به گزارش ‌خبرگزاری حوزه، متن پیام حضرت آیت‌الله علوی گرگانی، به اولین همایش بین‌المللی «نقش عقلانیت و همگرایی مسلمانان در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی» به این شرح است:
قال‌الله تعالی: « انما المؤمنون اخوةـ»
اسلام به‌عنوان متعالی‌ترین و کامل‌ترین دین الهی، همه مسلمین را برادر خطاب کرده و آنها را به اصلاح و تبعیت از منطق سلیم و محکم دعوت میکند؛ لذا می‌فرماید: «انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بین اخویکم»؛ یعنی مؤمنین برادر یکدیگر هستند و باید بین یکدیگر صلح و همگرایی برقرار باشد.
لکن لازمه این همگرایی، تبعیت از منطق محکم اسلام و دستورات نورانی قرآن کریم و تبعیت از فرامین راهگشای پیامبراکرم(ص) است که در تبیین آن، باید از بیان شیوا و رفتار محبت‌آمیز و دوری از خواسته‌های غیرالهی کمک گرفت.
اگر این همگرایی با تمسک به قوه عقل سلیم محقق شود، دیگر برخی افراد نمی‌توانند با تزریق تفکر تکفیری در جامعه اسلامی و جمود غیرشرعی بر احکام ظاهری اسلام و دوری از درک حقیقت اسلام، بر طبل اختلاف و تفرقه بدمند و درحالی‌که هر روز از یک طرف با یک رفتار خشونت‌آمیز عقل‌های سلیم را به تعجب و تأثر وادار کنند، در جهت دیگر با دشمنان قسم‌خورده اسلام، هماهنگ شده و یا از آنها غفلت ورزیده و موجبات دوری دنیای اسلام را از ایجاد یک تمدن جهانی و همه‌گیر فراهم آورند.
وظیفه مسلمانان جهان است که روح اسلام ناب محمدی را بر پیکره این دنیای بدون اخلاق، بدون گذشت و بدون معنویت بدمند.
نگاه اسلام به بشریت با نگاه غرب متفاوت است؛ اسلام بهترین، زیباترین و کامل‌ترین هدیه الهی به ملت‌هاست! اگر مسلمانان این هدیه الهی را با تفکر همراه عقلانیت و شیوه‌های نوین بر جهانیان عرضه کنند، قطعاً ملت‌ها با اختیار خود انتخابی غیر از اسلام نخواهند داشت.
متأسفانه استکبار و قدرت‌های جهانی با تبلیغات و جنگ روانی و تزریق بدگمانی نسبت به مسلمانان، آنها را فاقد تفکر، عقلانیت و اخلاق معرفی کرده و به‌جای آن، خشونت، جنگ و تبعیض را بر علیه مسلمانان در جهان ترویج می‌کنند که همگرایی دنیای اسلام در مقابل استکبار و تأکید بر مشترکات دینی و مذهبی و حاکمیت حکام مردمی و مستقل و مؤمن می‌تواند بسیار مؤثر باشد؛ حکامی که تابع سیاست‌های استکبار نبوده و منابع ملت‌های مسلمان را در راه تعالی آن ملت‌ها هزینه کنند و با اتحاد علیه دشمن مشترک و عقلانیت اسلامی، زمینه تمدن نوین اسلامی را فراهم آورند.
امید است با همگرایی ملل اسلامی و علمای اسلام، زمینه ایجاد تمدن نوین اسلامی و جهانی فراهم گردد.

  مجریان توطئه‌های دشمنان در منطقه از اسلام خارج شده‌اند
به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله نورمفیدی نیز در این همایش، رابطه عقلانیت، همدلی و تقریب را در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی مورد توجه قرار داد و اظهار کرد: معارف و مبانی اسلامی، زمینه‌های بسیار گسترده‌ای را برای تمدن اسلامی و بشری در جهان به وجود آورده است که نمود تاریخی آن، در زمینه‌های مختلف قابل مشاهده است.
آیت‌الله نورمفیدی با تأکید بر اینکه عقلانیت، ریشه همدلی و تقریب است، اظهار داشت: تمدن اسلامی زمانی می‌تواند پا گرفته، رشد کند و گسترده و فراگیر شود که خود را آراسته به این مفاهیم نماید.
وی با اشاره به اینکه مسئله تقریب از دیرباز در میان علمای اسلامی مطرح بوده است، اظهار کرد: تقریب از جمله مسائلی است که باید همیشه و همه اندیشمندان اسلامی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و متفکران اسلامی بر روی آن کار کنند تا به‌صورت یک فرهنگ نهادینه و همگانی شود.
امام جمعه گرگان افزود: مسئله تقریب، باید از نظر علمی در زمینه‌های مختلف فقهی، کلامی، حدیثی و... بررسی و ناظر به مسائل اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
آیت‌الله نورمفیدی با اشاره به اینکه همه مسلمین و مذاهب اسلامی، رسیدن به امر خدا و کسب رضا و مشیت الهی را هدف قرار داده‌اند، اظهار کرد: هیچ مسلمانی نمی‌تواند عقل را که در آیات الهی تأکیدات فراوانی بدان صورت گرفته، مورد مناقشه قرار دهد.
 وی ضمن اشاره به آیه «الذین یستمعون القول فیتبعون أحسنه أولئک الذین هداهم الله و أولئک هم أولو الألباب» (الزمر/۱۸)، گفت: اختلافات مسلمانان چیزی نیست که ما را در مقابل هم قرار دهد. اگر عقلانیت محور قرار گیرد، راه روشن خواهد بود؛ چراکه نشانه هدایت الهی و عقلانیت این است که انسان هیچ‌وقت خود را محصور تفکرات شخصی‌اش نکند.
نماینده ولی‌فقیه در استان گلستان در ادامه، به مکاتبات میان آیت‌الله‌العظمی بروجردی(ره) و شیخ شلتوت اشاره و خاطرنشان کرد: عقلانیت پایه و اساس تقریب و چراغ روشن و راهگشا برای انسان است؛ اگر دست و پای عقل را ببیندیم، جمود، حکم‌فرما خواهد شد و نتیجه آن، حق مطلق‌پنداری خود و باطل مطلق دانستن دیگران خواهد بود. لذا باید همه اندیشمندان اسلامی بنشینند و حرف بزنند و استدلال کنند؛ این هم‌اندیشی‌ها، اختلافات و خشونت‌هایی را که دشمنان اسلام ایجاد می‌کنند، برطرف خواهد نمود.
وی با بیان اینکه کسی که در توطئه دشمن قسم‌خورده مسلمانان، نقشی را در منطقه ایفا می‌کند، در اصل از اسلام خارج شده است، تقریب و عقلانیت را پیش‌شرط احیای تمدن اسلامی دانست و تصریح کرد: سلطه‌گران غربی برای منطقه غرب آسیا نقشه‌های مختلفی کشیده‌اند؛ در نظر دارند با تحریک مذاهب، اقوام و فرق اسلامی، به اصل دین ضربه زده و بساط دین را از سرزمین‌های اسلامی جمع کنند.

  امت واحد تمدن‌آفرین با همگرایی و عقلانیت شکل خواهد گرفت
آیت‌الله اعرافی نیز در این همایش، به اهمیت نقش عقلانیت و همگرایی اسلامی در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی اشاره نمود و اذعان کرد: اسلام از اندیشه و نظام فکری منسجم و منضبط و پاسخگو در اضلاع مختلف برخودار است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور افزود: اندیشه اسلامی، اندیشه‌ای نظام‌مند است که می‌تواند پاسخگوی ساحت‌های مختلف معرفت و معیشت بشر باشد؛ این ویژگی از عناصر ثابت، سخت و پایداری است که مکتب تمدنی را شکل می‌دهد.
وی به گزاره‌های وسیع و گسترده مکتب تمدنی اسلام اشاره نمود و یادآور شد: مجموعه گزاره‌ها، نظریه‌ها و اندیشه‌های موجود در تفکر و مکتب، باید بتواند خود را با واقعیات تطبیق داده و این اصول را در گذر زمان حفظ نماید.
مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: این مجموعه نظام‌وار، راهور، اصیل و در عین حال منعطف، باید مسائل عالیه بشر را تأمین کرده و از پایگاه راهبردی برخودار باشد.
وی با بیان اینکه واژه تمدن واژه‌ای منعطف و دارای معانی متفاوتی است، خاطرنشان کرد: اسلام هسته پایدار و ثابت تمدنی داشته، در درون خود تغیر، تحول و تطور را تعریف نموده است. اینکه می‌گوییم اسلام دارای تمدن است؛ یعنی اسلام را نمی‌توان در گزاره‌های محدود، محصور دانست و اسلام نقش‌آفرین، در متن زندگی بشر عقلانی، همواره گره‌گشاست.
امام جمعه موقت قم با تأکید بر اینکه اسلام می‌تواند اشکال و مظاهر گوناگون داشته و در اعصار مختلف، ناظر به ویژگی‌های جوامع، به تمدن اسلامی شکل دهد، خاطرنشان کرد: هر تمدنی که بخواهد، قابل قبول و عقل‌پذیر باشد، باید عقل بشر در پایه‌ها و ارکان و اضلاع آن حضور پررنگی داشته باشد؛ در عین حال باید از عقل بسندگی پرهیز نمود.
سخنران این همایش با بیان اینکه عقلانیت را می‌توان به‌صورت‌های مختلف تصور کرد، اظهار داشت: عقلانیت اسلامی، عقلانیتی است که در پایه‌های دین‌محور و اساس است و در شاخ و برگ‌ها در پرتو وحی حرکت می‌کند.
وی با اشاره به اینکه استنباط ما در اسلام در عین پرهیز از عقلانیت رها و بی‌قید، بر مبنای عقل نیز استوار است، تصریح کرد: عقلانیت اسلامی در قلمروی اعتقادات و مبانی آغازین، عقلانیت قطعی و استوار و محکم بوده، از اندیشه فلسفی مستقل و آزاد برخودار است.
آیت‌الله اعرافی افزود: در دین الهی، پذیرش اسلام و روی آوردن به حقیقت کتاب و سنت، بر پایه عقل مستقل و آزاد است؛ اسلامی دارای ارزش است که انسان آن را نه فقط با دل و احساس؛ بلکه با عقل مستقل آزاد پذیرفته باشد؛ عقل مستقل آزاد ما را به ساحت دین فرا می‌خواند.
وی با بیان اینکه اعتقادات دینی نیز مبتنی بر پایه‌های عقلی، ما را به ساحت دین فرا می‌خواند، اظهار کرد: در ساحت احکام و دستورات رفتاری دین نیز، اساس فقه و احکام از منظر واقعی مبتنی بر مصالح و مفاسد است؛ لذا بنیان‌های نخستین اعتقاد و بنیان‌های پایه‌ای اخلاق و بنیان‌های اساسی فقه و احکام مبتنی بر عقل مستقل و آزاد است.
مدیر حوزه‌های علمیه با تأکید بر اینکه عقل به‌تنهایی و در یک سطح گسترده نمی‌تواند ایفای نقش کند، افزود: عقل مستقل در تفاسیر اعتقادی، دستورات اخلاقی و احکام از توانایی محدود برخوردار بوده و نیازمند نور وحی است.
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر اینکه عقل در باب اجتهاد تجلی وسیعی دارد، اظهار داشت: اجتهاد به‌معنای عام و خاص، اجتهاد عقلانی است و عقلانیت آن، نیازمند قیود و شرایطی است.
مدیر حوزه‌های علمیه یادآور شد: اسلام در شناخت موضوعات و تعامل با عالم، انسان را به سمت اعتماد به عقل رجوع می‌دهد که این مهم، در تشخیص موضوعات بسیار مؤثر است.
وی با تأکید بر اینکه عقلانیت اسلامی، عقلانیت منهای وحی نیست، به تفاوت‌های اساسی عقلانیت اسلامی و عقلانیت غیراسلامی و ابزاری اشاره و ابراز کرد: برای امت‌سازی در عصر جدید و خلق تمدن نوین اسلامی در دنیای معاصر، نیازمند عقلانیت ارتباطی هم هستیم. این عقلانیت ارتباطی وحدت امت و انسجام و ارتباط و همگرایی اسلامی را در یک منطق تعاملی و ارتباطی تعریف می‌کند.
مدیر حوزه‌های علمیه به پایه اشتراکات معرفتی مذاهب اسلامی اشاره نمود و یادآور شد: همگرایی تمدن‌ساز و امت‌آفرین، همگرایی است که بر مشترکات بزرگ اهتمام ورزیده، بر نظام ارتباطی، اخوت و تعامل تأکید می‌کند.
آیت‌الله اعرافی در پایان با تأکید بر اینکه اگر همگرایی و عقلانیت کنار گذاشته شود، امت واحد تمدن‌آفرین شکل نخواهد گرفت، اظهار کرد: تأسیس بازار مشترک علم، دانش و فناوری و ایجاد پیمان‌های مشترک اسناد و مناسب فرهنگی و معرفتی، اگر به قدرت سخت و نرم جهان معاصر تبدیل شود، قطعاً جهان از ثمرات ارزشمند آن متنعم خواهد شد.

  پرهیز از تفرقه نیاز دنیای اسلام برای ساخت تمدن نوین اسلامی است
به گزارش ایرنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی نیز در این همایش اظهار داشت: تعصبات قومی، نژادی و مذهبی موانعی در راه ایجاد و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی هستند که برای برطرف شدن آن باید تلاش بیشتری صورت گیرد و نگذاریم دشمنان از این منافذ وارد شوند.
رییس جامعه‌المصطفی‌العالمیه با اشاره به این‌که مسلمانان از قرن هفتم تا دوازدهم پرچمدار تمدن و علم بودند و کسی نمی‌تواند منکر آن باشد، گفت: هم‌اکنون این تمدن بزرگ افول کرده و مسلمانان از قافله علم عقب ماندند که این عقب‌ماندگی قابل انکار نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی با بیان اینکه انقلاب اسلامی نقطه عطف تاریخ در بیداری مسلمانان است، تصریح کرد: در بیانیه گام دوم انقلاب که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را تدوین و ابلاغ کردند، مهمترین هدف و آرمان جامعه اسلامی را تحقق و ساخت تمدن نوین اسلامی مطرح نمودند.
رییس جامعه‌المصطفی‌العالمیه اضافه کرد: تمدن اسلامی برای مطرح شدن به عنوان آرمان بشری دارای ویژگی‌ها و شاخص‌هایی است که از جمله آن اختصاص نداشتن به مسلمانان و منطقه اسلام است، بلکه این تمدن باید مبتنی بر حقایق، ارزش‌ها و مطلوب‌های کل جوامع بشری باشد.
وی افزود: انسان دنبال صلح، آسایش و آرامش در سایه معنویت، اخلاق و عدالت است و در واقع گمشده انسان امروز تمدن اسلامی با ویژگی‌های ذکر شده است که پاسخگوی بشری است و یک نسخه تازه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی با بیان اینکه مسلمانان تنها کسانی هستند که داعیه تمدن جدید مبتنی بر ارزش‌ معنوی الهی دارند، یادآور شد: تمدن نوین اسلامی نیازمند داشتن سرزمین گسترده قابل توجه و دارای منابع سرشار است و در واقع ساختن چنین تمدنی در سرزمین محدود بسیار سخت است و در واقع پیش‌نیاز تمدن نوین اسلامی کثرت جمعیت است که امروز مسلمانان ثلث جمعیت عالم هستند.
رییس جامعه‌المصطفی‌العالمیه در پایان با بیان این‌که نگاه عقلانی، الگوی زندگی همه در جوامع اسلامی است، گفت: نقد کردن این موارد نیاز به عقلانیت، انسجام، وحدت و همگرایی دارد و از سوی دیگر محقق کردن تمدن نوین اسلامی، به عقلانیت، خردمندی، خردورزی، دیدن حقایق، شناختن واقعیت، مصلحت‌اندیشی و دشمن‌شناسی بستگی دارد.

 ارسال ۳۷۵ مقاله به دبیرخانه همایش
دبیر علمی این همایش نیز، گزارشی از فعالیت‌های انجام‌شده؛ اعم از دریافت مقالات، داوری، برگزاری پیش‌نشست‌ها و پنل‌های تخصصی و... ارائه داد.
حجت‌الاسلام والمسلمین عزالدین رضانژاد به تعداد مقالات رسیده به دبیرخانه همایش اشاره و اظهار کرد: ۳۵۷ مقاله و چکیده مقاله به دبیرخانه همایش رسیده که البته صاحبان 100 چکیده مقاله، اصل مقاله را ارسال نکردند. از ۲۵۷ مقاله دیگر هم، برخی به اصلاح اولیه نیاز داشتند.
دبیر علمی این همایش با بیان اینکه ۱۰مقاله شرایط پذیرش را داشتند و ۸۲ چکیده مورد قبول گروه علمی قرار گرفت، بیان کرد: ۱۷۹ مقاله نیز در ارزیابی اولیه گروه‌های نه‌گانه، مورد قبول قرار گرفتند.