آخرین دیدار را قدر بدان
آری! کسی که مدتی با این مرکز توحید و بندگی مأنوس شده و دل‌داده طواف کعبه بوده و علاوه بر طواف واجب، طواف‎های مستحب انجام داده، دل‌بسته به بیت‌الله گردیده و حتّی از نظر کردن به آن لذّت می‌برده و کسب ثواب‎های جزیل می‌کرده، اکنون آخرین طواف خود را انجام می‌دهد و نظرهای آخرین را به بیت عتیق و بیت‌الله الحرام می‌اندازد و طبعاً نظر او نظر حسرت و تأسّف‌ است و با سوز دل، این طواف را انجام می‎دهد؛ به‌ویژه آنکه نمی‌داند آیا بار دیگر موفّق به انجام حج خواهد شد؟! بار دیگر چشمش به شهر مکه و بیت خدا می‌افتد و توفیق طواف بیت را پیدا می‌کند یا این آخرین دیدار او و پایان طواف‌ کردن اوست؟!
چنان‌که در کلّ طواف‎ها یک جهتی است که طواف‌کننده عارف و روشن‌ضمیر را متأثّر و نگران می‌کند و آن این است که نکند، من با آنکه دور بیت طواف می‌کنم و استلام حجر می‌نمایم؛ ولی فلان شخص در بلاد نائیه و شهرها و کشورهای دوردست با این دوری مسافت، با آن دل بی‌غلّ و غشّ و آن صفای باطن و آرزوی زیارت بیت‌الله که در دل می‌پروراند، نزدیک‌تر از من به بیت و خدای بیت باشد؛ چنانکه شخصی از زائران بیت‌الله الحرام خطاب به بیت می‌کرده و می‌گفته:
 الا ربّ من یدنو ویزعم أنّه          یودّک والنائی اَوَدُّ وأقرب
چه بسیار کسی که نزدیک است و گمان می‌برد، تو را دوست می‌دارد؛ درحالی‌که آنکه در نقاط دور دست است، به تو نزدیک‌تر است و علاقه و محبّت و دوستی او به تو، به‌مراتب بالاتر و عمیق‎تر است.

  از این چند نکته مهمّ غفلت نکن
در اینجا چند نکته مهم است که جا دارد، حج‌کننده از آن غفلت نکند:
یاد پایه‌گذاران حج را زنده بدار
1. اینکه از آغاز تا پایان اعمال حج، متذکّر این معنی باشد که این بیت مقدّس و این مراسم و مناسک بس زیبا و دوست‌داشتنی و پر از رمز و راز، همه تراث و یادگار حضرت ابراهیم و اسماعیل(ع) این دو عبد خالص خدا و نیز حضرت هاجر(س) یک بانوی فداکار و تسلیم امر خداست و اعمال حج و مناسک عالیه آن، کلّاً بر محور وجود این سه موجود مقدّس و اخلاص، ایثار، فداکاری و تسلیم آن عزیزان خدا می‌چرخد.
پدری که بدون اندک ‌دغدغه‎ای حاضر می‌شود، به‌خاطر امر الهی، فرزند محبوب خود را به قربان‌گاه ببرد، او را بخواباند، کارد بر گلوی او بکشد و حتّی با شدّت، این کار را انجام دهد و پسری که چون پدر بزرگوارش، او را از امر الهی بدین موضوع مطلّع می‌سازد، بدون اندک ترس و لرز و تأخیری، آماده قربانی‌شدن می‌شود و پدر خود را بر این موضوع، ترغیب کرده و وا می‌دارد که او را قربانی کند و در انجام فرمان الهی، کوتاهی نکند و مسئولیت خود را به‌خوبی انجام دهد و نیز بانویی که به امر شوهر والامقامش - که می‌داند او خلیل‌الله است- حاضر می‌شود که خود با یک کودک خردسال، در بیابانی مخوف، وحشتناک و بی‌آب و آبادی، بدون کمترین دوست و آشنایی بماند و زندگی کند تا نام خدا را در آنجا زنده بدارد.
اینها ماهیّت معنوی، فکری و روحی حج و اعمال حج را پایه‌گذاری کرده‌اند و همه بر اثر حرکت الهی آنان به حرکت آمده و به موعد قرب و ساحت قدس معبود یگانه حرکت می‌کنند.
در اشتیاق زیارت امام زمان(عج) باش!
2. طبق روایات شریفه، وجود مبارک حضرت خاتم‌الأوصیاء مهدی آل‌محمد صلوات‌الله‌علیه وعلی آبائه الطاهرین، در مراسم حج و مراسم آن و در عرفات و منا هر ساله حضور دارند.
اکنون ای فرزند عزیزم! در آنجا سخت امیدوار باش و از خدا بخواه که آن‌حضرت- که در آنجا حاضر است و شما را می‌بیند و چه‌بسا شما هم او را ببینی و بشناسی_ از جمال نورانیش بهره‌مند شوی؛ به‌برکت او روحیه تازه‌ای بگیری؛ در دنیا و آخرت با انوار هدایت او به پیش بروی و نورانی به انوار آن بزرگوار باشی.
زیارت قبور منسوبان به پیامبر(ص) را فراموش مکن
3. در ایام توقّف در مکّه معظمه از زیارت قبر منوّر حضرت خدیجه ام‌المؤمنین(س) و حضرت ابوطالب(ع) و نیز قبور منور حضرت آمنه مادر گرامی پیامبر(س)- که البته در خارج مکه است- حتّی‌الإمکان غفلت نشود.
خدمات حضرت خدیجه(س) بر کسی پوشیده نیست و کم‌سابقه یا بی‌سابقه است که بانویی برای تحقق منویّات شوهرش، این همه از خودگذشتگی نشان داده باشد. از این‌رو او محبوب قلب پیامبر اسلام(ص) بود و بعد از وفات او هم، پیامبر بزرگوار، از او و آثار او و نیز زنانی که با خدیجه رفاقت داشتند، با احترام و خیر یاد می‌کرد و فداکاری‎ها و ایثارهای بزرگ او را یاد می‌نمود و می‌ستود.
حضرت ابوطالب پدر بزرگوار امیرالمؤمنین(ع) تنها حامی و پشتیبان پیامبر بزرگوار(ص) بود و در سخت‌ترین شرایط، دست از یاری پیامبر برنمی‌داشت و اگر او نبود، شرایط بر پیامبر بسیار تنگ می‌آمد که چه‌بسا قابل تحمّل نبود و عائق و مانع از تحقّق اهداف بلند آن بزرگ‌پیامبر الهی می‌شد و معلوم نبود که سر و کار اسلام به‌کجا می‌کشید.
و امّا حضرت آمنه(س) برای او همین بس که فرزندی از او به ‌وجود آمده که سیّد کائنات، اشرف موجودات، منجی عالم انسانیّت و خاتم‌الأنبیاء والمرسلین است(ص).
با پیروان دیگر مذاهب اسلامی، با حُسن خلق رفتارکن
4. مراعات تقیّه از واجبات است و باید مواظب بود که حرکتی که موجب نگرانی و تباغض باشد، انجام نشود؛ بلکه طبق دستور خود ائمه طاهرین(ع)، باید شیعیان آل‌محمد(ص) با فِرَق دیگر اسلامی، با حُسن خُلق، ادب و بزرگواری مواجه شوند و حتی تحمّل ایذاء آنان نمایند؛ با رفتار انسانی و حسن خلق، ایجاد محبّت کند و آنان را به اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) علاقه‌مند سازند.

  مدینه منوّره
مستحب است که حج‌کننده بعد از فراغت از اعمال حج، به مدینه منوّره برود و زیارت حضرت خاتم‌الأنبیاء(ص)  و دیگر عزیزان خدا که در آن شهر از دنیا رفته‌اند، بنماید. مدینه در واقع، مدینةالرّسول، یعنی شهر پیامبر(ص) است. این شهر قبلاً به‌عنوان یثرب خوانده می‌شد؛ ولی با تشریف‌فرمایی پیامبر اکرم(ص) نام آن متروک شد و به‌نام مدینة‌النّبی شهرت یافت و دارای قداست خاصّی گردید.
در قداست مدینه منوّره بیندیش
یکی از اعمال مدینه، زیارت قبر مطهّر آن‌حضرت است و می‌دانیم که هیچ مرقد و ضریحی به‌پایه ضریح و مرقد رسول‌الله(ص)  نمی‌رسد که او، خاتم‌الأنبیاء(ع) و زبده اصفیای الهی است. در روایات آمده است که زیارت آن-حضرت، حج را تکمیل می‌کند.
فرزند عزیزم!
تأمّل کن در اینکه سرزمین مدینه کلّاً مقدس است:
أرض مشی جبریل فی عرصاتها
 والله شرّف أرضها و سماءَها
زمینی است که جبرئیل در عرصه آن، مکرراً آمده و نازل شده و راه رفته و خداوند، زمین این شهر و آسمان آن را شرفی خاص داده است. سرزمینی است که ملائکةالله و فرشته وحی به‌کرّات در آن نازل گردیده‌اند.
زمین مدینه شرفی دارد که هیچ زمینی آن شرافت را به‌خود نگرفته است؛ زیرا پیوسته، محلّ رفت و آمد و مشی رسول‌الله(ص) بوده و هر جایش را که دست بگذاری، احتمال کلّی دارد که جای قدم مبارک رسول‌الله(ص) باشد و نیز زمینی است که امیرالمؤمنین و فاطمه طاهره و دو سبط شهید پیامبر(ع) بر آن گام زده‌اند و نیز شهر اکثر ائمه طاهرین(ع) است که در آن نشو و نما کرده و زندگی نموده‌اند.
شهری است که اسلام در آن رونق گرفت و از آنجا، به اطراف عالم نفوذ کرد و شاید روی همان جهات فرموده‌اند که قصد اقامت دائمی، برای کسی که امکانات داشته باشد، مستحب است.
در رسیدگی به شیعیان مدینه کوتاهی نورز
جهت امتیازی که مدینه بر مکه دارد، این است که یک محلّ از آن -که پشت بقیع واقع شده است- مردمانش شیعه علی و آل علی(ع) هستند و بسیاری از آنان از سادات و از نسل پاک حضرت رسول اکرم(ص) می‌باشند؛ درحالی‌که مکّه چنین نیست و اگر ممکن باشد، ارتباطی با آنها پیدا شود و به مستمندان آنها کمکی شود، بسیار بجاست؛ زیرا آنان در میان انبوه مخالفان اهل‌بیت(ع) از آغاز امر تا امروز، نسلاً عن نسل، حفظ مودّت و ولایت اهل‌بیت(ع) را کرده‌اند و قطعاً زندگی آنان در مدینه، زندگی راحتی نیست؛ بلکه مقرون با مشکلات است و عمده، سر و کار داشتن مستمر با مردمی که به‌کلّی اهل منطق نیستند و منطق‌شان، تکفیر و اعدام و سر بریدن است.
تا می‌توانی در این مسجد، نماز بخوان
باری این شهری مقدّس است که زمین آن هم، از قداست خاصی برخوردار است. اکنون مسجدالنبی(ص) در این شهر امتیاز بالاتری دارد؛ زیرا به فرمان پیامبر(ص) بنا شده و مرکز نماز رسول‌الله است؛ در آنجا اقامه جماعت می‌کرده‌اند و وحی خدا را از آنجا ابلاغ می‌فرمودند و منتشر می‌ساختند.
این مسجد، دومین مسجد است؛ یعنی پس از مسجد الحرام، مسجدی به قداست و عظمت مسجدالنبی(ص) نیست و ثواب نماز در آن، بعد از مسجد الحرام، از همه مساجد بیشتر و بالاتر است؛ لذا هر اندازه ممکن باشد، زائر و حاجی در آنجا نماز بخواند تا از ثواب بالاتر و بیشتری بهره‌مند گردد.
به آثار اسلامی در این مسجد توجه داشته باش
در ضمن، نام مطهر دوازده امام شیعه(ع) بر اطراف درون سقف مکتوب بوده است؛ اگر سلفی‎ها و تکفیریان آن را مانند بسیاری از آثار اسلامی از بین نبرده باشند، بنگرید و افتخار کنید. توجّه کنید که اهل‌سنّت ادوار دوردست، روابط خود را با امامان معصوم(ع) قطع نکرده بودند.
باری در میان این مسجد مقدّس، قبر منوّر پیامبر اکرم(ص) واقع شده و بدین ترتیب، این مرقد منوّر، مقدّس‌ترین بقعه و نقطه مدینه است؛ همان‌گونه که کعبه، مقدّس‌ترین نقطه شهر مکّه و مسجد الحرام است.
امیدوار به پاسخ رسول رأفت و مهربانی باش
بنابراین، کنار روضه منوّره، زیارت حضرت رسول اکرم(ص) و متن زیارت آن‌جناب، سرور ابرار و سیّد اخیار را - که در کتب ادعیه آمده- با توجه کامل بخوان و قبر مطهّر پیامبر(ص) را زیارت کن و امیدوار باش که آن مظهر رحمةالله، با کمال رأفت و رحمت، پاسخ سلام و زیارتت را بدهد.
فرزند عزیزم!
در قرآن کریم خوانده‌ای که:
[وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحیماً]؛  اگر این مردم هنگامی که راه خلاف رفتند و به خود ظلم کردند، به درگاه الهی روی آورده و استغفار کنند و پیامبر(ص) نیز برای آنان استغفار کند، هر آینه خدا را توبه‌پذیر و مهربان می‌بایند.
برحسب معتقدات ما، حیات و ممات پیامبر یکسان است. بنابراین در نزد قبر پیامبر و در حقیقت در ساحت آن حضرت، از خدا طلب غفران کرده و استغفار کن و از رسول‌خدا بخواه که برایت استغفار کند که ان‌شاءالله به‌برکت رسول‌الله، گناهان آمرزیده می‌شود و دعاها مستجاب می‌گردد.
بضعه پیامبر(ص) را با دل سوزان زیارت کن
زیارت حضرت صدّیقه طاهره(س) با یک دنیا تأسف و شرمساری از سوء رفتار امّت را بجا آور؛ چراکه قبر حضرت فاطمه(س) مشخّص نیست؛ لذا میان محراب و منبر محتمل است؛ در خانه خود آن‌حضرت نیز، احتمال دارد و بقیع را هم ذکر کرده‌اند. در همه این مواضع، خصوصاً دو موضع اول -که داخل مسجد است- آن مظلومه دوران را با دل سوزان زیارت کن!
به‌هنگام زیارت آن مظلومه محرومه مقهوره، یاد از مصائب جان‌گداز او کن که خود در این‌باره سروده است:
صُبَّتْ عَلَیَّ مَصَائِبُ لَوْ أَنَّهَا
صُبَّتْ عَلَى الأَیَّامِ صِرْنَ لَیَالِیَا
به‌جانم ریخته از هر طرف، درد و غم و رنج و مصیبت‌ها
که اگر بر روزها ریزند، گردد تیره چون شب‌ها
در اینجا، انابه فراموش نشود
در مسجدالنبی(ص)، ستونی است به‌نام اسطوانة ابولبابه. ابولبابه هنگامی که پیامبر، فرمان جهاد داده بود، تخلّف کرد، به جهاد نرفت و مرتکب این گناه بزرگ گردید؛ ولی پشیمان شد و به مسجدالنبی آمد؛ خود را به آن ستون بست؛ با چشم گریان و دل سوزان توبه کرد و خداوند، توبه او را پذیرفت و پیامبر، نوید رحمت به او دادند.
اکنون کنار آن ستون را غنیمت بشمار و به درگاه الهی بنال و انابه کن که لطف خدا و پیامبر، شامل حالت خواهد شد.
وقایع جانسوز تاریخی مسجد پیامبر را به یاد آور
راستی در مسجد پیامبر و کنار مضجع رسول‌الله(ص) و هنگام زیارت آن‌حضرت، یادآور که در همین مسجد و نزد قبر همین پیامبر، دختر پیامبر، زهرای اطهر(س) برای دفاع از حجّت الهی و شوهر مظلومش وارد شد، ضجّه‎ای زد که همه را به گریه درآورد و خطبه‎ای ایراد کرد که فصیحان و بلیغان عالم را مبهوت ساخت و ظالمان حق‌کش و غافل از خدا را برای همیشه مفتضح و رسوا نمود و چهره منافقانه آنها را آشکار کرد.
و یادآور وقتی که جنازه ریحانه رسول‌الله، امام مجتبی(ع) را که به همین مسجد می‌آوردند تا با قبر پیامبر، جدّ بزرگوارش، تجدید عهد کند؛ ستمگران ممانعت کردند و بی‌حرمتی نمودند تا جایی که تیرها به جنازه مقدس فرزند بزرگ زهرای طاهره(س) پرتاب کردند و آن را تیرباران نمودند.
و یاد کن که امام حسین(ع) در سر آغاز سفر به کربلا، شبانه به همین مسجد آمد؛ کنار قبر جدّش پیامبر نشست؛ سر، روی قبر مطهّر گذاشت و گریه‎ها کرد و درد و دل‌های خود را با پیامبر در میان گذاشت تا به جایی که خواب بر آن حضرت غلبه کرد. پیامبر او را به رفتن به این سفر پربلا امر فرمود و از آنجا، تصمیم قطعی بر حرکت گرفت و از مدینه بیرون آمد.
و یاد کن که کاروان دل‌سوخته کربلا که از سفر برگشتند، آنان با خیل استقبال‌کنندگان به سوی این مسجد آمدند و کنار قبر پیامبر بر زمین ریختند و حضرت زینب(س) گفت:
«یَا جَدَّاهْ إِنِّی نَاعِیَةٌ إِلَیْکَ أَخِیَ الْحُسَیْنَ(ع)»  ای جدّ بزرگوار من! خبر مرگ حسین(ع) را برای شما آورده‎ام. سپس صدای شیون و ناله از آنجا به آسمان بالا رفت.
و یاد کن که در همین مسجد و کنار قبر مطهّر پیامبر اکرم(ص)، حضرت موسی‌بن جعفر(ع) مشغول نماز و راز و نیاز با خدا بود که عمّال مزدور خلیفه عباسی هارون به فرمان او، به مسجد ریختند؛ نماز آن‌حضرت را قطع کرده و شکستند و او را بردند. آری، او را در حین صلاة و در اثناء مناجاتش با خدا، گرفتند و بردند.
آری! این شهر پیغمبر و محلّ هجرت آن بزرگوار بود و این قبر مطهّر رسول‌الله(ص) و این همه ظلم و جنایت که به دست امّت جفاجو در همین مکان مقدّس بر اولیاء و عزیزان پیغمبر(ص) رفت و اینها همه درس است که ما بدانیم که:
هر که را روی به بهبود نداشت
دیدن روی نبی سود نداشت

  بقیع
از بقاع بسیار مقدّس که درخور هرگونه تکریم و تعظیم می‌باشد، قبرستان بقیع است. چه خورشیدهای درخشانی که در دل این قطعه خاک آرمیده‎اند:
ولله أفلاک البقیع فکم بها        کواکب من آل‌النبی غوارب
به‌طور قطع چهار امام معصوم و چهار حجّت بالغه الهی بر اهل زمین(ع) در خاک بقیع مدفون هستند.
- حضرت امام حسن مجتبی(ع)؛
- حضرت امام علیِّ‌بن الحسین زین‌العابدین(ع)؛
- حضرت امام محمد‌باقر(ع).
- حضرت امام جعفر صادق(ع).
اینها انوار تابناک آسمان ولایت و امامت بوده و هستند که در کنار هم، خیلی مظلومانه آرمیده‎اند.
بر مظلومیت ائمه بقیع(ع) گریه کن
عزیزم!
با کمال توجه، این عزیزان خدا را زیارت کن و لازم نیست که با الفاظ زبانی آنها را زیارت کنی و از مظلومیّت آنها بنالی که جنایت‌کاران تحمّلت نکنند و طبق رسم دیرینه آباء و اسلاف قسیّ‌القلب خود، با شلاق و تازیانه، ساکتت کنند؛ نه، لازم نیست؛ زیرا ندای دل و سوز جگر و زیارت قلبی، ندایش خیلی رساتر از الفاظ است و بگذار همین‌جا هم، خاندان علی(ع) و دودمان پیغمبر(ص) مظلوم باشند! باشد که خداوند، یک‌جا دست انتقامش به‌درآید و بنی‌امیه ظلومِ جهولِ و اعقاب و نسل‌های آنها را به سخت‎ترین عذاب خود مبتلا سازد.
در آن مکان مقدس - ولو از راه دور و از پشت پنجره‎ها؛ چون ممکن است بانوان را راه ندهند؛ زیرا امکان دارد اگر نزدیک بیایند، فریاد صاعقه‌آسا برای مظلومیّت اولاد فاطمه(س) از دل برآورند و صدای شیون‌شان به آسمان‏‎ها برسد  از همان پشت پنجره‎ها، آن عزیزان و محبوب‎های دل‌مان - که از هر کدام داغی سوزان بر دل داریم- را زیارت کن و صلوات‎های پیاپی بر ارواح طیّبه و ابدان مطهره و قبور مقدّسه آنان نثار کن.
صلوات بر حجج طاهره(ع) را بخوان
فرزند گرامی!
در آنجا صلوات بر حجج طاهره را بخوان که مشتمل بر صلوات بر پیغمبر و امیرالمؤمنین و فاطمه و یازده امام(ع) از فرزندان علی و فاطمه(ع) است و صلواتی بسیار عالی از نظر لفظ و محتواست و محدّث قمی(ره) در مفاتیح، بعد از زیارت‎های جامعه نقل کرده است.
قدردان حق عظیم مادر امیرالمؤمنین(ع) باش
حضرت فاطمه بنت اسد(س)، مادر گرامی امیرالمؤمنین(ع) نیز، در همان مکان و نزدیک قبر امامان دفن شده‌اند. زیارت آن معظّمه را فراموش مکن که او حقّ عظیمی بر امت اسلام دارد؛ خدمات فراوانی به رسول‌خدا(ص) کرده؛ پیامبر، خود در تجهیز و دفن او شرکت داشتند و شدیداً از ارتحال او متأثّر شدند. همچنین قبر ابراهیم فرزند پیامبر از ماریة قبطیّه؛ قبر صفیّه خواهر حضرت حمزه که عمّه پیامبر است؛ قبر حلیمه سعدیه مرضعه رسول‌الله؛ قبر عبّاس عموی پیامبر و قبر اسماعیل فرزند امام صادق(ع) در همان بقعه مقدّسه است. یاد از آنها کرده و آنها را ولو به‌صورت مختصر و کلّی زیارت بنمایید.
از ام البنین(س) درس‌های زنده و جاوید را فرا بگیر
و فراموش نکنیم که قبر شریف همسر امیرالمؤمنین(ع) بانوی فاضله کریمه شریفه والامقام حضرت ام‌البنین، مادر حضرت ابی‌الفضل‌العبّاس(ع) و برادران؛ یعنی مادر چهار شهید، از فرزندان امیرالمؤمنین و فدائیان و قربانیان امام حسین(ع) نیز در بقیع، به فاصله کمی از قبور امامان(ع) است.
آنجا جای زیارت این معظّمه یگانه دوران است که قطعاً قلب امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین(ع) را شادمان می‌سازد. آنجا جای گریه و زاری بر این مصائب عظیمه است؛ گریه‌هایی که خود ام‌البنین(س) داشت و مروان‌بن حکم ستمکار بی‌رحم را به گریه می‌انداخت و او هم برای سوز دل ام‌البنین گریه می‌کرد.
آنجا جای دعا و نیایش به دربار الهی است. آنجا جای درس‌گرفتن است؛ درس‌هایی از امیرالمؤمنین(ع) که جز از مردانِ خاندان عصمت برنخاسته است؛ درس وفای به شوهر مهربان و باعظمت؛ وفای به فرزندان شوهر که هر کدام حجّت الهی‎اند؛ درس صبر، پایداری، شرح صدر و کرامت نفس، درس ایثار در بالاترین سطوح آن، درس خداجویی و خدابینی.
آری، همه این درس‌های زنده و جاوید را می‌توان کنار قبر حضرت ام‌البنین(س) از این بانوی باعظمت فرا گرفت.
باری این قبرستان باعظمت، بزرگانی را در دل خود جای داده و ظاهراً قبرستانی با این قدمت و سابقه و با این عظمت و مدفونینی عزیز و محترم از امامان معصوم و از خاندان پیغمبر و از علما و فقها و سادات نداریم. پس باید از ارواح پاک خوبان و صالحان مدفون در آنجا بهره گرفت.
از سلفی‌ها و تکفیری‌های بی‌منطق بیزاری جو
در ضمن متذکّر می‌شویم که قبور عدّه زیادی از مدفونین در این مکان مقدّس، دارای بنا و قبّه و زائر بوده؛ خصوصاً قبور منور امامان چهارگانه که دارای قبّه و بارگاه و گنبد و صندوق و صحن و سرا و تشکیلات منظّم بوده؛ ولی در فتنه وهابیون و سلفیون و تکفیری‎های بی‌منطق و دین‌ستیز، همه اینها تخریب شده و همه آن آثار هدایت را از بین برده‌اند و حتی یک سنگ مسطّح منظم روی قبر آن عزیزان خدا نگذاشتند.
تنها یک تکّه سنگ غیرمسطّح و نامنظم و شکل‌نگرفته‌ای روی قبر هریک از آنان گذاشته‌اند و مأموران غلاظ و شداد را بر آن قبور مطهّره گماشته‌اند که اگر کسی اندک عرض ادب و اخلاصی کرد، فوراً به او هجوم بیاورند و مورد ضرب و شتم و تکفیر قرار بدهند. إلی الله المشتکی و إلی محمّد المصطفی و إلی الصمصام المنتقم الإمام الحجّة مهدیِّ آخر الزمان(عج).
راستی قلم از عمق جنایت این مزدوران از خدا بی‌خبر، ناتوان است و باید بگویم: حقّا که اجر و مزد رسالت پیامبر را خوب اداء کرده و می‌کنند!
او طبق آیه قرآن و به فرمان الهی گفت: [قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى]  و محبّت و دوستی نزدیکان و خاندان و بستگان خود را اجر و پاداش زحمات طاقت‌فرسای خود برای هدایت مردم دانست و این از خدا بی‌خبران، کشتن فرزندان و اقرباء پیغمبر(ص) و شیعیان آل‌علی(ع) و دشمنی با آنها را به نهایت رساندند [وَسَیعلَمُ الذین ظَلَموا أیَّ منقلب یَنقلِبون].

  شهدای اُحد
از جمله مزارهای شریفه که تأکید بر زیارت آن شده است، قبور مقدّس شهدای اُحد، مخصوصاً مدفن حضرت حمزه(ع) است که خارج شهر مدینه قرار دارد و از شیخ مفید(رض) نقل شده که پیامبر(ص) در حیات خود امر می‌فرمودند که به زیارت قبر حمزه(ع) بروند و خود، اهتمام به زیارت او و شهدای اُحد داشتند.
همچنین حضرت فاطمه زهرا(س) بعد از ارتحال پیامبر(ص)، صبح و عصر به زیارت حضرت حمزه(ع) می‌رفتند.
زیارت حضرت حمزه(ع) را مهم بشمار
بنابراین باید حجّاج بیت‌الله‌الحرام نیز، به رسول‌الله(ص) و حضرت صدیقه طاهره(س) اقتدا کرده و مانند مسلمانان صدر اسلام، این زیارت را مهم بشمرند و خصوصاً به زیارت حضرت حمزه(ع) اهتمام داشته باشند که آن بزرگوار، یار وفادار پیامبراکرم(ص) بود؛ جان خود را در راه آن‌حضرت و اهداف عالیه ایشان فدا کرد و با وضع فجیعی به شهادت رسید و از جمله فجایعی که جنایت‌کاران از خدا بی‌خبر در مورد آن‌حضرت مرتکب شدند، این بود که هند، مادر معاویه، سینه آن قهرمان شجاع را شکافت؛ جگر او را بیرون آورد و ‌جوید که البته نتوانست، بخورد تا جزء بدن کثیف و آلوده او شود.
ناگفته نماند که قبر حضرت حمزه(ع) نیز، دارای قبّه و بارگاه بوده و فرقه سیاسی وهابیّون و سَلَفیّون و تکفیری‎های وحشی، آدم‌کش و جنایت‌کار، قبر منوّر آن سردار اسلام را خراب کرده و در و دستگاه و قبّه و بارگاه او را تخریب کردند؛ خذلهم‌الله وأخزاهم.
سلام‌الله علی حمزة الشهید عمّ رسول‌الله و من کان معه مِن الشهداء والصالحین.
فرزند عزیزم حکیمه‌خانم!
شما را به خدا می‌سپارم و از ذات اقدس الهی آرزو می‌کنم که این سفر مبارک که فی‌الحقیقة سفر الی‌الله است، با راحتی، خوشی و نشاط و موفقیّت هرچه بیشتر انجام دهی و با حجّ مقبول و عمره مقبوله و با دعاهای مستجاب با سلامتی کامل مراجعت کنی. در ضمن، این عبد ضعیف و مهجور را نیز از دعا فراموش مکن و برای حُسن عاقبتم دعا کن.
مادر مهربانت، برادران عزیز و خواهر خوبت و همه ارحام و اقوام و نزدیکان را در مواقع و مظانّ اجابت، دعا کن؛ بلکه چنانکه قبلاً اشاره شد، همه مؤمنین و مؤمنات و عموم آشنایان و دوستان و همسایگان را نیز در مقام دعا، یاد کن و ذکر بنما که هر خیری را که برای دیگران خواسته‎‏ای، خداوند مثل آن را به خود شما عطا خواهد فرمود.
نیز ارحام و اقوام و نزدیکان را که اسیر خاک شده و دستشان از دنیا کوتاه گردیده‌اند، از یاد نبرید و برای آنها طلب عفو و غفران کنید تا آنها هم از سفر حج و زیارت مدینه شما بهره‌مند شوند و ا‌ن‌شاءالله در عالم برزخ برای شما دعا کنند.
​​​​​​​
24 ذی‌القعده 1435/29 شهریور 1393