□  درس نخستی که از مطالعه خطبه غدیر می‌گیریم، چیست؟
  درس اولی که از مطالعه و دقت در خطبه غدیر حضرت رسول(ص) می‌گیریم، به نظرم این است که پیامبر اکرم(ص) مطیع محض خداوند است. آن‌حضرت ابتدا با بیانی آهنگین و گاه مسجع و با تفصیلی نسبی به حمد و ثنای الهی پرداخته، در فرازی از آن عرضه می‌دارد: «احمده کثیراً واشکره دائماً علی السراء والضراء والشدة والرخاء وأومن به و بملائکته وکتبه ورسله. اسمع لامره واطیع وابادر إلی کل مایرضاه واستسلم لماقضاه، رغبه فی طاعته وخوفاً من عقوبته، لانه الله الذی لایؤمن مکره ولایخاف جَوره»؛ او را ستایش فراوان و سپاس جاودانه می‌گویم بر شادی و رنج و بر آسایش و سختی و به او و فرشتگان و نبشته‌ها و فرستاده‌هایش ایمان داشته، فرمان او را گردن می‌گذارم و اطاعت می‌کنم و به سوی خشنودی او می‌شتابم و به حکم او تسلیمم؛ چرا‌که به فرمان‌بری او شائق و از کیفر او ترسانم؛ زیرا او خدایی است که کسی از مکرش در امان نبوده و از بی‌عدالتیش ترسان نباشد (زیرا او را ستمی نیست).
□  یک از موضوعاتی  که حضرت(ع) در سخنان خود به آن اشاره می‌کند، ختم نبوت  است. به نظر شما اهمیت طرح این مسأله در غدیرخم تا چه حد است؟ تشبیه حضرت علی(ع)  به هارون برادر موسی(ع) با این نکته که بعد از حضرت رسول(ص)، دیگر پیامبری مبعوث نمی‌شود، هم باز به موضوع ختم نبوت اشاره دارد. آیا ختم نبوت را قبلاً در جاهای دیگر بیان فرموده بودند؟
  حضرت پس از حمد و ثنای الهی به موضوع مورد نظر که به‌خاطر آن اجتماع بسیار عظیم حاجیان در غدیرخم گرد آمده بود، پرداخته، می‌فرماید: «خدا به من وحی کرد: «بسم‌ الله الرحمان الرحیم، یا ایهاالرسول  بلغ ما انزل إلیک من ربک - فی علی یعنی فی الخلافه لعلی‌بن ابی‌طالب - وإن لم‌تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس»؛ ای فرستاده ما! آنچه از سوی پروردگارت [درباره علی و خلافت او] بر تو فرود آمده، بر مردم ابلاغ کن؛ وگرنه رسالت خداوندی را انجام نداده‌ای و [در این خصوص نگران نباش؛ زیرا] خدا تو را از آسیب مردمان نگه می‌دارد. آنگاه می‌فرماید: جبرئیل سه مرتبه بر من فرود آمد از سوی سلام، پروردگارم که تنها او سلام است، فرمانی آورد که در این مکان به‌پا خیزم و به هر سفید و سیاهی اعلام کنم که علی‌بن ابی‌طالب، برادر، وصی و جانشین من در میان امت و امام پس از من بوده، جایگاه او نسبت به من بسان هارون نسبت به موسی است؛ لیکن پیامبری پس از من نخواهد بود او (علی(ع))، صاحب اختیارتان پس از خدا و رسول است.
□  علت اینکه خداوند متعال علی(ع) را به امامت و جانشینی پیامبر(ص) برگزیده، چه بوده است؟
  پیامبر(ص) یکی از مهم‌ترین صفات امام علی(ع) را، عالم‌ترین امت بعد از خودش معرفی می‌کند. پس معلوم می‌شود، عالم بودن، اولین و نخستین ویژگی ولایت و امامت است؛ همان‌طور که آن‌حضرت در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «سلونی قبل ان تفقدونی»: از من بپرسید، پیش از آنکه مرا از دست بدهید. پیامبر(ص) می‌فرماید: حلال نیست؛ مگر آنچه خدا و رسول او و امامان حلال بدانند و حرام نیست؛ مگر آنچه آنان حرام دانند. خدای عزوجل، حلال و حرام را به من آموخت و من نیز، آنچه پروردگارم از کتاب خویش و حلال و حرامش به من آموخته در اختیار علی قرار دادم. مردم! او را برتر بدانید؛ چراکه هیچ دانشی نیست؛ مگر اینکه خداوند آن را در جان من گرد آورده و من نیز آنچه را آموختم، در جان پیشوای پرهیزکاران، علی به ودیعه نهادم. او (علی) پیشوای روشن‌گر است که خداوند او را در سوره یاسین یاد کرده است: «و دانش هر چیز را در امام مبین برشمرده و ثبت کرده‌ایم. علی(ع) مدار حق و هدایت است. مردم! از علی رو برنتابید و از او نگریزید و از ولایت و سرپرستی‌اش رو برنگردانید؛ او [شما را] به‌درستی و راستی هدایت کرده و [خود نیز] بدان عمل می‌نماید؛ او باطل را نابود کرده و از آن باز دارد و در راه خدا، نکوهش نکوهش‌گران او را از کار باز ندارد.پیامبر اکرم(ص) در ادامه، با بیان بخشی از فضایل امیرالمؤمنین علی(ع)  که در قرآن آمده است، فرمودند: «معاشرالناس! إن فضائل علی‌بن ابی‌طالب عندالله عزوجل و قد انزلها فی‌القرآن اکثر من ان احصیها فی مقام واحد، فمن انباکم بها وعرفها فصدقوه»؛ مردم! فضایل علی‌بن ابی‌طالب نزد خداوند عزوجل که در قرآن نازل فرموده، بیش از آن است که من یکباره برشمارم. پس هرکس از مقامات او خبر داد و آنها را شناخت، او را تصدیق و تأیید کنید. پیامبر اکرم(ص) در ادامه با مبالغه در بیان پند و اندرز و هشدار از کج‌روی و انحراف و دعا برای پیروی‌کنندگان از اهل بیت(ع) و نفرین مخالفان و دشمنان به همه دستور می‌دهند، با علی(ع) بیعت کنند!
به نظر می‌رسد، در همین واقعه غدیر  حضرت به لقب امیرالمؤمنین(ع) مفتخر شدند.
«الا إنه لا «امیرالمؤمنین» غیر اخی هذا، الا لاتحل إمره المؤمنین بعدی لاحد غیره» هشدار که هرگز به‌جز این برادرم، کسی نباید امیرالمؤمنین خوانده شود. هشدار که پس از من، امارت مؤمنان برای کسی جز او جایز نیست.
طبق آیه اکمال، چرا غدیر مایه اکمال دین است که می‌فرماید: [الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الإسلام دینا] (مائده/۳)
واقعه غدیر مایه اکمال دین است. پیامبر(ص) در خطبه غدیر می‌فرمایند: «اللهم إنک انزلت الآیه فی علی ولیک عندتبیین ذالک ونصبک إیاه لهذا الیوم: الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الإسلام دینا»؛ بارالها! تو خود[این آیه را] هنگام برپا داشتن او و بیان ولایتش نازل فرمودی: «امروز [با نصب علی‌بن ابی‌طالب به ولایت، امامت، حکومت و فرمان‌روایی بر امت]، دین‌تان را برای شما کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را برایتان به-عنوان دین پسندیدم».
وارث امامت
پیامبر اکرم(ص) با اشاره به جانشینان پس از خود، آخرین جانشین را نیز با تفصیلی تأمل‌برانگیز معرفی کرده، می‌فرماید: آگاه باشید! همانا آخرین امام، قائم مهدی از ماست. هان! او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود.
هشدار! که اوست انتقام گیرنده از ستمکاران. هشدار! که اوست فاتح دژها و منهدم‌کننده آنها. هشدار! که اوست، چیره بر تمامی قبایل مشرکان و راهنمای آنان. هشدار! که او خون‌خواه تمام اولیای الهی است. آگاه باشید! اوست یاور دین خدا. هشدار! که از دریایی ژرف، پیمانه‌هایی افزون گیرید. هشدار! که او به هر ارزشمندی به‌اندازه ارزش او و به هر نادان و بی‌ارزشی، به‌اندازه نادانی‌اش نیکی کند. هشدار! که او نیکو و برگزیده خداوند است. هشدار! که او وارث دانش‌ها و حاکم بر ادراک‌هاست.