آیت‌الله سید محمد غروی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این گفت و گو ضمن تبیین چیستی جهاد و تبیین، به راهکارها و رسالت حوزویان در این موضوع پرداخته است که در ادامه می خوانید.

  تأملی در مسئله ارشاد و معروف در منابع دینی
عنوان ارشاد در منابع دینی به‌عنوان ارشاد شخص ناآگاه و بی‌اطلاع آمده است. این ارشاد گاهی نسبت به احکام الهی و واجبات است، به‌خصوص احکامی که از اهمیت بیشتری برخوردارند و نیز گاهی ارشاد به موضوعاتی است که احکام خاصی دارد. این نوع از ارشاد مربوط به افراد بدون اطلاع و جاهل است.
 همچنین عنوان امر به معروف و نهی از منکر نیز در منابع دینی آمده است که بیشتر ناظر به کسانی است که آگاه به معروف هستند و همچنین منکر را می‌شناسند، اما به‌دلیل لغزشگاه‌ها و لغزش‌ها مبتلای به ترک معروف یا انجام منکر می‌شوند. از جمله واجبات الهی امر به معروف و نهی از منکر است. علت آن هم این است که فضای جامعه برخوردار از معروف باشد؛ چرا که روی افراد تأثیر و تأثر دارد و همچنین منکر خودش را در جامعه نشان ندهد و به‌عنوان ارزش مطرح نشود. این مسئله یک وظیفه عمومی است و البته ممکن است برخی نسبت به آن مسئولیت بیشتری داشته باشند. از آیات هم می‌توانیم این را استنفاده کنیم آن‌جا که می‌فرماید: [وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ ، وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ] آل‌عمران/104؛ که نشان می‌دهد برخی افراد وظیفه بیشتری در خصوص امر به معروف و نهی از منکر دارند.

  سنخ تبیین از مقوله جهاد است
جهاد دارای انواعی است که گاه به مال و گاه به نفس است. این جهاد گاهی در برابر کفار یا منافقین است و انسان وظیفه دارد تلاش کند و لازمه این تلاش در جهاد هزینه کردن است و از خصوصیات جهاد این است که کار به راحتی انجام نمی‌گیرد و شخص باید هزینه بکند و دست از برخی منافع خودش بردارد و گاهی نیاز به ریسک و خطر دارد تا کار به انجام برسد. عنوان جهاد تبیین که رهبر معظم انقلاب نسبت به آن تأکید کرده‌اند، به اعتقاد بنده بیشتر ناظر به مقوله جهاد است. به این معنی که برای باقی ماندن و تداوم حقایق لازم است جهاد انجام بدهیم و لازمه این جهاد هم یک نوع چالش است و احیاناً لازم است در انجام آن خطراتی را قبول کنیم. به نحوی می‌توان جهاد تبیین را از مصادیق جهاد به انفس یاد کرد، چرا که جهاد با زبان نیز هست.

  حوزه و جهاد تبیین
وظیفه طلاب و علماء در درجه اول این است که احکام الهی را یاد بگیرند و در درجه دوم بازگو کردن آنها برای مردم است و در مرحله بعد نیز وظیفه آنها دفاع از این احکام الهی است و این وظیفه اولیه علماست. برخی از وظایف از جمله وظایف اجتماعی است و نمی‌توانیم بی تفاوت از کنار آن عبور کنیم.
این‌که نظامی بر اساس مبانی و معارف اسلامی و چارچوب‌های اسلامی شکل بگیرد، یک واجب است و در مرحله اولیه این وظیفه با مشاهده زمینه‌ها و شرایط بر عهده علماء قرار دارد. برپایی همین نظام اسلامی یک وظیفه دینی بود که در زمان‌هایی شرایط آن فراهم نبود، اما به لطف الهی و حضرت بقیة‌الله(عج) و کوشش بزرگان و خون شهدا و رهبری محوری امام راحل، نظام طاغوت رفت و نظام اسلامی برپا شد. برپایی این نظام هزینه‌های زیادی داشته و ارزش این هزینه‌ها را هم داشته است.
 مقدمات و زمینه‌هایی از آغاز وجود داشته و نیروهایی صرف شده و خون‌هایی ریخته شده تا نظامی بر اساس اسلام شکل بگیرد که در رأس این نظام یک فقیه و مجتهد قرار بگیرد و در نتیجه مشروعیت پیدا کند. در این رابطه حوزه نقش محوری داشته است و اگر کسی حوزه را بشناسد به این مسئله اعتراف می‌کند.

  نقش محوری حوزه در شکل گیری نظام اسلامی 
در ماجرای انجمن‌های ایالتی و ولایتی، جرقه آغازین تشکیل نظام اسلامی به‌ وجود آمد و تلاش‌های زیادی صرف شد و به‌دلیل عظمت کار انتظار نداشتیم به راحتی نظام طاغوتی از بین برود و نظام اسلامی حاکم بشود؛ اما در این میان، حوزه نقش محوری داشت و رهبری این نهضت و انقلاب، امام و مراجع بودند و بیشترین سرمایه‌گذاری را حوزه و علماء انجام دادند و شهدایی تقدیم کردند و تبعید و شکنجه‌ها را تحمل کردند. چنانچه اگر روحانیت نبود، به‌طور مسلم چنین انقلابی با این خصوصیات شکل نمی‌گرفت. البته مردم مسلمان ایران به روحانیت اعتماد داشتند و از رهبری روحانیت تبعیت کرده و تلاش خودشان را به کار گرفته و ایثار کردند تا نظام شاهنشاهی از بین برود و نظام الهی مستقر شود.

  انقلاب و سنگ‌اندازی دشمنان نظام
 جریان این نظام مانند سایر جریان‌های طبیعی دنیا نبود. بلکه همه قدرت‌ها با این نظام اسلامی مخالف بودند و تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا نظام شاهنشاهی باقی بماند و نظام اسلامی شکل نگیرد؛ چرا که این انقلاب را بر خلاف منافع خودشان می‌دانستند. می‌دانستند این انقلاب زمینه را برای سایر حرکت‌ها در کشورهای دیگر پدید می‌آورد. بنابراین این‌طور نیست که در دنیا از نظام اسلامی ما حمایت بشود. بلکه در راه آن سنگ‌اندازی می‌کردند.
 در جریان دفاع مقدس و جنگ تحمیلی تمامی نیروها از صدام پشتیبانی می‌کردند، چنانچه از شاه نیز تمامی وجوه حمایت را به‌کار گرفتند و موفق نشدند. بنابراین کسی از ما حمایتی نمی‌کرد. تنها هجمه‌های سیاسی و تبلیغاتی و تحریم‌های مختلف را برای ما اعمال می‌کردند. اما نکته مهم این بود که به‌دلیل رهبری انقلاب و نقشی که روحانیون و متدینین داشتند، تمام این توطئه‌ها تا اندازه‌ای ناکام ماندند. اما این‌طور نبود که این توطئه‌ها تأثیرگذار نبودند. البته یکی از آثار این تلاش دشمنان پیشرفت ما بود. اگر جنگ و تجربه ما در زمینه جنگ نبود که کسی به داد ما نمی‌رسد و باید استقلال نظامی داشته باشیم، توان دفاعی ما به اینجا نمی‌رسید. « وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُمْ ، انفال 60» و متناسب با امروز تحقق پیدا نمی‌کرد. امروز اگر دشمنان ما تا اندازه‌ای اطمینان پیدا کنند که ریسک حمله نظامی به ایران بالا نباشد این کار را خواهند کرد. اما این کار را انجام نمی‌دهند چون می‌دانند خطر آن بسیار زیاد است و اقدام به توطئه‌های تبلیغاتی و دیگر زمینه‌ها می‌کنند و مهمتر از همه، در ارتباط با تحریم‌ها کار می‌کنند و تبلیغات گسترده‌ای با امکانات فضای مجازی و مزدوران خودشان انجام می‌دهند.

  جهاد تبیین و تعالی فهم عمومی جامعه
​​​​​​​ شرایط امروز ما بسیار حساس است و دشمن تمام تلاش خود را به کار گرفته است. در این رابطه مسئله مهم این است که برخی افراد همه متغیرهایی که وجود دارد و مشکلات را می‌فهمند و جمع‌بندی می‌کنند. اما همه افراد نمی‌توانند به این صورت دارای درک همه‌جانبه باشند که اولاً نظام شاهنشاهی چه بوده و چه خطراتی برای دین و زندگی مردم داشته و اگر ادامه پیدا می‌کرد با این شرایط فساد که در جهان حاکم است آیا نظام خانواده ما وضعیت امروز را داشت و این فضا در جامعه وجود داشت و ما جوانانمان را داشتیم؟ بنابراین باید بدانیم که نظام شاهنشاهی چطور عمل می‌کرد و چه خفقانی حاکم بود و چه نقشی داشت که جامعه ما را به سوی فساد و تباهی پیش ببرد. از سوی دیگر تبعیض‌هایی که در زمان طاغوت وجود داشت، اگر به این‌ها دقت شود، اگر انسان همه توطئه‌های دشمنان را درک کند و واقعیات جامعه را درک کند شرایط تغییر خواهد کرد و اشخاص متوجه خواهند شد که برخی از مشکلات طبیعی است و قابل درک است. اما این مسئله نیاز به جامع‌نگری دارد که فرد گذشته را دیده باشد و همه متغیرها و اطلاعات بین‌المللی در زمینه اجتماعی و سیاسی و ... را داشته باشد تا بتواند تحلیل صحیحی داشته باشد. این جامع‌نگری همگانی نیست و افراد محدودی چنین جایگاهی دارند.
 بنابراین علما باید مسائل را تبیین کنند که ما در کجا بودیم و به کجا رسیده‌ایم و به چه جایگاهی می‌توانیم برسیم و دوم این‌که چه توطئه‌هایی وجود دارد و چطور می‌توانیم با این توطئه‌ها مقابله کنیم و مسئله آخر این‌که چطور باید صبوری داشته باشیم. در عین حال منافاتی ندارد که خطاهایی هم مشاهده شود؛ اما در کل می‌بینیم که ما بهترین مسئولین را در مجموع در دولت‌های مختلف داشته‌ایم و البته خطاهایی را اشخاصی داشته‌اند. لذا مقام معظم رهبری جهاد تبیین را که مطرح می‌کنند ناظر به این واقعیات است و بسیاری از جوانان ما از شرایط امروز ما و کارهایی که انجام گرفته خبر ندارند و گذشته را ندیده‌اند و نقاط قوت ما و نقاط ضعف آنها را ندیده‌اند. بعد از انقلاب کارهای بسیاری انجام گرفته است، اما شبکه‌های اجتماعی چنان حمله کرده‌اند و برخی را کر و کور کرده‌اند که افراد اطلاعی ندارند و خیال می‌کنند هیچ کاری نشده و سؤال می‌کنند در این 44 سال چه کاری انجام شده است؟ بنابراین باید توضیح بدهیم که چه کارهایی انجام گرفته و وضعیت شهر‌ها و روستاها و راه‌ها را بیان کنیم و مسائل رونق اقتصادی و استقلال سیاسی و نظامی و آزادی را بیان کنیم. البته باید قبول کنیم که قصور در برخی کارها نیز وجود داشته است و البته عامدانه هم نبوده است.