فرزانگان - شماره ۶۹۶
آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی بجنوردی(ره)
شیخ محمدتقی بجنوردی(ره) از چهره‌های نامدار خراسان در اواخر قرن سیزدهم و در ابتدای قرن چهاردهم هجری، اصالتاً بحرینی احتمالاً در بین سال‌های ۱۲۴۰ - ۱۲۳۰ قمری در بجنورد پای به عرصه حیات گذاشت.
وفات: ۱۳۱۴ قمری
مدفن: دارالسیاده حرم امام رضا(ع)
اساتید: صاحب جواهر، شیخ مرتضی انصاری
آثار: المقالات
ولادت و نیاکان:
سلسله نسب او چنین است: محمدتقی‌بن محمدحسن‌بن محمدعلی‌بن محمدصادق‌بن محمد‌بن اسماعیل بحرانی. پدرش اصالتاً بحرینی بود که به خراسان مهاجرت کرد. به‌سبب حوادث ناگوار قرن سیزدهم، عده‌ای از علمای بحرین از آن دیار به عراق و ایران کوچ کردند که پدر محمدتقی از جمله آن‌هاست. دلیل سکونت پدر محمدتقی در بجنود معلوم نیست و چه‌بسا پدرش از عالمان دینی بوده است که پس از آمدن به مشهد، مردم این منطقه او را برای ارشاد بدان‌جا دعوت کرده باشند. محل تولد محمدتقی بجنورد است. تحصیلات مقدماتی را در وطن خویش گذرانده، سپس برای تکمیل معلومات به نجف اشرف شتافت تا محضر درس شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهر(متوفای ۱۲۶۶ قمری) را درک کند. پس از رحلت صاحب جواهر، به درس وصی وی که شیخ مرتضی انصاری بود، حاضر شد و مبانی علمی خود را استوار ساخت. از دیگر استادان شیخ محمدتقی اطلاعی در دست نیست.
سکونت در مشهد رضوی
شیخ محمدتقی پس از نائل شدن به درجه اجتهاد به زادگاهش بجنورد بازگشت و به انجام وظایف دینی و تحقیق و تدریس پرداخت و در مقام روحانی شهر، ارشاد مردم را بر عهده گرفت؛ اما پس از مدتی او به‌علت اختلاف پیدا کردن با سردار وقت بجنورد به‌سبب ستم او بر صاحبان املاک بجنورد را به مقصد مشهد ترک گفته و در آنجا ساکن شد. شیخ محمدتقی در مشهد مقام والایی یافت و مردم آن خطه نیز به وی اعتقاد خاصی یافتند و حتی او را مستجاب‌الدعوه دانسته و برای وی کرامات بسیاری را نقل می‌کنند. او در حرم مطهر امام رضا(ع) حوزه تدریس خود را بر پا کرده و شاگردان بسیاری را پرورش می‌داد. شیخ آقابزرگ تهرانی می‌نویسد: از حوزه درس او دانشمندان ممتازی برخاسته‌اند؛ شیخ ابراهیم سبزواری و شیخ علی‌نقی تربتی و سیدابراهیم شریعت‌مدار سبزواری، شیخ محمدعلی کاخکی از جمله شاگردان وی می‌باشند.
حضور در نهضت تنباکو
حکومت قاجار در اواخر قرن ۱۳ و ابتدای قرن ۱۴ قمری رسم نوی را بنا نهاد و حکام و شاهان این حکومت با هزینه‌های هنگفت به سفرهای تفریحی رفته، خزانه مملکت را بر باد می‌دادند؛ اما آن‌ها به این هم بسنده نکرده قرض‌های سنگینی را از دولت‌های اروپایی می‌گرفتند که در برابر آن‌ها باید امتیازهای فراوانی را در قالب قراردادهای گوناگون به کشورهای بیگانه می‌دادند که یکی از آن‌ها امتیاز رژی یا همان نهضت تنباکو بود که با فتوای میرزای شیرازی در سال ۱۳۰۹ قمری ناکام ماند. در نهضت تنباکو عالمان ایرانی داخل ایران و ساکن در عراق، دست به دست هم داده و شکست سختی را به استبداد داخلی و استعمار خارجی وارد کردند. شیخ محمدتقی در ماجرای تحریم تنباکو و مخالفت با قرارداد رژی و رهبری روحانیت مشهد نقش مهمی بر عهده داشت.
از نگاه دیگران
۱. صدرالدین خویی(ره) در مرآةالشرق می‌نویسد: این شیخ بزرگوار از زاهدترین، بزرگ‌ترین، با‌ورع‌ترین، موثق‌ترین و متقی‌ترین فقیهان روزگارش بود. مردم چنان به وی اعتقاد داشتند که نمونه‌اش را در اندک افرادی می‌توان یافت.
۲. آقابزرگ تهرانی(ره) در وصف شیخ محمدتقی می‌نویسد: ایشان از علمای بزرگ و مجتهدان بزرگ زمان خود بود و همه مردم و بزرگان مشهد بر وثوق و عدالت ایشان هم‌نظر بودند. او مرجع عالم بود و همه به مرجعیت وی اعتقاد داشتند.
اوصاف اخلاقی
زهد، مقبولیت در بین مردم، تأکید بر اقامه عزای حسینی، بکاء و گریه بر مصائب آن حضرت، همراه نشدن با دنیاپرستان، پارسایی و پرهیزکاری از جمله اوصاف آن بزرگ مرد الهی است.
پرواز ملکوتی
شیخ محمدتقی بجنوردی در ۱۴ صفر ۱۳۱۴ قمری دار فانی را وداع گفت و پیکر پاکش در محل دارالسیاده حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
منبع: گلشن ابرار، ج ۱۳، ص ۳۳۷ - ۳۲۶
تنظیم: حجت‌الاسلام محمدتقی ادهم‌نژاد
برچسب ها : شیخ محمدتقی بجنوردی فرزانگان خراسان
