این اعتقاد در زندگی انسان از جهاتی تأثیرات مطلوبی دارد؛ از جمله اینکه باعث می‌شود مؤمن آسوده‌خاطر باشد و بدون تشویش و ناراحتی روحی زندگی کند و به‌اصطلاح آب‌ خوش از گلویش پایین برود. رسیدن به چنین آرامشی که خواسته همه افراد بشر است، از نظر علمای اخلاق، با داشتن صفاتی مانند تسلیم و رضا و توکل امکان‌پذیر است؛ یعنی اگر تسلیم قضا و قدر الهی و راضی به خشنودی خدا باشد، در زندگی خود نگرانی نخواهد داشت و به‌قول حافظ:
رضـــــا به داده ده از جبین گره بگشای
که بر من و تو در اختیار نگشوده است
مقصود حافظ از اینکه می‌گوید: «بر من و تو در اختیار نگشوده است»، این نیست که ما در کارهای خود مجبور هستیم. مقصود او این است که کار این جهان و نظام آفرینش به دست ما نیست؛ بلکه به دست خداوندی است که هرچه پیش می‌آورد، خوب است. در نتیجه ما باید راضی باشیم و گره و چین بر پیشانی ما ظاهر نشود. صفت تسلیم و رضا، در اثر شناخت به خدا به دست می‌آید و به انسان سکون قلب و خاطر می‌دهد و دیگر پریشان احوال نیست.
در این عالم گاهی برای انسان حوادثی پیش می‌آید که با طبع و میل او ناموافق و ناسازگار است؛ ممکن است فرزند انسان در جنگ شهید شود که معمولاً به‌علت علاقه‌ای که به فرزند خود دارد، این امر برای او ناگوار است و یا مال و آبرو و حیثیت او از بین برود و یا مریض شود. این قبیل حوادث، در دنیا، چه برای انسان خداپرست و چه غیر او، فراوان روی می‌دهد؛ اما انسان الهی به این حوادث و پیشامدهای ناگوار روزگار، خوش‌بینانه نگاه می‌کند و خاطر خود را آسوده می‌سازد؛ به‌اصطلاح، فلسفه او فلسفه خوش‌بینی است.
فلاسفه جهان دو قسم‌اند: یک عده به عالم و حوادث آن نگاهی خوش‌بینانه دارند و عده‌ای دیگر بدبین هستند و طرز تفکر آنها این است. بسیاری از مادی‌گرایان گرچه ممکن است، اظهار نکنند؛ ولی به این جهان مطمئن نیستند و همیشه نگرانند. علت این احساس عدم اطمینان، این است کسی که عالم هستی را منحصر به این جهان ماده می‌داند و معتقد است، ماورای این جهان، عالمی نیست، چون این عالم پر از حوادث است و به آن نمی‌توان اعتماد کرد، همیشه دلهره و هراس دارد و پریشان‌خاطر است. چنین فردی از نظر روحی آسوده نیست و جهان ماده را پر از مزاحمات می‌بیند.
این نکته برای همه مسلم است که به هیچ قدرت و و سیله‌ای حتی به کوه‌های جهان ماده هم نمی‌توان اعتماد کرد و در هنگام حادثه، کوه‌ها نیز نمی‌توانند پناهگاه نجات‌بخشی باشند. حضرت نوح (ع)، وقتی که او به فرزندش می‌فرماید: «یَا بُنَیَّ ارْکَبْ مَعَنَا و لَاتَکُنْ مَعَ‌الْکَافِرِینَ»؛1 ای فرزندم! با ما سوار کشتی شو و با کافران مباش. پسر جواب می‌دهد: «سَآوِی إِلَى جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ الْمَاءِ»؛ به کوه پناه می‌برم و آن مرا از آب حفظ می‌کند. حضرت نوح جواب می‌دهند: «‌قَالَ لَاعَاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِلَّا مَنْ رَحِمَ»؛2 پناهگاهی در این روز(نزول عذاب) از خواست خدا نیست؛ مگر آنکه خداوند رحم کند. در این هنگام بود که:« وَحَالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَکَانَ مِنَ الْمُغْرَقِینَ»؛   و موج میان آنها جدایی افکند و پسر نوح با کفار غرق شد؛ اما کسی که جهان‌بینی الهی دارد و معتقد است که این عالم مبدأ و منتهایی دارد و این جهان به‌خواست و اراده خداوند موجود شده است و هستی را مساوی با ماده نمی‌داند، فلسفه چنین کسی در زندگی خوش‌بینی است و به همه حوادث عالم نگاه خوش‌بینانه دارد.
از این رو، مؤمن اگر ثروتمند باشد، همان را خوب می‌داند و اگر فقیر و تهیدست باشد، باز هم آن را خوب می‌داند. در حال سلامت و بیماری هم، چنین نگاهی دارد؛ همان‌گونه که در حدیث آمده، امام باقر(ع) هنگام عیادت از جابر از او پرسید: چگونه صبح کردی؟ عرض کرد: درحالی‌که مرض را بهتر از سلامتی می‌دانم و فقر را بهتر از ثروت و...؛ شاید جابر فکر می‌کرد که انسان فقیر بیشتر به خدا روی می‌آورد و دل مریض ممکن است، بشکند و خدا به او نظر کند.
اما امام(ع) فرمود: ما اهل‌بیت پیامبر(ص)، این‌گونه نیستیم. جابر پرسید: پس شما چگونه‌اید؟ حضرت فرمود: ما هرچه را خداوند خواست، همان را می‌خواهیم؛ اگر خداوند فقر را خواست، همان را می‌خواهیم و اگر سلامتی را خواست، باز همان را می‌خواهیم. این طرز فکر و بینش صحیح در اثر اعتماد و توکل به خدا و فلسفه خوش‌بینی حاصل می‌شود. اعتماد به خدا به این معناست که در عالم هستی هر حادثه‌ای واقع شود، زیر نظر خداوند است؛ به‌عبارت دیگر به کار خدا حسن ظن داریم و می‌دانیم خیر خلایق را می‌خواهد و هرچه را برای بندگان پیش می‌آورد، به‌صلاح آنهاست و بخل و جهلی در ساحت مقدس او راه ندارد. هم دانا به مصالح بندگان است و هم آنچه را خیر بندگان است، می‌خواهد. با چنین نگاهی، انسان مؤمن در برابر حوادث تلخ و شیرین می‌گوید:
در طریقت هرچه پیش سالک آید، خیر اوست
در صراط المستقیم ای دل کسی گمراه نیست
منبع: اخلاق اسلامی، آیت‌الله شیخ عباس ایزدی(ره)، ص92
..............................................

   پی‌نوشت‌ها

1. هود، آیه 42
2. همان، آیه 43