کرسی‌های آزاد‌اندیشی در حوزه یکی از مبادی زایش خردورزی بر پایه بن‌مایه‌های دینی، فقه، فلسفه اسلامی و... است. در همین راستا خبرگزاری حوزه با حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاد‌اندیشی حوزه‌های علمیه گفت‌وگویی داشته است که تقدیم علاقه‌مندان نشریه افق حوزه می‌شود.

  کرسی‌های آزاد‌اندیشی یکی از پایه‌های جدی گسترش علوم به‌شمار می‌‌آید
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری، با تأکید بر اینکه کرسی‌های آزاد‌اندیشی، یکی از پایه‌های جدی گسترش علوم به‌شمار می‌آید، اظهار کرد: به این معنا اگر علمی بخواهد گسترش پیدا کند ممکن نیست؛ مگر اینکه کاملاً نقادانه به آن علم نگاه شود و هین نقدها کمک می‌کند، برای اینکه اگر نواقصی در آن علم وجود دارد، برطرف شود و در عین حال عاملی برای تکامل آن‌هاست.
وی تصریح کرد: کرسی‌های آزاد‌اندیشی در واقع یک فضای قانونی، محفوظ، عقلانی و امن برای کسانی است که بخواهند، اندیشه‌های خود را ارائه کنند و علاوه بر اینکه فرصت در اختیار همه افراد گذاشته می‌شود، هیچ‌گونه خط قرمزی در موضوعات این کرسی نباید لحاظ شود. برای اینکه افراد جرأت داشته باشند، بیندیشند و اندیشه‌های خود را ارائه کنند و اگر نقدی هم بر این اندیشه وجود دارد، در این محیط صورت بگیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری با بیان اینکه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، مسئله کرسی‌های آزاد‌اندیشی را در دو شاخه دانشگاهی و حوزوی مطرح کرده است، عنوان نمود: شاخه حوزوی آن، از طریق شورای اعطا صورت گرفته است؛ در نتیجه یک کرسی آزاداندیشی، کرسی است که در آن حداقل یک طرف قضیه، ارائه‌دهنده یا ناقد باید حوزوی باشد تا عنوان کرسی آزاد‌اندیشی حوزوی داشته باشد. همچنین موضوعی که می‌خواهد، برای این کرسی‌ها ارائه شود، باید چالش‌برانگیز نسبت به علوم حوزوی یا نسبت به جریانات فرهنگی مؤثر در جامعه باشد.

   حوزه علمیه از قدیم در کوران تعاملات علمی قرار داشته است
وی با بیان اینکه اگر یک رأی ارائه شود که با نظرات و روال حاکم بر جریانات فکری و فرهنگی حوزویان به‌نوعی چالش داشته باشد، در نتیجه می‌تواند یک کرسی باشد، عنوان کرد: کرسی‌های آزاد‌اندیشی محیط‌هایی هستند که افراد نظرات خودشان را ارائه می‌کنند و حوزه علمیه، بر آن‌ها نظارت و در مقام امن خود محافظت می‌کند و به ارائه آزادانه نظرات افراد کمک خواهد کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری بیان کرد: پس از توجه به موضوعات کرسی‌های آزاد‌اندیشی مراوداتی را با مراکز علمی آغاز کردیم.
وی یادآور شد: از گذشته همواره حوزه علمیه در مقابل جریاناتی که شبهه ایجاد کردند یا نظریه‌ای دادند، پاسخگو بوده و در عین حال از نظریات مخالف، اما درست استقبال کرده است و این امر سیره مستمر حوزه بوده که از قدیم در کوران تعاملات علمی قرار داشته است؛ اما در حال حاضر حوزه علمیه، با یک نگاه ویژه و جدای از درس‌ها و گفت‌وگوهای علمی رایج، به‌نوعی به نظرات جدید می‌پردازد و همین مسئله باعث می‌شود، افراد زیرزمینی فکر و رشد نکنند و تبدیل به اپوزیسیون علمی نشوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری در خصوص حمایت‌های کمیته از برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی، بیان کرد: انواع حمایت‌ها را داریم. به این معنا مجموعه نیازهای مراکز علمی و نهادها را در راستای برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی برطرف می‌کنیم. به‌عنوان مثال فردی نظریه‌ای را ارائه؛ اگر نتوانسته ناقدی داشته باشد، ما ناقد معرفی می‌کنیم و یا امکانات فیزیکی و فضا را برای برگزاری فراهم می‌کنیم و حتی در عرصه‌های رسانه‌ای و تبلیغی و اطلاع‌رسانی کرسی‌ها برای مخاطبان فعالیت داریم.
وی در ادامه افزود: پس از برگزاری هر کرسی، خلاصه‌ای از آن در اختیار کمیته مرکزی قرار می‌گیرد و مورد نظرسنجی و ارزیابی واقع می‌شود و از جانب ما برای ناقد، ارائه‌دهنده، داور و مرکز برگزارکننده کرسی‌ها، گواهی صادر خواهد شد.

  دسترسی به متون کرسی‌های آزاد‌اندیشی امکان‌پذیر است
دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاداندیشی حوزه‌های علمیه تصریح کرد: فعالیت کمیته مرکزی، به پایان برگزاری یک کرسی آزاد‌اندیشی ختم نمی‌شود؛ بلکه پیاده‌سازی صوت، خلاصه‌سازی‌ها و تصویربرداری‌ها را در یک بانک جمع‌آوری می‌کند؛ اگرچه هنوز موفق نشدیم این بانک را در سامانه‌ای که معاونت پژوهش باید آماده کند، ساماندهی کنیم؛ اما اطلاعات جمع‌آوری شده است؛ لذا مراکز تخصصی که مایل باشند، به متون این کرسی‌های آزاد‌اندیشی که به‌لحاظ علمی بسیار قابل استفاده است، دسترسی پیدا کنند، به‌صورت الکترونیک امکان‌پذیر است.
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری ادامه داد: علاوه بر این سعی می‌کنیم، بعد از زمان برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی متناسب با توان برگزارکننده، یک گروه برای شرکت‌کنندگان در آن کرسی در عرصه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی ایجاد کنیم که تا دو هفته، با هدف طرح نظرات شرکت‌کنندگان، پاسخ نقادان و ارائه‌کنندگان فعال است؛ بنابراین کرسی‌های آزاد‌اندیشی را از قالب جلسات یک‌روزه بیرون می‌آوریم.
وی افزود: گفت‌وگوی علمی که در طول این دو هفته شکل می‌گیرد، علاوه بر ایجاد نشاط علمی در حوزه‌های علمیه، افراد را در یک کوران داد و ستد علمی قرار می‌دهد و همین مسئله، باعث رشد علمی افراد خواهد شد.

  میانگین هر ده روز، یک کرسی آزاد‌اندیشی در حوزه علمیه قم داشتیم
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری اظهار کرد: در طول سال ۱۴۰۱ به‌طور میانگین هر ده روز، یک کرسی آزاد‌اندیشی در حوزه علمیه قم داشتیم که شناسنامه دارند و برای آن‌ها گواهی صادر شده است؛ البته برخی از مراکز، بدون هماهنگی با ما اقدام به برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی می‌کنند؛ لذا اگر بخواهیم آمار آن کرسی‌ها را اضافه کنیم، شاید بتوان گفت: هر پنج روز یک کرسی برگزار شده است که آمار کمی نیست؛ اما انتظار بیش از این است.

 احساس ناامنی؛ از موانع جدی کرسی‌های آزاداندیشی
دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاد‌اندیشی حوزه‌های علمیه گفت: این انتظار وجود دارد که این نوع گفت‌وگوها در حوزه‌های علمیه بسیار رایج باشد؛ اما متأسفانه احساس ناامنی از بیان نظرات وجود دارد؛ لذا این مسئله یکی از موانع جدی در حوزه علمیه است و ما موظف هستیم، این احساس ناامنی را برطرف کنیم که با حمایت مسئولین حوزه علمیه از این کرسی‌ها آرام آرام برطرف می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری اشاره کرد: مانع دیگری که بر سر راه برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی وجود دارد، این است که برخی به‌دلیل تبعات اجتماعی و یا فشارهای سیاسی از این مسئله پرهیز می‌کنند و این امر هم، به فرهنگ‌سازی عمومی نیاز دارد.
وی افزود: برای رفع این‌گونه امور، کرسی‌ها را به چند دسته تقسیم کردیم. برخی را در یک فضای کاملاً عمومی می‌توانیم مطرح و اطلاع‌رسانی کنیم؛ اما برخی از کرسی‌ها نیازمند حضور مخاطبان متخصص هستند؛ اگرچه گاهی این کرسی‌های آزاد‌اندیشی تخصصی را نیز، به‌صورت مجازی پخش می‌کنیم.
دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاداندیشی حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه دفاع از مرزهای دین و گسترش علوم، وظیفه و تکلیف شرعی ماست، گفت: اینکه کسی بخواهد برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی را مترتب کند بر اینکه مزیت و امتیازی دریافت کند، متناسب سیره حوزه علمیه نبوده، نیست و نخواهد بود و تا زمانی که این سیره وجود دارد، حوزه علمیه می‌تواند رشد کند؛ البته وظایفی در قبال حمایت از این افراد بر عهده ماست.
وی ادامه داد: ما با مراکز متعدد اعم از انجمن‌های علمی حوزه و پژوهشکده‌ها، پژوهشگران آزاد و نخبگان حوزه و حتی دانشگاه‌ها، توافق‌نامه‌هایی امضا کردیم که بر اساس آن‌ها و طبق برنامه‌های مشخص، به این مراکز و افراد برای برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی کمک خواهیم کرد.

 فرهنگ برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی باید در جامعه شکل بگیرد
​​​​​​​حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری اضافه کرد: علاوه بر همه این‌ها، حتی نگاه بین‌المللی به این مسئله داریم؛ به این معنا، بسیاری از نظراتی که در چالش با حوزه‌های علمیه مطرح می‌شوند، عمدتاً ریشه در خارج از کشور دارند که بعد از مدتی، ترکش این نظرات وارد کشور می‌شود و عده‌ای آن را مطرح می‌کنند؛ اما اگر به سرچشمه این نظرات ورود کنیم و کرسی‌های آزاد‌اندیشی را ولو به‌صورت مجازی برگزار کنیم، اقدام شایسته‌ای است.
وی ادامه داد: در همین راستا با چند کشور از جمله عراق، آلمان و لبنان وارد مذاکره شدیم و افرادی را در نظر گرفتیم و حتی این نگاه را داریم که کرسی‌هایی را در بین ادیان برگزار کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی لاری، در پایان با بیان اینکه در جریانات سیاسی حال حاضر، کرسی‌های آزاد‌اندیشی باید نقش بسیار مهمی ایفا کنند، یادآور شد: یکی از مصادیق حضور حوزه در عرصه‌های به‌روز اجتماعی، برگزاری کرسی‌هاست که نشست‌های و جلسات علمی متعددی نیز در این زمینه داشتیم؛ بنابراین برگزاری کرسی، یک شاخه از شاخه‌های حضور حوزه علمیه است و الحمدلله انجمن‌ها فعال هستند.
 
  پذیرش مرکز تخصصی کلام تحت اشراف آیت‌الله‌العظمی سبحانی
مؤسسه آموزش‌عالی امام صادق(ع) -مرکز تخصصی علم کلام- تحت اشراف حضرت آیت‌الله سبحانی برای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ از میان طلاب واجد شرایط در سطوح ۲، ۳ و ۴ پذیرش می‌کند.
به گزارش خبرگزاری حوزه، مؤسسه آموزش‌عالی امام صادق(ع) -مرکز تخصصی علم کلام- تحت اشراف آیت‌الله‌العظمی سبحانی برای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ از میان طلاب واجد شرایط در سطوح ۲، ۳ و ۴ پذیرش می‌کند.
علاقه‌مندان سطوح ۲، ۳ و ۴ حوزه‌های علمیه، می‌توانند در رشته و گرایش‌هایی همچون؛
سطح ۲ حوزه ‌دانشی «کلام، ادیان، فرق ‌و مذاهب» رشته «علوم اسلامی» گرایش «کلام ‌اسلامی»؛ سطح ۳ حوزه ‌دانشی «کلام، ادیان، فرق ‌و مذاهب» رشته «کلام ‌اسلامی» گرایش‌های «کلام ‌تطبیقی ‌بین‌المذاهب»، «مسائل ‌جدید کلامی» و «نقد وهابیت»؛ و سطح ۴ حوزه‌ دانشی «کلام، ادیان، فرق ‌و مذاهب» رشته «کلام تطبیقی ‌امامیه ‌با معتزله، اشاعره‌ و ماتریدیه»، با کد مرکز تخصصی ۶۷۱۱۶ ثبت‌نام خود را از طریق لینکPaziresh.ismc.ir انجام دهند؛ همچنین هماهنگی‌های لازم جهت اسکان طلاب میهمان با مرکز مدیریت حوزه علمیه قم انجام گرفته است.