فقیه محـققی که بیش از 200 اثـر علمـی تألیف نمود
معرفی برخی از آثار علمی آیتاللهالعظمی صافیگلپایگانی(قد)
آیتاللهالعظمی لطفالله صافی گلپایگانی، از شاگردان آیات عظام بروجردی و امام خمینی(قد) و از مراجع تقلید و شخصیتهای علمی و سیاسی برجسته در تاریخ معاصر ایران است و بهعنوان یک «عالِمبهزمان» شناخته میشد که اخبار و مسائل جهان اسلام را با دقت دنبال میکرد و تحلیلهای سیاسی عمیقی ارائه میداد و همواره از حقوق مسلمانان جهان دفاع و برای ارتقای وضعیت اجتماعی کشور تلاش میکرد.
ویژگیهای علمی
از این عالم ربانی بیش از دویست اثر علمی در علوم مختلف اسلامی از جمله: فقه، اصول، کلام، تفسیر، حدیث و رجال به جای مانده است که بیش از ۱۰۰ اثر به زبانهای فارسی و عربی تألیف نمودهاند که برخی از آنها به چند زبان دیگر نیز ترجمه شده است.
ایشان با تألیف بیش از 20 عنوان کتاب در عرصه مهدویت، از پیشتازان و پرکارترین نویسندگان این حوزه بهشمار میآیند.
آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی(ره) علاوه بر علوم دینی، در ادبیات فارسی نیز مهارت داشت و اشعار متعددی سروده است. ایشان با قالبهای مختلف شعری آشنا و اشعارش شامل مضامین دینی و اجتماعی بود. در زمینه ادبیات و شعر آثار متعددی به جا گذاشته است و با آشنایی عمیق با زبان و ادبیات فارسی و عربی، به سرودن اشعار آیینی و اجتماعی پرداخته است.
این مجموعه مختصر به معرفی برخی آثار این دانشمند و متفکر بزرگ و مرجع عالیمقام میپردازد که امید است، برای جویندگان راه علم و فضیلت راهنمای مفیدی باشد.
رحلت
آن فقیه و عالم ربانی پس از عمری مجاهدت و خدمت به مکتب اهلبیت(ع) در شامگاه دوشنبه 28جمادالثانیه مطابق 12 بهمن 1400 شمسی در شهر مقدس قم، ندای حق را لبیک گفت و پیکر مطهرش پس از تشییع با شکوه از میدان جهاد به سمت حرم مطهر حضرت معصومه(س)، به عتبات عالیات منتقل شد و بر روی دستان مشیعین در نجف اشرف و کربلای معلی بدرقه شد و در شب جمعه اول ماه رجب در حرم نورانی حضرت سیدالشهدا(ع) مدفون گردید.
مضجع شریف
مضجع شریف آیتاللهالعظمی صافی(ره) در حرم مطهر و منور حضرت سیدالشهدا(ع) در حجره 84 جنب بابالرجاء قرار دارد.
طوبی له و حسن مآب.
منتخبالاثر فی الامام الثانی عشر(ع)
آیتاللهالعظمی حاج شیخ لطفالله صافی، حدود 70 سال پیش، جامعترین و کاملترین اثر را پیرامون وجود مبارک حضرت ولیعصر(عج) به رشته تحریر درآورد و آن را منتخبالاثر نام نهاد.
عناوین کتاب
فصل اول: اشاره به احادیثی است که بهصراحت بر تعداد امامان دلالت میکنند و تصریح دارند که امامان معصوم(ع) به تعداد نقبای بنیاسرائیل دوازده تن بودند که اول آنها امیرالمؤمنین علی(ع) و دوازدهمین آنها حضرت مهدی(عج) است. این فصل در هشت باب و شامل 243 حدیث است و در ضمن آن، به 663 فراز، از فرازهای احادیث دیگر ابواب ارجاع داده است.
فصل دوم: احادیثی مشتمل بر نوید ظهور آخرین مصلح غیبی، از عترت رسول اکرم(ص) از تبار حضرت فاطمه، از نسل امیرالمؤمنین و امام حسین و از صلب امام حسن عسکری(ع) است. این فصل در 49 باب بوده و متن کامل 252 حدیث را در بردارد و 4076 فراز، از فرازهای یادشده در دیگر فصلها ارجاع داده شده است.
فصل سوم: در مورد تاریخ ولادت امام زمان(عج)، معجزات آنحضرت و اشخاصی که در عهد امام عسکری(ع) توفیق تشرف به محضر حضرت ولیعصر ارواحنا له الفداء پیدا کردهاند، میباشد. این فصل در 3 باب و 34 حدیث را در بردارد و به 108 حدیث ارجاع داده شده است.
فصل چهارم: به معجزات حضرت بقیةاللهالاعظم(عج) در غیبت صغری، زندگانی نواب خاص و داستان بازیافتگان به پیشگاه آنحضرت(عج) پس از رحلت امام عسکری(ع) آمده است. این فصل 3 باب و 53 حدیث را در بردارد و به 21 حدیث دیگر ارجاع داده است.
فصل پنجم: معجزات حضرت بقیةاللهالاعظم(عج) در غیبت کبری و سرگذشت تشرفیافتگان در عصر غیبت کبری است. این فصل در 2 باب تنظیم و 16 حدیث را در بردارد و به 9 حدیث دیگر ارجاع داده است.
فصل ششم: در کیفیت ظهور، نشانهها و فتنههای پیش از ظهور، سال و ماه و محل ظهور، خروج سفیانی و دجال، صیحه آسمانی و کیفیت بیعت و ممنوعیت تعیین وقت است. این فصل در 11 باب و 128 حدیث و به 92 حدیث دیگر ارجاع داده شده است.
فصل هفتم: در این فصل، موضوعاتی مانند: فتوحات بینظیر، ظاهرشدن گنجهای زیرزمین، فرودآمدن حضرت عیسی(ع)، کشتهشدن دجال، جنگ با سفیانی، تکامل عقلها، آبادانی جهان و پرشدن زمین از عدل و داد آمده است. این فصل در 12 باب تنظیم شده و 37 حدیث را در بردارد و به 209 حدیث دیگر ارجاع داده شده است.
فصل هشتم: فضائل و مناقب اصحاب 313گانه آنحضرت و صلابت و رشادت آنان است. این فصل در 2 باب تنظیم و 9 حدیث را در بردارد و به 10 حدیث دیگر ارجاع داده است.
فصل نهم: درباره مدت حکومت، دعوت، سیرت، خوراک و پوشاک و شیوه زندگانی حضرت ولیعصر(عج) است. این فصل در 3 باب تنظیم و 7 حدیث را در بردارد و به 22 حدیث دیگر ارجاع داده شده است.
فصل دهم: این فصل پیرامون انتظار فرج، وظایف شیعیان در عصر غیبت، فضیلت درک محضر، پیروی و اعتقاد به آن حضرت، کیفیت تسلیم بر آن حضرت و برخی از دعاهای صادره از ناحیه مقدسه است که در 7 باب تنظیم شده و 51 حدیث را در بردارد و به 77 حدیث دیگر ارجاع داده شده است.
معارف دین (به زبان فارسی و عربی)
این اثر پرسشهایی است که از مرجع عالیقدر در مورد مسائل اعتقادی، کلامی و اصول دین شده است که بهقلم معظمله پاسخ داده شده و در 3 مجلد به چاپ رسیده است. بعضی از فصلهای کتاب؛ مباحث مربوط به خداشناسی، براهین اثبات خدا و براهین توحید، اسماء و صفات خداوند و شبهات مربوط به توحید است. در بخش دیگری به عدل الهی و شبهات مربوط به پیامبران پرداخته است. در ادامه به مباحث امامت، علم امام، فضائل ائمه اهلبیت(ع)، معارف مهدوی، دوران غیبت و عصر ظهور پرداخته و شبهات گوناگون در این زمینه را پاسخ داده است. بخش دیگری به جهان پس از مرگ اختصاص دارد و به اثبات معاد و رویدادهای پس از مرگ میپردازد. بررسی مسائل اجتماعی اسلام، فلسفه احکام، معارف قرآنی و تفسیر احادیث، ادعیه و زیارات، نصایح، مسائل بانوان، ادیان، مذاهب و فرق، ردّ عرفان و تصوف و علوم غریبه از دیگر بخشهای این اثر ارزشمند است.
امامت و مهدویت (به زبان فارسی)
این اثر در چهار جلد منتشر شده است و مجموعهای جامع در زمینه ابعاد گوناگون مهدویت که شامل یک مجموعه شانزدهبخشی ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، نوید امن و امان، وابستگی جهان به امام زمان(عج)، نظام امامت و رهبری، معرفت حجت خدا، گفتمان مهدویت، فروغ ولایت در دعای ندبه، عقیده نجاتبخش، تجلی توحید، پیرامون معرفت امام، پاسخ به ده پرسش، به سوی دولت کریمه، باورداشت مهدویت، انتظار عامل مقاومت، اصالت مهدویت و پیامهای مهدوی میباشد که بهصورت تکنگاری هم منتشر شده است.
شهید آگاه (به زبان فارسی)
این اثر به زبان عربی بهنام «النهضة الحسینیه فی علمالامام» بهوسیله العتبةالحسینیه المقدسه ترجمه و به چاپ رسیده است.
این کتاب در پاسخ به مطالب کتاب «شهیدجاوید» نوشته شده است و بهصورت دقیق و مستدل به بررسی مطالب کتاب و پاسخ به شبهات آن پرداخته است. نویسنده بر اساس قرآن، روایات، تاریخ و سیره با روش علمی ابتدا به بررسی قیام امام حسین(ع) و علل و اهداف آن پرداخته و سپس با استناد به منابع تاریخ و سیره، به بررسی مراحل مختلف قیام امام حسین(ع) میپردازد و مطالب کتاب «شهیدجاوید» را از اساس باطل میداند. این اثر به اذعان اندیشمندان، از بهترین آثار در نقد کتاب شهیدجاوید است که بهصورت علمی و بهدور از هرگونه تعصب و توهین نسبت به نویسنده با نگاه کاملاً محققانه نگاشته شده است.
پرتوی از عظمت امام حسین (ع) (به زبان فارسی)
این کتاب به بررسی نهضت امام حسین(ع) از آغاز تا پایان بهصورت تحلیلی پرداخته است و شخصیت و فضایل و مکارم اخلاق امام حسین(ع)، سیمای امام حسین(ع)، در قرآن و روایات پیامبر(ص) و اهلبیت(ع)، معرفی خاندان بنیهاشم و خاندان بنیامیه، علل قیام امام حسین(ع)، نتایج و فواید این قیام را بررسی کرده است.
لمحات فیالکتاب والحدیث والمذهب
(به زبان عربی)
این اثر که در سه جلد نگاشته شده است، مجموعهای از مقالات اخلاقی، قرآنی، حدیثی، کلامی و فقهی شامل: احادیث افتراق مسلمین، الاحکامالشرعیة ثابتة، العقیده بالمهدویة، امانالامة، ایران تسمع فتجیب، بین العلمین الشیخ الصدوق والشیخ المفید، تفسیر آیةالتطهیر والإنذار، جلاءالبصر، سرّالبداء، صوتالحق، عصمة الانبیاء والائمة، معالخطیب، معالشیخ جادالحق شیخ الازهر ومن لهذا العالم است که برخی مقالات آن، بهصورت تکنگاری نیز چاپ شده است.
معالخطیب فی خطوطه العریضة (به زبان عربی)
این اثر که به زبان فارسی و اردو نیز ترجمه شده است، در رد «الخطوط العریضة»، تألیف محبالدین خطیب از ناصبیهای معاصر است.
خطیب در این کتاب، درصدد انکار هر آنچه درباره فضایل اهلبیت(ع) در کتب اهلسنت نقل شده، برآمده و آن را ردّ کرده است. علاوه بر این، کینههای پنهانی خود نسبت به اهلبیت(ع) را در این کتاب آشکار کرده است.
کتاب «الخطوط العریضة» ازجمله آثار و اوراق مسموم بر ضد شیعه است که با هدف ایجاد اختلاف و تفرقه بین مسلمانان نگاشته شده است و حکومت سعودی، اقدام به چاپ و نشر و توزیع آن نموده است.
آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی(ره) در دفاع از حق و حقیقت، بهصورت علمی به ردّ اتهامات و دروغهای خطیب در این کتاب پرداخته است. ایشان با اشاره به آیات قرآن که در مقابل جاهلان باید خویشتنداری نشان داد، پس از نوشتن کتاب بهمدت دو سال آن را چاپ نکردند؛ اما چون دیدند دولت عربستان سعودی الخطوط العریضة را مکرر چاپ و در بین حاجیان توزیع میکند، درصدد انتشار آن برآمدند و هدف از پاسخ به کتاب خطیب را همدستی دشمنان وحدت اسلام در ترجمه و نشر کتاب به زبانهای مختلف دانسته و سکوت در برابر این توطئه را جایز ندانسته و بهصورت علمی به ردّ آن پرداخته است.
أمان الاُمّة من الضلال والاختلاف (به زبان عربی)
این کتاب بهمنظور معرفی راههایی که باعث نزدیکی دیدگاههای فقهی طوایف اسلامی میشود، به رشته تحریر درآمده است. نویسنده با ارائه تعریف شیعه، دلیل اعراض جمهور از احادیث اهلبیت(ع) را بیمورد دانسته و به نقش بنیعباس در ظلم به اهلبیت(ع) و شیعیان و استبداد آنان پرداخته است. حجیت اخبار ثقات، اصول و جوامع حدیثی شیعه، قیاس، نصوص صحیحه دال بر تمسک به اهلبیت(ع) مانند: احادیث سفینه، ثقلین، امان و...، از مهمترین مباحث کتاب است. وی با اشاره به حجت بودن کتاب و سنت و اتفاق و اجماع مسلمانان بر تمسک به کتاب و سنت، به بررسی حجیت سیره و سنت اهل بیت(ع) پرداخته است.
پرتوی از معارف اسلام (به زبان فارسی در دو جلد)
این اثر گرانبها پاسخی به شبهات وارده برخی از نویسندگان ناآگاه به تاریخ اسلام و تشیع است که آیتاللهالعظمی صافی(قد) با تسلط فراوان بر احادیث و تاریخ اسلام، جواب مستدل به آنها داده است و این کتاب، بهخاطر جامعیت آن، بهمثابه یک دائرةالمعارف اسلامی میباشد که برای هر دانشمند و محققی لازم است که آن را با کمال دقت مطالعه نماید.
نوید أمن و أمان (به زبان فارسی)
مجموعه مطالب و مقالاتی است، پیرامون شخصیت و ظهور حضرت ولیّعصر(عج) بر اساس مصادر معتبر شیعه و اهلسنت، شامل: بشارتهای قرآن و احادیث به ظهور حضرت صاحبالزمان(عج)، مصلح جهان، روایات مربوط به ائمه اثنیعشر(ع)، اوصاف و مشخصات حضرت مهدی(عج)، احادیث ظهور و تواتر آن، راویان احادیث مهدویت از صحابه، تابعان و مشاهیر رجال علمای حدیث اهل سنت، جامعه اسلامی در عصر ظهور و گسترش اسلام، اسرار و فلسفه غیبت، تولد امام زمان(عج) قرنها قبل از ظهور و فایده امام غایب، سرداب سامرای مشرفه، طول عمر امام، بحث درباره طول عمر و شواهد تاریخی و اسامی برخی معمرین و شرح چگونگی ولادت آنحضرت.
رمضان در تاریخ (حوادث تاریخی، به زبان فارسی)
کتاب حاضر بهمنظور اهمیت تفکر که از برترین اعمال و عبادتها و وسیله ترقی و کمال بشر است و در آیات قرآن و احادیث بر آن تأکید شده است، نگارش یافته و به شرح و تحلیل و درسهایى از چند حادثه از حوادث تاریخى ماه مبارک که ماه عبادت است، با هدف تقویت درک مذهبى و رشد افکار و بیدارشدن احساسات اسلامى نوشته شده است.
پاسخ به ده پرسش(به زبان فارسی)
این اثر پیرامون امامت و استمرار آن در عصر غیبت صغری و غیبت کبری، چگونگی تسخیر جهان با یاران معدود و پیروزی بر سلاحهای ویرانگر، مکان حضرت در عصر غیبت کبری، وظایف حضرت در عصر غیبت، زندگی شخصی حضرت، امکان شرفیابی در عصر غیبت کبری، چگونگی غیبت حضرت، علت غیبت با وجود آمادگی شرایط ظهور و خصایص و اوصاف حضرت مهدی(عج) است.
راه اصلاح (امر به معروف و نهی از منکر) (به زبان فارسی)
اهل اطلاع و بصیرت مىدانند که یکى از بزرگترین علل انحطاط و عقبماندن مسلمانان از کاروان ترقى و تمدن و گسترش فساد و اخلاق سیئه، ترک امر به معروف و نهى از منکر و فقدان شجاعت اخلاقى و صراحت لهجه است. امروز هم اگر بخواهیم، مانند اسلاف و گذشتگان خود به کمال مجد و شرف برسیم و طورى زندگى کنیم که دست دشمنان از سر ما کوتاه و از این بىنظمىها و هرج و مرجها نجات یابیم، باید با تمام خلوص نیت در مقام رفع موانع و معایب برآمده، امر به معروف و نهى از منکر نماییم.
معلوم است که تعلیمات اسلامى بهترین و کاملترین تعالیم آسمانى است و ممکن نیست که جامعتر از آن به فکر هیچ مشرّع و قانونگذارى برسد؛ اما این تعلیمات وقتى سودمند خواهد بود که توسط امر به معروف و نهى از منکر اجراى آن ضمانت گردد.
ضرورت امر به معروف و نهی از منکر، جایگاه آن در اسلام، وسایل، آثار و فواید فردی و اجتماعی، شرایط امر به معروف و نهی از منکر، بزرگان جامعه و علل بیاعتنایی به این فریضه، ازجمله طمع، ترس، ناشکیبایی، یأس و نومیدی، شفقت و مهربانی و احکام شرعی امر به معروف و انواع معروف و منکر، از مهمترین مباحث کتاب است.
لازم به ذکر است، این کتاب مهم و جامع، اولین اثر مرجع عالیقدرآیتاللهالعظمی صافی میباشد که در عنفوان نوجوانی تألیف کردهاند.
سیر حوزههای علمی شیعه (به زبان فارسی)
این اثر به معرفی حوزههای علمیه شیعه، تاریخچه، سرفصل دروس و عالمان بزرگ دینی حوزههای مقدسه و آثار مهم آنها و نیز اهداف و رسالت واقعی حوزههای علمیه میپردازد. این کتاب پاسخ به پرسشهای یک پژوهشگر ایرانی مقیم فرانسه در سال 1357 شمسی از آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی است که ایشان ضمن پاسخ به پرسشها، به سیر حوزههای علمی شیعه پرداختهاند.
بحث حول الاستقسام بالأزلام
(مشروعیة الاستخارة)(به زبان عربی)
این اثر پیرامون مشروعیت استخاره است که در جواب مقاله شیخ محمود شلتوت که در مجله «رسالة الاسلام» پیرامون تفسیر قرآن مینوشت. در یکی از مقالات در تفسیر «وان تستقسموا بالازلام» نوشته بود که استخارهای که در مکتب اهلبیت(ع) آمده است، از قبیل استقسام بالازلام است و ایشان در این کتاب ثابت کردهاند که استخاره از آن مقوله نیست؛ بلکه از آثار ایمان به خدا و توحید است و اما استقسام بالازلام، از آثار جهل و شرک و اعتقاد به بتهاست.
الرسائل الفقهیة من فقهالإمامیة (به زبان عربی)
این اثر شامل یازده مقاله در موضوعات مختلف فقهی است. این یازده رساله که دربردارنده مباحث باارزشی درباره چند مسأله فقهی مبتلابه و مشکل و پیچیده علمی است، عبارتند از: رساله اول «فیالتعزیر، انواعه و ملحقاته»، رساله دوم «فی حکم نکول المدعی علیه عن الیمین والرد»، رساله سوم «التداعی فی مال من دون بینة ولا ید»، رساله چهارم «فی المال المعین المشتبه ملکیته بین شخصین أو أشخاص معلومین محصورین»، رساله پنجم «فی ارث الزوجة»، رساله ششم «الکلام فی اهلةالشهور»، رساله هفتم «حکم انتقال الجنین من رحم امه الی غیرها»، رساله هشتم «فی الاستنساج»، رساله نهم «فی حکم التشریع بدن الانسان»، رساله دهم «فی تغییر الجنسیة» و رساله یازدهم «الکلام فی التامین». این رسالهها بهصورت مستقل نیز چاپ و منتشر شده است.
الإتقان فی أحکام الخلل والنقصان (به زبان عربی)
یکی از مسائل مبتلابه در حال نماز کم و زیاد کردن اجزا، ارکان و اذکار نماز است که ممکن است، برای نمازگزار در نماز واجب یا مستحب روی دهد و هریک از این امور چه سهوی و چه عمدی، چه در اذکار و چه در اعمال و رکعات نماز حکم خاصی دارد و در صورتی که پیش آمد، باید طبق آن عمل کرد.
کتاب حاضر، بخشی از مباحث درس خارج فقه نماز بهقلم مرجع عظیمالشأن آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی(قد) بهصورت استدلالی میباشد که احکام شک در اجزا و رکعات نماز و فراموشی در بین نماز را بررسی کردهاند.
ندای اسلام از اروپا (صبح صادق) (به زبان فارسی)
ندای اسلام از اروپا مجموعهاى ارزشمند از سه مقاله پربار و خواندنى است که بهشکلى اجمالى و جذاب به بازخوانى و مرور درسهایى از عظمت حضرت خاتمالانبیا(ص) و نیز امام صادق(ع) مىپردازد. کتاب در پایان، با بیان اهداف والاى رسالت اسلام، دعوت آنحضرت را فراخوانى جاوید و همگانى براى تمامى اعصار مىداند و عمل به دستورات اسلام و قرآن را ضامن سعادت واقعى مىداند.
از آنجا که مؤلف محترم، در زمان نگارش این اثر، برای تبلیغ در لندن به سر مىبردهاند، هر سه فصل کتاب را به برادران و خواهران مسلمان مقیم انگلیس هدیه نمودهاند. مخاطب اصلی این کتاب، قشرهاى جوان و دانشجویان عزیز مىباشند. این کتاب با تأکید فراوان بر حفظ و بهینهسازى هویت دینى و بازگشت به سنّتهاى انسانساز اسلام عزیز و براساس روش زندگى عالىترین الگوهاى انسان، نگاشته شده است.
این کتاب براى اولینبار در سال 1355 هجرى شمسى، از سوى مجمع جهانى اسلامى لندن انتشار یافت.
استفتائات محیط زیست (به زبان فارسی)
این کتاب ابتدا به بررسی آیات مربوط به محیط زیست در قرآن پرداخته و سپس به ضرورت آموزش مسائل محیط زیست و توجه اسلام به فراگیری علم و دانش و نقش محیط زیست در زندگی از نگاه روایات میپردازد. در ادامه به مسائل مربوط به حیات وحش، شکار حیوانات و صید ماهیان، حقوق حیوانات، تخریب محیط زیست، آلودگی هوا، احکام جنگلها و مراتع اشاره دارد.
تفسیر آیه فطرت (به زبان فارسی)
مفسر عالیقدر، نخست به معانی واژههای آیه شریفه میپردازند و برای واژه دین، 12 معنی ذکر مینمایند و سپس با ذکر حدیث و آیاتی که دعوت به فطرت میکنند، به بررسی احتمالات معانی فطرت پرداخته و اصولی از فطریات را برمیشمارند و آنگاه حدیث دعوت پیامبر(ص) از مردم جهت عمل به میثاق فطرت را نقل نموده، وارد تبیین و توضیح حدیث کل مولود یولد علی الفطره میشوند و سخن سیدمرتضی(ره) را در این باره نقل مینمایند و درنهایت با استدلال بهدلیل استقرایی، مطلب را پایان میدهند.
القرآن مصون عن التحریف (به زبان عربی)
مؤلف محترم در این اثر با تأکید بر اینکه قرآن موجود نزد شیعه، همان قرآن موجود نزد مسلمانان است که در صدر اسلام بر پیامبرگرامی(ص) نازل شده است، بدون هیچ کم و کاستی و زیادی، قول تحریف قرآن به شیعه را دروغ دانسته و اخبار تحریف را از جهت سند و متن ضعیف میداند و آیات قرآن و اجماع مسلمانان را دلیل بر عدم تحریف قرآن میداند.
تفسیر آیةالتطهیر (به زبان عربی)
مفسرخبیر در این اثر، با اشاره به شأن نزول آیه تطهیر، به اثبات طهارت و عصمت اهلبیت(ع) پرداخته و مصداق آن را پیامبر(ص)، امام علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین(ع) دانسته است. در ادامه به رد منکران عصمت تکوینی پیامبران و امامان(ع) پرداخته و با استناد به احادیث و سخنان مفسران مشهور، علاوه بر عصمت تکوینی قائل به عصمت تشریعی شده که دیدگاهی جدید در تفسیر آیه است که همان اراده تشریعی و ملکه عصمت است.
تفسیر آیةالانذار (زبان عربی)
یکی از آیات دال بر فضیلت و جانشینی امام علی(ع)، آیه انذار عشیره در سوره شعراء است. ایشان احادیث مربوط به این آیه و شأن نزول آن را از راویان متعدد که با اسناد و متون نزدیک به هم، در حد تواتر است، نقل و بررسی نموده و نتیجه میگیرد که این روایات، از جهت سند قوی و از جهت متن، نزد محدثان اهلسنت و شیعه مشهور است.
غیبة المنتظر فی منتخب الاثر(به زبان عربی)
این اثر خلاصهای از کتاب ارزشمند منتخبالاثر است که بهصورت کوتاه روایات شیعه و اهلسنت را درباره مهدویت گردآوری و نقل کرده است.
العقیدة بالمهدیة (به زبان عربی)
این اثر که با عنوان باورداشت مهدویت به فارسی نیز ترجمه شده است، در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول کتاب درباره عقیده مهدویت است که از دیدگاه نویسنده یک عقیدهای اسلامی و از بدیهیات و ضروریات دین اسلام است. در بخش دوم در تأیید این عقیده، چهل حدیث درباره مهدویت از پیامبر اسلام(ص) از منابع شیعه و اهلسنت نقل میکند. نویسنده نام 28 نفر از صحابه و 45 نفر از تابعین و 42 نفر از نویسندگان جوامع حدیثی اهلسنت که احادیث مربوط به مهدویت را جمعآوری کردهاند، در این کتاب نام میبرد.
معرفت حجّت خدا (به زبان فارسی)
به بررسی سندی و شرح و تفسیر دعای «اللهم عرفنی نفسک» پرداخته و خاطرنشان میکند که یکی از راههای ثباتقدم و منحرفنشدن از راه راست در امتحانات و فتنههای گوناگون که در آخرالزمان روی میدهد، دعا و درخواست از خداوند است. همچنین دعا بهترین وسیله برای حفظ ایمان و عدم تزلزل عقیده است. از جمله دعاهای معروف که برای حفظ ایمان و ثبات قدم بر خواندن آن تأکید شده است، دعای «اللهم عرفنی نفسک» است.
صوتالحقّ ودعوةالصدق (به زبان عربی)
داستان نگارش این کتاب اینگونه است که بعد از انتشار کتاب معالخطیب فی خطوطالعریضة توسط آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی که ردّ بر افترائات بر شیعه بود و توضیح اشتباهات و جنایاتی که خطیب در کتاب خطوطالعریضة بر اسلام و مسلمانان و بهخصوص بر شیعه بسته بود، حاکمان سعودی از یکی از نویسندگان اهل لاهور ب نام احسان الهی ظهیر، خواستند که کتابی در ردّ معالخطیب و در تأیید سخنان خطیب بنویسد. وی کتابش را الشیعة والسنة نامید و اعلام کرد که به هیچ نحوی بین شیعه و اهلسنت امکان اتحاد وجود ندارد و این کتاب، عامل جدیدی در اختلاف و تفرقه شد. آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی(قد) کتاب دیگری بهعنوان صوتالحق ودعوةالصدق نوشتند و اشتباهات نویسنده را متذکر شدند. این کتاب موقعیت بسیار والایی یافت؛ بهگونهای که یکی از اندیشمندان مصری در رسالهای، از مؤلف تشکر و قدردانی کرد. متن تشکر وی به این شرح است:
«طالعت کتابکم الکریم الموسوم صوتالحقّ ودعوةالصدق وهو یسفر عن غیرتکم الصّادقة وحرصکم الشّدید على سلامةالدین ووحدةالمسلمین ولَمّ شعثهم وقوّة شوکتهم؛ لیکونوا درعاً حصیناً وجُنّةً وثیقةً لمکافحة کلّ ما یتهدّد سلامة مبدئهم ویؤول إلى تفریق جمعهم. ولیت شعری ما الّذی یجنیه هؤلاء مثل محبّالدین وأشباهه من وراء إفکهم؟! ومَن المُستفید من طعنهم وافترائهم على عباد الله المؤمنین؟!
لا أجد مبرّراً لإثمهم وبهتانهم سوى الحسد والشنآن الّذی یضمرونه لأهلالبیت(ع) وشیعتهم، ظانّین بزعمهم أنّهم بذلک یستطیعون طمس آیاتهم الساطعة وإطفاء أنوارهم المتلألأة. هیهات هیهات، فلو اجتمع أهل الأرض على أن یثیروا التراب على السماء فلن یثیروه إلّا على أنفسهم، وتبقى السماء کما هی ضاحکة السنّ، بسّامة المحیا».
عقیده نجاتبخش (به زبان فارسی)
نگارنده عقیده به ظهور حضرت مهدی(عج) را یک عقیده کاملاً اسلامی میداند که ریشههای ثابت آن در کتاب و سنت بهطور صحیح و متواتر آمده است و شیعه و اهلسنت بر آن اتفاق نظر دارند؛ بهطوریکه بدیهی بوده و نیاز به اثبات ندارد. در این کتاب به بررسی این عقیده و حکومت جهانی و اصلاحاتی که به دست حضرت انجام خواهد شد، پرداخته و توضیح میدهد که این عقیده چه نقش و تأثیری در اصلاح امور اجتماعی و سیاسی و علاج مشکلات و وضع فعلی ما دارد. در این کتاب به رابطه ایمان و عقیده به ظهور حضرت مهدی(عج) با کیفیات ذهنی و فکری، با وحدت جامعه و حکومت جهانی، با مساوات اسلامی، با عدالت اجتماعی و زمامداری پرداخته است.
قبس من مناقب امیرالمؤمنین(ع)
(مأة وعشرة أحادیث من کتب العامة) (به زبان عربی)
این کتاب دربردارنده ۱۱۰ حدیث درباره شخصیت، فضایل و مناقب امیرالمؤمنین علی(ع)، از منابع حدیثی اهلسنت است.
پیرامون معرفت امام(ع) (به زبان فارسی)
این اثر درباره شناخت امام زمان(عج) برحسب دلایل عقلی و روایات معتبر است. شناخت امام یکی از مهمترین مسائل اسلامی است که در تمام دورهها مورد توجه بوده است و بعد سیاسی آن، در نظام حکومتی اسلام نقش تعیینکننده دارد. با توجه به اهمیت افزایش بینش و بصیرت نسبت به شناخت امام تحت دو عنوان امامت عامه (شامل نیاز جامعه به مدیر، شکل مدیریت، مدیریت در اسلام، مفهوم امامت، شرایط و اوصاف امام، برنامه نصب و تعیین امام، وجوب شناخت امام، وجوب اطاعت امام، راههای شناخت امام) و امامت خاصه (ائمه دوازدهگانه، اسامی و مشخصات و دلایل امامت آنان) مطالب مفیدی ارائه کرده است.
انتظار، عامل مقاومت (به زبان فارسی)
این کتاب به تبیین مفهوم انتظار و درک صحیح آن توسط مسلمانان برای شناخت صحیح اهداف دین پرداخته است. در ادامه نیز، به ارزش انتظار در قرآن و حدیث پرداخته و انتظار را وعدهای الهی دانسته و مسلمانان را به سوی هدفهای اسلامی فرا میخواند.
نویسنده، انتظار را بهترین عامل مقاومت و حرکت دانسته که علاوه بر ثواب اخروی، فواید زیادی نیز در زندگی دنیوی انسان دارد.
الشعائرالحسینیه(به زبان عربی)
این اثر درباره قیام الهی امام حسین(ع) و اهداف آن، اقامه شعائر حسینی، قبور ائمه بقیع(ع) و مصائب حضرت زهرا(س) که بهصورت سؤال و جواب نوشته شده است. همچنین بخشی به حکم پوشیدن لباس مشکی در عزاداری اختصاص دارد.
وابستگی جهان به امام زمان(عج) (به زبان فارسی)
در این اثر به اثبات امکان و وقوع وابستگی جهان به امام پرداخته و مفهوم وابستگی جهان به امام زمان(عج) را شرح داده است. با دلایل عقلی و قرآنی و حدیثی، این وابستگی را امری مسلّم میداند و از پنج زاویه بهصورت بسیار علمی و محققانه، با آیات و روایات به تبیین این وابستگی پرداخته است.
تجلی توحید در نظام امامت (به زبان فارسی)
ایمان به خدا، پایه همه عقاید و توحید، اساس دعوت پیامبران و اساس دعوت اسلام است. امامت، شعاع و شعبه عقیده به توحید است و امام عصر(عج)، مظهر توحید و کارگزار خداوند که در عصر او ظهور علمی و عملی خواهد یافت. اهداف توحیدی اسلام مثل وحدت حکومت و نظام، وحدت قانون و وحدت جامعه که بر اساس آیات و روایات بهوسیله آنحضرت تحقق مییابد، از نگاه نویسنده دلیلی روشن بر تجلی توحید در ظهور حضرت است.
حدیث افتراق المسلمین
على ثلاث وسبعین فرقة (به زبان عربی)
در این اثر مؤلف حدیث «ستفترق اُمّتی» را که در منابع حدیثی نقل شده، مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است و کلمات علما درباره این حدیث را نقل و سپس به بیان فرقه ناجیه که منحصر در شیعیان اهلبیت(ع) است، پرداخته است.
مَن لهذا العالم (به زبان عربی)
این اثر درباره حوادث و پیشامدهای روزگار و ضرورت ظهور امام زمان(عج) و همچنین احادیث مربوط به بشارت به مهدی(عج)و نجات بشریت است.
بین العلمین، الشیخ الصدوق والشیخ المفید
(به زبان عربی)
این اثر به زبان عربی نگاشته شده که به فارسی باعنوان داوری میان شیخ صدوق و شیخ مفید(ره) ترجمه شده است. نویسنده با بیان اینکه مطالعه کتابهاى عقاید، بسیار مفید و آگاهىبخش و معرفتآموز است، به بررسی دو کتاب نفیس الاعتقادات فی دینالامامیة شیخ صدوق و تصحیح اعتقادات الامامیة شیخ مفید پرداخته است که از جمله کتابهاى گرانبها و ارزشمندى است که در زمینه عقاید تألیف شده است.
این دو کتاب، بسیار ارزنده و مفید و متضمّن فواید بسیار است و مطالعه هر دو براى همگان، پرفایده و بینشبخش است.
فی البکاء على الامام الحسین؟ع؟ (به زبان عربی)
آیتاللهالعظمی صافی(قد) در این اثر آوردهاند که احادیث در گریه بر امام حسین(ع) در حد تواتر است و به کمتر موضوعی مثل گریه و حزن بر امام حسین(ع) این همه تشویق و ترغیب شده و از ضروریات مذهب شیعه و مقومات آن است که سنت پیامبر(ص) و ائمه(ع) بر مطلوبیت و استحباب آن دلالت دارد.
النقود اللطیفة على الکتاب المسمّى بالأخبار
الدخیلة (اخبار دستکاریشده) (به زبان عربی)
یکی از بزرگان و نویسندگان معاصر کتابی بهنام الاخبار الدخیله منتشر نمود و در آن، روایاتی که بهگمان وی در آنها خللی چون جعل یا تحریف وجود داشته، گردآوری کرده است. حضرت آیتاللهالعظمی صافی، هنگام مطالعه کتاب وی و احادیث مربوط به امام زمان(عج)، با کمال تعجب میبیند که نویسنده کتاب الاخبار الدخیله، برخی روایات کمالالدین صدوق و الغیبة طوسی(ره) را با استناد به ادله و شواهد سست، جعلی دانسته و با پافشاری بر این ادعا بر ادلهای ضعیف و شواهدی سست اعتماد کرده است. از سوی دیگر، اینگونه شبهافکنیها در احادیث، نزد بعضی افراد، نوعی روشنفکری و فرهیختگی تلقی میشود؛ از اینرو آیتاللهالعظمی صافی بر خود لازم دیدند که شبهات و تشکیکات مؤلف کتاب «الاخبار الدخیله» را پیرامون این احادیث پاسخ دهند تا موجب نشود، برخی فریب آنها را خورده و در باره محدثان گذشته ما(قد)، گمان بد ببرند.
این کتاب در ردّ کتاب و اشعار و شطحیّات حلّاج نگاشته شده است.
در این کتاب آیتاللهالعظمی صافی، با ادله قاطع قرآنی، روایی و تاریخی، ضمن ردّ تصوّف و مکتبهای انحرافی دیگر، به مطالب کتاب یادشده پاسخ فرموده و جعل و نفاق ماتریالیستها و ملحدین را آشکار نمودهاند. این ردّیه در سال 1361 شمسی چاپ و منتشر شد و بحمدالله از سوی اساتید و محققان مورد اقبال واقع شد؛ بهطوریکه از سوی بعضی از بزرگان، هزاران نسخه برای انجمنهای اسلامی خارج از کشور ارسال شد و در داخل کشور نیز، بین فضلاء و اساتید در سطح گستردهای منتشر شد.
آیینه جمال (به زبان فارسی)
«آیینه جمال»، مرورى اجمالى بر جلوههایى از مکارم اخلاق مولاى خوبان و امام شهیدان امام حسین(ع)؛ شناخت امام حسین(ع)، فضایل و مکارم اخلاق آن امام خوبىها و درس جاودانه چگونه زیستن و چگونه بودن است. شناخت امام حسین(ع)، شناخت به انسانیت و اخلاق و بزرگى و کرامت نفس است. جلوههایى که بایسته است، در نگرش به حیات آن امام همام، مورد توجه ویژه قرار گیرد که توسط دفتر فرهنگی آیتاللهالعظمی صافی برای مبلغان آماده شده است.
از نگاه آفتاب (به زبان فارسی)
پیرامون شخصیت والاى سید شهیدان، امام حسین(ع)، بسیار گفته و نوشتهاند و بسیار خوانده و شنیدهایم؛ اما عمق و کیفیت و ابعاد شناخت اگر «از نگاه آفتاب» سیدالاوصیا و خاتمالانبیا، حضرت محمد مصطفى(ص) باشد، بدون شک بسیار فراگیر و تأثیرگذارتر است.
این کتاب با قلمى روان و گیرا به ترسیم جایگاه و موقعیت ممتاز امام حسین(ع) نزد رسول گرامى اسلام(ص) میپردازد.
از نگاه آفتاب در 14 فصل و با عناوینى چون: «سَرور جوانان»، «او از من است»، «ریحانه پیامبر(ص)»، «صاحبان بهشت»، «معیار بهشت و دوزخ»، «وارث آفتاب»، «اشک پیامبر(ص) بر حسین(ع)» و... تنظیم گردیده است.
از نگاه آفتاب، گامى در جهت بازشناخت و معرفت بیشتر و نظاممند به ساحت مقدس حضرت سیدالشهدا(ع) است.
اشک و عبرت (به زبان فارسی)
حوادث و جریانهای فردى و اجتماعى محصول علل و عوامل مختلفى است. با کنکاش دقیق و تحلیل صحیح از واقعیات مىتوان به عوامل پیدا و پنهان جریانها و رفتارهاى یک جامعه پى برد.
جریان جاودان کربلا، جزء تأثیرگذارترین حرکات هدایتگرانه بشرى بوده است. با بررسى رویدادهاى جامعه آن زمان و دقت در جریانهای فکرى، سیاسى، اقتصادى و... مىتوان به علل تأثیرگذار در حادثه بزرگ عاشورا پى برد. در اشک و عبرت، علل و آثار قیام حسینى مورد تحلیل و بررسى قرار مىگیرد.
صافینامه و فیض ایزدی (به زبان فارسی)
موضوع این کتاب (صافینامه یا فیض ایزدی، در پاسخ احمدی) که حضور چاکران آستان فرشتهدربان امام منتظر ثانیعشر حضرت حجةبن الحسن العسکری- ارواحنا وارواح العالمین فداه- اهدا میشود، پرسشهایی است که یکی از شیعیان با اخلاص آنحضرت، ادیب عارف و فاضل بارع، جناب آقای علی احمدی کرمانی، ضمن اشعاری بهنام (صافینامه) از محضر مقدس مجتهد عالیقدر مرحوم آیتالله آقای آخوند ملا محمدجواد صافی گلپایگانی(ره) متوفی به سال ۱۳78 قمری نمودهاند که معظمله چون کسالت داشتند، نخست پاسخ آن پرسشها را در عهده آقازاده محترم خود حضرت آیتاللهالعظمی حاجآقا لطفالله صافی(قد) گذارده و ایشان هم اشعاری بهنام «غیبت و حضور» در جواب جناب آقای احمدی سروده و پس از رفع کسالت، بر حسب اصرار جناب آقای احمدی و جمعی از اهل فضل، شخصاً هم جواب سئوالات مذکوره را در ضمن کتابی بهنام (فیض ایزدی در پاسخ احمدی) انشاء و راهروان طریق معرفت را ارشاد فرمودند.
اگرچه کتابهایی که در این موضوع نظماً و نثراً نوشته شده؛ ولیکن نظر به اینکه کتاب فیض ایزدی در پاسخ احمدی، نخستین کتابی است که این موضوعات را درنهایت ایجاز و اختصار با سبک و روشی بسیار عالی و متین، در دسترس استفاده عموم آشنایان به زبان پارسی و عاشقان شعر و ادبیات گذارده و از نظر دین و آدب و علم، درنهایت امتیاز است، محض خدمت به معارف اسلامی و کمک به تنویر افکار و تهذیب اخلاق عمومی به طبع آن اقدام گردید.
لازم به ذکر است، در این اثر زندگینامه، سوابق تحصیلی و خدمات اجتماعی، دینی و سیاسی، آثار و تألیفات آیتالله آخوند ملا محمدجواد صافی گلپایگانی(ره) بهقلم مرجع عالیقدر آیتاللهالعظمی لطفالله صافی به رشته تحریر آمده است.
زندگانی بوداسف (به زبان فارسی)
شماره اکتبر 1951 مجله روابط فرهنگى هند و ایران بهطور اتفاق به دست آیتاللهالعظمی صافی رسید که در آن، از طرف برخی نویسندگان، نظراتى (درباره زندگى بوداسف) اظهار شده و ادعا کرده بود که تعلیمات بودا، در اسلام آمده است؛ ایشان با قلمی شیوا پاسخهایی مستدل به این ادعا دادهاند؛ از جمله فرمودهاند: زندگی بودا، مجهول است. علاوه بر آن روح مکتب اسلام، با روح تعلیمات بودا متضاد و مغایر است. مکتب اسلام، دین توحید و اراده جمع و جامعه است؛ ولی بودا دعوت به انزوا، گوشهگیری و بریدن از مردم میکند.
فخر دوران (به زبان فارسی)
یکى از بزرگ تربیتشدگان مکتب و معارف قرآن و اهلبیت(ع)، استاد عظیم و محقق یگانه عصر مرحوم آیتاللهالعظمى بروجردى اعلىالله مقامه است.
اطلاع بر فضایل، مناقب، سجایاى علمى و اخلاقى آن بزرگمرد تاریخ مکتب تشیع، آن هم در کلام آیتاللهالعظمی صافی(قد) که از محضر افاضات آنجناب خوشهچینىها نموده است، مىتواند راهنماى ارزشمندى براى مشتاقان علم و فقاهت باشد.
دیوان اشعار (به زبان فارسی)
تأثیر و نقش اشعار بیش از آن است که بتوان توصیف نمود و بسا یک قصیده یا یک قطعه یا یک بیت شعر، بهقدری رسا و مؤثر است که خطبهها و بیانیههای بلند و فصیح و بلیغ آن اثر را ندارند.
بعد از قرآن مجید و وحی الهی و کلمات پیغمبر اکرم و ائمه طاهرین(ع) میتوان گفت، هیچ بیانی این اثر را ندارد.
بحمدالله این موهبت الهی، شامل حال مرجع عالیقدر آیتاللهالعظمی صافی گردید و اشعاری ادیبانه و پرمغز در وصف و مدح ائمه طاهرین(ع) هم انشاء و هم انشاد کردند.
زن در پرتو اسلام (به زبان فارسی)
این کتاب مجموعهای از پیامها و پرسش و پاسخهای آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی درباره زنان است که به دیدگاه اسلام درباره زن از زوایای مختلف پرداخته است. مباحثی مانند حجاب و پوشش، عفت، کرامت، فلسفه تفاوت در حقوق زن و مرد، اشتغال زنان، تحصیل زنان، قضاوت زنان، مناصب حکومتی برای زنان، ازدواج، ورزش زنان، خانهداری، تعدد زوجات، تفکیک جنسیتی در دانشگاهها، مدیریت خانواده و الحاق به کنوانسیون حقوق زنان، ازجمله مباحث این کتاب است.
آفتاب مشرقین (به زبان فارسی)
داستان پرشور و سوزان کربلا، بزرگترین حادثه تاریخ انسانى است که جهانى شگفتى و هیجان را در جان انسانهاى پاک برمىانگیزد و عمیقترین سوزوگداز را بههمراه دارد.
مورخان و ضبطکنندگان حوادث، سیرهنویسان، مقتلنویسان، اهل رجال، محققان و تحلیلگران تاریخ و رویدادها، واعظان، مداحان و شاعران همه و همه خدمت کردهاند و انسانیت، مدیون خدمات ارزنده آنان مىباشد.
در این میان، سهم بزرگى براى شاعران است که با اشعار هیجانانگیز خود، احساسات جوامع را به جوش آورده و به تحریک عواطف انسانها از رهگذر اشعار پرمغز خود پرداختهاند؛ بهویژه شعر در اثر وزن و آهنگ مخصوصش، داراى جذابیت خاصى است و سریعتر به اذهان راه مىیابد و در محفظه ضمیر و حافظهها پایدار مىماند.
مجموعه پیش رو، اشعاری از مرجع عالیقدرحضرت آیتاللهالعظمى صافى گلپایگانی(قد) است که اشک و خون را با هم عجین کرده و احساس و الهام را در هم آمیختهاند و بهمناسبت ایام عاشورا، تقدیم دلدادگان امام حسین(ع) مىشود.
فهرست برخی از تألیفات دیگر
حدیث بیداری (مجموعه پیامها) (به زبان فارسی)؛ حدیث خوبان (به زبان فارسی)؛ صحیفةالمؤمن (به زبان فارسی)؛ سبطالمصطفی(ص) (به زبان فارسی)؛ در آرزوی وصال (به زبان فارسی)؛ شبپرگان و آفتاب (به زبان فارسی)؛ شب عاشورا (به زبان فارسی)؛ صبح عاشورا (به زبان فارسی)؛ با عاشورائیان (به زبان فارسی)؛ رسالت عاشورایى (به زبان فارسی)؛ ارمغان مشهد (به زبان فارسی)؛ فضائل العترةالطاهره(ع)(به زبان عربی)؛ گفتمان مهدویت (به زبان فارسی)؛ نگرشی بر فلسفه و عرفان (به زبان فارسی)؛ صراط مستقیم (به زبان فارسی)؛ فروغ ولایت در دعای ندبه (به زبان فارسی)؛ نیایش در عرفات (به زبان فارسی)؛ عالیترین مکتب تربیت و اخلاق یا ماه مبارک رمضان(به زبان فارسی)؛ القول التام فی صلاةالمأموم والامام (به زبان عربی)؛ بیانالاُصول (به زبان عربی)؛ اصالت مهدویت (به زبان فارسی)؛ ولایت تکوینی و ولایت تشریعی (به زبان فارسی)؛ پیام غدیر (به زبان فارسی)؛ پیامهای مهدوی (به زبان فارسی)؛ پیامهای قرآنی (به زبان فارسی)؛ آیین قضاوت در اسلام (استفتائات قضایی) (به زبان فارسی)؛ احکام خمس (به زبان فارسی)؛ فقهالحج (به زبان عربی)؛ هدایةالعباد (به زبان عربی)؛ هدایةالسائل (به زبان عربی)؛ حواشی علی العروةالوثقی (به زبان عربی)؛ القول الفاخر فی صلاةالمسافر (به زبان عربی)؛ فقهالخمس (به زبان عربی)؛ اوقات الصلوات (وقت الغداة فی بلاد الاغتراب، به زبان عربی)؛ التعزیر (أحکامه وملحقاته، به زبان عربی)؛ ضرورة وجودالحکومة أو الولایة للفقهاء (به زبان عربی)؛ حکم نکول المدعی علیه عن الیمین والرد (به زبان عربی)؛ مع الشیخ جاد الحق فى ارث العصبة (مسألة التعصیب) (به زبان عربی)؛ بزم حضور (به زبان فارسی)؛ بحوث حول العقائد والاخلاق والتفسیر (به زبان عربی)؛ بهار بندگی (به زبان فارسی)؛ به سوی دولت کریمه (به زبان فارسی)؛ نظام امامت و رهبری (به زبان فارسی)؛ گفتمان عاشورایی (به زبان فارسی)؛ إلی هدی کتابالله (به زبان عربی)؛ رسالة حول عصمة الأنبیاء والأئمة(ع) (به زبان عربی)؛ با جوانان (به زبان فارسی).