌بیت(ع)
، پاداش رسالتپیغمبر گرامی اسلا(ص) برای این امت زحمت کشیده و هیچ اجر و پاداشی از آنها درخواست ننمود؛ الاّ محبت و دوستی با اهل‌بیت(ع).
قرآن در سوره شوری، آیه 23 می‌فرماید: «قل لا اسألکم علیه اجرا الا المودة فى القربی» بخاری در صحیح(6/162) و ثعلبی در تفسیرش(8/ ٣١٠) و احمدبن حنبل پیشوای اهل حدیث در مسندش(1/ ۳۷۹) و طبرانی در المعجم الکبیر(3/139) از مفسر معروف ابن‌عباس روایت نقل کرده‌اند که وقتی این آیه نازل گردید، صحابه گفتند: «یا رسول‌الله! من قرابتک الذین وجبت علینا مودّتهم؛ نزدیکان شما کیانند که دوستی و محبت آنها بر ما واجب گردیده است؟ حضرت فرمودند: على وفاطمة وابناهما.»

  6. دارا بودن مقام محمود
یکی از ویژگی‌های نبی مکرم اسلام(ص)، داشتن مقام محمود است که قرآن در سوره اسراء، آیه 79 به آن اشاره کرده است: [ومن اللیل فتهجد به نافلة لک عسی أن یبعثک ربک مقاما محموداً] مفسران از جمله مرحوم قمی، مقام محمود را به نماز شب تفسیر کرده‌اند و خواندن نماز شب در دل آن نور و روشنایی در روز قیامت است.(بحارالانوار، 79/340)
روایات بسیاری در اهمیت و فضیلت نماز شب از پیامبر و اهل‌بیت(ع) وارد شده است. مهمترین پیام این آیه، توجه مردم و جامعه به نماز شب است.

  7. ایستادگی و استقامت در برابر دشمنان
قرآن کریم در سوره فتح، آیه ۲۹ می‌فرماید: «أشدّاء علی الکفار رحماء بینهم» آیه در مقام بیان شیوه معامله پیامبر اکرم با دشمنان دین است و این، یعنی وعده‌های پروردگار عز وجل کاملاً شفاف است و ملاک مهر و قهر، چیزی جز ایمان و کفر نیست؛ نه قوم و قبیله است و نه مال و ثروت.

  ۸. نعمت‌های خداوند
​​​​​​​قرآن در سوره مبارکه نمل آیه ۸۳ مى‌فرماید: [یعرفون نعمة الله ثم ینکرونها.] مرحوم طبرسی در تفسیر جوامع الجامع(2/302)، نعمت در آیه را به نبوّت پیغمبر(ص) تفسیر کرده است. سپس می‌افزاید: «وهو نبیّها او امامها القائم مقامه».
پس نعمت در آیه هم به نبوت تفسیر شده و هم به امامت، که ادامه‌دهنده راه نبوت است. مرحوم حویزی در تفسیرش نورالثقلین(3/72) از مرحوم ثقه‌الاسلام کلینی روایت کرده که امام جعفر صادق(ع) از پدرش از جدش نقل کرده که «یعرفون نعمةالله ثم ینکرونها»، هنگامی که آیه [إنما ولیّکم ورسوله...] نازل گردید، عده‌ای از یاران پیغمبر اکرم(ص) در مسجد مدینه جمع شده بودند، برخی‌شان به برخی دیگر گفتند: درباره این آیه چه نظری دارید؟
برخی اظهار داشتند که اگر به این آیه ایمان آوریم، پیغمبر فرزند ابوطالب را بر ما مسلط خواهد کرد و ما می‌دانیم که محمد، صادق  است در آنچه می‌گوید؛ اما از او پیروی می‌کنیم؛ ولی از علی اطاعت نمی‌کنیم که در این هنگام آیه نازل شد: «یعرفون نعمةالله ثم ینکرونها»؛ یعنی ولایت علی(ع) را می‌دانند و «وأکثرهم الکافرون» بالولایة.