همچنین روز دوم این همایش، با پیام آیت‌الله‌العظمی سبحانی و سخنرانی آیت‌الله شیخ عیسی قاسم رهبر شیعیان بحرین، حجج‌اسلام والمسلمین محمدی عراقی رئیس دفتر مقام معظم رهبری در قم، عباسی رئیس جامعة المصطفی العالمیه و با حضور آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، علما، طلاب و شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی، 11 دی در سالن همایش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد) در قم برگزار گردید.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آيت‌الله‌العظمی‌ خامنه‌ای، بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار خانواده مرحوم آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی که ۵ دی‌۱۴۰۱ برگزار شده بود، ۱۰دی در محل برگزاری دومین همایش بزرگداشت علامه مصباح یزدی(ره) در تهران منتشر شد. متن کامل بیانات ایشان به این شرح است.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
و‌‌الحمدلله رب‌‌العالمین و‌‌الصلاة و‌‌السلام علی سیدنا ابی‌القاسم المصطفی محمد وآله الطیبین الطاهرین سیما بقیة‌‌الله فی‌‌الارضین.
خیلی خوش‌ آمدید. بعد از مدت‌ها آقایان را و بعضی از خانم‌ها را زیارت کردیم. بزرگداشت جناب آقای مصباح(ره) یکی از واجبات کارهای حوزه و روحانیت و ماها و همه است و بزرگداشت ایشان به‌معنای زنده نگه داشتن جهت‌گیری ایشان و راه ایشان است.
مرحوم آقای مصباح(رض) یک خصوصیات منحصربه‌فردی داشتند که من در مجموعه فضلای برجسته قم که از قدیم می‌شناختیم و حالا هم بحمدالله برکات بعضی‌شان ادامه دارد، نگاه می‌کنم، جامع این خصوصیات را در کسی مثل مرحوم آقای مصباح مشاهده نمی‌کنم؛ علم فراوان، فکر خوب و نوآور، بیان رسا و واضح، انگیزه تمام‌نشدنی و بی‌نظیر، خلقیات و رفتارهای شایسته و برجسته، سلوک و معرفت و توجه معنوی و مانند اینها؛ مجموع اینها را واقعاً انسان نمی‌‌تواند پیدا کند. اینها در آقای مصباح جمع بود.
بالأخره رفتن برای همه هست: «انک میت و انهم میتون»؛ اگرچه خسارت است؛ اما بالأخره چاره‌ای نیست، ناگزیریم؛ علاج این است که آن راه ادامه پیدا کند؛ آن ابتکار و آن کارهایی که ایشان کرده‌اند؛ همین «طرح ولایت»، یکی از ابتکارات ایشان است؛ همین تشکیلات عظیم مرکز تحقیقات امام خمینی(قد) [مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)]؛ یکی از همان ابتکارات است. کتاب‌هایی که ایشان نوشته‌اند، چه کتاب‌های علمی، چه آنچه مربوط به اخلاقیات و معنویات و [برای] استفاده عموم و مانند اینهاست، یکی از آن کارهاست؛ اینها را نباید گذاشت، تعطیل بشود. الحمدلله آثار ایشان از همه جهت خوب است؛ آثار صوتی ایشان خیلی آثار خوبی است. سخنرانی‌های ایشان را یک مدتی که در آن حسینیه سخنرانی داشتند، در عصرهای ماه رمضان تلویزیون پخش می‌‌کرد؛ من می‌نشستم پای تلویزیون گوش می‌‌کردم؛ نمی‌‌دانم کی بود. حالا من عصری می‌نشستم [و] گوش می‌‌کردم؛ عصر ماه رمضان بود.... اینها خیلی برجسته است، واقعاً خیلی خوب است؛ آدم می‌نشیند، گوش می‌‌کند [و] واقعاً استفاده می‌‌کند. خب اینها نبایستی متوقف بشود؛ نباید مسکوت بماند [و] فراموش بشود. ایشان آثار صوتی دارند، آثار مکتوب دارند، آثار مؤسسه و بنیان‌های مؤسساتی، مثل آنهایی که اسم آوردیم  یا شاید هم غیر آنها که من خبر ندارم  دارند، الحمدلله فرزندان خوبی دارند، آقازاده‌های خوبی دارند؛ «و بث منهما رجالاً کثیراً و نساء»؛ الحمدلله؛ برکات نسلی‌شان هم برکات خوبی است.
در مورد حفظ آثار، نکته‌ای که وجود دارد، این است که نگذاریم، این آثار کهنگی پیدا کند؛ یعنی آن روزی که ایشان این مؤسسه امام خمینی(قد) را راه انداختند، یک کار تازه‌ای بود؛ آیا امروز هم اگر به‌همان شکلی که اول راه افتاده، اداره بشود، باز هم تازه است؟ این، جای سؤال است؛ این به عهده شماهاست. آقای رجبی [آیت‌الله محمود رجبی، رئیس فعلی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)]؛ و شما آقایان ببینید چه کار باید کرد که آن تازگی و طراوت حفظ بشود. آن اولی که ایشان این کار را شروع کردند، خب یک کار خیلی نو [و] جدیدی بود، توجه‌هایی را به خودش جلب کرد؛ حالا هم باید همان‌جور باشد.
یا مثلاً کتاب‌های ایشان. خب حالا بعضی از کتاب‌ها، کتاب‌های علمی است، کتاب درسی است؛ مثلاً فرض کنید فلسفه. خب حفظش به این است که در حوزه در جاهایی که مقتضی است، تدریس بشود؛ اما برخی از آثار مکتوب ایشان آثاری است که باید در ذهن‌ها جای‌گزین بشود؛ بحث علم و فن و مانند اینها نیست؛ فکر است؛ باید در ذهن مخاطب بنشیند. چه جوری می‌‌شود نشاند؟ امروز با صرف اینکه حالا تعداد نسخه‌هایی که از یک کتاب چاپ می‌‌شود، بالا باشد یا پایین باشد، مسئله تمام نمی‌‌شود؛ یعنی این جور کتاب‌های فکری [این جوری حفظ نمی‌‌شود]. چرا، بعضی از کتاب‌ها هست که وقتی تعداد و تیراژ بالا برود، این یک موفقیت است؛ فرض کنید کتاب‌هایی که در شرح حال شهدا می‌‌نویسند؛ خب هرچه افراد بیشتر بخوانند، بیشتر بهره‌مند می‌‌شوند. کتاب‌های فکری این جوری نیست؛ کتاب‌های فکری لازم است، در فکر رسوخ کند و این، صرفاً با نشر کتاب حاصل نمی‌‌شود. شما نگاه کنید غربی‌ها در این کارها خوب واردند و خوب بلدند؛ ببینید مثلاً فرض کنید فلان متفکر، حالا مثلاً هگل مگر چند کتاب نوشته؟ افکارش را از داخل این کتاب‌ها استخراج می‌‌کنند و درمی‌آورند، تخلیص می‌‌کنند، خلاصه می‌‌کنند، آن فکر را با بیان‌های مختلف، با زبانهای مختلف، با شیوه‌های مختلف پخش و منتشر می‌‌کنند. این کار [در مورد ایشان هم] باید انجام بگیرد.
من البته گمان می‌‌کنم قبل‌ها به خود مرحوم آقای مصباح(رض) یا شاید به بعضی از شاگردهای ایشان راجع به ملاصدرا این حرف را زدم که کتاب ملاصدرا تدریس می‌‌شود؛ اما لب حرف‌های ملاصدرا چیست؟ ملاصدرا چند مسئله اساسی دارد؛ اینها را پیدا کنید، بکشید بیرون، روی اینها بحث بشود، کار بشود، کتاب نوشته بشود و مباحثه بشود؛ این لازم است. در مورد خود آقای مصباح همین جور است و باید این جوری بشود. نگاه کنید، ببینید آن جهت‌گیری فکری  ایشان، آن نقطه تمرکز فکری ایشان چیست؟ چه در مسائل فلسفی، چه در مسائل اجتماعی و چه در مسائل اعتقادی و فکری، در فضای مجازی و از این قبیل پخش می‌‌شود  یک تکه حرف را پخش کنید، این منتشر بشود، در ذهن‌ها بماند، به زبان‌ها بیاید، تکرار بشود و مثل مثل سائر‌ که در زبان‌ها تکرار می‌‌شود و می‌‌ماند، این فکر بماند و معلوم بشود این، فکر آقای مصباح است؛ تا افراد اسم آقای مصباح را می‌آورند، هر کسی که دیده این تکه‌ها را، این نوشته‌ها را، ذهنش به یکی از اینها متوجه بشود، یادش بیاید. مثلاً یکی از راه‌های پخش فکر یک آدم متفکر برجسته عمیقی مثل آقای مصباح این است.
صوت هم خیلی خوب است. حالا شاید لازم نباشد، از اول تا آخر یک سخنرانی را پخش کنیم  ‌آن [کار] شاید یک مقداری تأثیر را هم کم کند  اما بالأخره می‌‌توان از یک صوت یک ساعته یا مثلاً سه ربع ساعته‌ای که مستمع را کاملاً جذب می‌‌کرده؛ یک ربع ساعت مطلب درآورد.
یکی از چیزهایی که در این جلسات داخل حسینیه‌، ایشان نظر من را خیلی جلب می‌‌کند، این است که وقتی [فیلم آن را] پخش می‌‌کنند، آدم می‌‌بیند اولاً مستمعین که متراکم نشسته‌اند، همه جوانند؛ یعنی مثلاً یک آدم مسن بالای چهل سال شاید در اینها دیده نمی‌‌شود؛ همه جوانند و [ثانیاً] همه همین‌طور محوند! این خیلی مهم است. من چون خودم سخنرانم، ده‌ها سال [سخنرانی کرده‌ام]، به این نکات توجه دارم. چه زمانی هست که سخنران احساس می‌‌کند، موفق است؟ این نگاه‌ها و برخوردها و به‌اصطلاح آن نمایش‌هایی که از رفتار مستمع وجود دارد، نشان‌دهنده یک حقیقتی است. این را شما در سخنرانی‌های ایشان مشاهده می‌‌کنید؛ یعنی این من را خیلی جلب می‌‌کند. ایشان چه دارد می‌‌گوید که این جور همه دل‌ها را، چشم‌ها را مجذوب کرده، مبهوت کرده؟ این تکه‌های خاص را پیدا کنید، مکرر پخش کنید.
خوشبختانه صدا و سیما نسبت به این قضیه روی خوش نشان داده. حالا گاهی اوقات هست، مسئولان رسانه‌ها و مانند اینها روی خوش به یک چیزی نشان نمی‌‌دهند؛ [ولی] نسبت به کارهای ایشان الحمدلله صدا و سیما گرایش خوبی دارد و در ساعات مختلف [پخش می‌‌کند]. من گاهی عبور می‌‌کنم، [وقتی] نگاه می‌‌کنم می‌‌بینم، یا گاهی نشسته‌ام می‌‌بینم که از ایشان چیزهای زیادی را پخش می‌‌کنند؛ حیات آقای مصباح این است، زنده بودن آقای مصباح این است.
خب جسم ایشان رفت، حیف هم بود، خیلی حیف بود؛ یعنی وجود ایشان واقعاً مایه برکت بود، آدم از دیدن ایشان استفاده می‌‌کرد؛ یکی از این کسانی [بود] که ما در طول عمر دیدیم، از دوره جوانی‌شان، نه حالا؛ آن وقت که ایشان شاید هنوز ازدواج هم نکرده بود  من قبل از اینکه بیایم قم، در مشهد با ایشان آشنا شدم؛ گمان می‌‌کنم مثلاً سال ۳۶، ۳۷ بود  از آن وقت آدم می‌‌فهمید، ایشان یک مرد متدین، اهل دین و اهل تقوا بودند. از جمله آن کسانی بود که «من یذکرکم‌الله رؤیته» بود؛ رؤیت ایشان هم، آدم را کمک می‌‌کرد، پیش می‌‌برد، به یاد خدا می‌انداخت. خب هرچه از آن جوانی گذشت، ایشان بهتر هم شد؛ اگرچه هرچه هست، مال همان دوره جوانی است. شما جوان‌ها قدر این دوره را بدانید؛ آنچه آن آخر کار به درد آدم می‌‌خورد و گیر آدم می‌آید و برای آدم می‌‌ماند، همین [چیزی] است که حالا شماها کسب کرده‌اید و دارید کسب می‌‌کنید. جوان‌ها قدر جوانی‌شان را بدانند.
خدا ان‌شاءالله درجاتشان را عالی کند. بله، دو سال از درگذشتشان گذشت؛ دوازدهم دی بود. خداوند ان‌شاءالله درجات ایشان را عالی کند و ایشان را مشمول مغفرت و رحمت خودش قرار بدهد.
والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته

  آیت‌الله مصباح(ره)علما و عملاً چراغ فروزان راه همگان
به گزارش خبرگزاری مهر، پیام حضرت آیت‌الله سبحانی به دومین کنگره بین‌المللی بزرگداشت آیت‌الله مصباح یزدی(ره) که در روز دوم آن پخش شد، به این شرح است:
بسمه‌تعالی
اینجانب مانند همه حاضران نسبت به این بزرگداشت علاقه خاصی دارم؛ ولی به‌خاطر عدم حضور، علاقه‌مندم که از راه دور در این همایش شرکت کنم. با یک گفتار کوتاه درباره فقید سعید آیت‌الله مصباح یزدی(قد).
آیه ۱۷ سوره مبارکه محمد(ص) می‌فرماید: ]والذین اهتدوا زادهم هدی و آتاهم تقواهم[؛ بندگانی که در مسیر هدایت قرار گرفته‌اند و خواهان صعود به مراتب بالاتر هستند، خداوند در مورد آنان دو کار انجام می‌دهد؛ اول «زادهم هدًی»؛ یعنی خدا بر هدایت آنان می‌افزاید. دو: «وآتاهم تقواهم»؛ یعنی نور تقوا به آنها می‌بخشد؛ این آیه، یک ضابطه کلی در مورد کسانی است که واجد هدایت‌های نخستین هستند و این دسته خواهان پیشرفت در این مسیر هستند و از این جهت، از دو نعمت بزرگ برخوردار می‌شوند.
فقید سعید حضرت آیت‌الله مصباح(ره) از دوره جوانی تقواپیشه بودند و زیر نظر اساتید روح‌پرور نظیر مرحوم آیت‌الله طباطبایی و آیت‌الله بهجت(ره) تکامل روحی و معنوی در پیش گرفتند و آثار علمی، کلامی و اخلاقی ایشان، حاکی از آن است که پیوسته خواهان آن بودند که جوانان هم این راه را بپیمایند و از این نظر، حقی بزرگ بر عصر حاضر دارند که از آثار او بهره‌مند شده و یا خواهند شد.
او ملقب به مصباح است و مصباح همان چراغی است که راه را برای همگان روشن می‌کند و او علما و عملاً دارای چنین قابلیت و شایستگی بود. از خداوند متعال برای او و روان او علو درجه و برای پویندگان راه او، توفیق پیروی و برای بازماندگان صبر جمیل و اجر جزیل خواهانم.
عاش سعیداً و مات سعیداً.

  نهادسازی و جریان‌‌سازی علامه مصباح(ره) در مصونیت‌بخشی نسبت به استحاله فرهنگی
به گزارش خبرگزاری شفقنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمود رجبی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد) در این مراسم، به موضوع «تفکر، تولید فکر و تربیت متفکر» از سوی آیت‌‌الله مصباح یزدی(ره) اشاره و اظهار کرد: آیت‌الله مصباح یزدی(ره) نزدیک به نیم‌قرن در حوزه علوم انسانی و علوم انسانی - اسلامی تلاش کردند. این تلاش‌ها از آشنایی عمیق با این علوم تا تحلیل و نقد، نظریه‌پردازی اسلامی در حوزه مبانی و معارف، نهادسازی در این عرصه تا تدریس و تربیت شاگردان متفکر و نظریه‌پرداز و جریان‌‌سازی و امتداد این اندیشه‌ها در عرصه زندگی اجتماعی جامعه بود.
وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های علامه مصباح(ره) این بود که هر کاری را که شروع می‌کردند، یک کار جامع و همه‌جانبه انجام می‌دادند. در این عرصه هم، فقط به نظریه‌پردازی و تولید علوم انسانی اسلامی اکتفا نکردند؛ بلکه به ابعاد، زمینه‌ها و پیامدها و نتایج مختلف این عرصه توجه داشتند.
وی گفت: سؤال این است که چرا این عالم بزرگ، عمر خود را صرف چنین موضوعی کرد. این علوم چه نقشی داشت که ایشان را متوجه ساخت، به اینکه باید عمر خود را در این مسیر به‌کار بگیرد؟ پاسخ این است که علوم انسانی فرهنگ‌ساز است؛ برخلاف سایر دسته‌های علوم، علوم انسانی است که می‌تواند فرهنگ صحیح یا فرهنگ غلط را در جامعه عرضه کند.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب فرمودند که فرهنگ مانند هواست؛ نه انسان می‌تواند زنده بماند و هوا تنفس نکند و نه اگر هوای آلوده تنفس کرد، سالم و زنده می‌ماند. جامعه نیازمند هوای سالم است، هم برای زنده ماندن و هم برای هر نوع تلاشی و این علوم انسانی است که فرهنگ‌ساز می‌باشد.
 آیت‌الله رجبی به وضعیت علوم انسانی در غرب اشاره و اظهار کرد: علوم انسانی در نظام‌های غربی دچار بحران است؛ متفکران غربی با عنوان بحران جامعه‌شناسی و روان‌شناسی کتاب می‌نویسند؛ اما اگر علوم انسانی بر بنیان‌های باطل شکل بگیرد، فرهنگ منحط و باطلی را به جامعه تحمیل می‌کند و اگر علوم انسانی بر بنیان‌های استوار و درست و صحیح سامان بگیرد، فرهنگ جامعه هم، آن‌گونه خواهد شد.
وی با بیان اینکه علوم انسانی در پیاده شدن توطئه‌ها و در تحلیل فرهنگ غربی و از بین بردن فرهنگ‌های دینی و ملی کشورها و در نابود کردن هویت ملی و دینی آنها، نقش اول را دارد، استحاله فرهنگی را یک توطئه دانست و گفت: این توطئه دشمنان هر نظامی با دستان ملت همان نظام، پیاده خواهد شد؛ لذا در یک مقطعی تئوریسین‌های غربی اظهار کردند که خیال ما از جامعه اسلامی ایران راحت شد؛ چون استحاله فرهنگی رخ داده است؛ اما آنها جامعه اسلامی ایران و شخصیت‌هایی مانند علامه مصباح(ره) را نشناخته بودند، نمی‌دانستند که تلاش‌های ایشان، نهادسازی و تربیت شاگردان و جریان‌‌سازی این عالم، این ملت را از این توطئه مصونیت بخشیده است.
وی گفت: علامه مصباح(ره) به‌خوبی تشخیص داد که اگر علوم انسانی غربی در این جامعه مبنا و ملاک قرار بگیرد، فرهنگ منحط غربی و هویت غربی مبتذل را به‌دنبال خواهد داشت. این بود که تمام تلاش و همت خود را گذاشت تا با تأسیس نهادهای فرهنگی، مبانی علوم انسانی را تحلیل و نقد کنند.
آیت‌الله رجبی بیان کرد: اگر علامه مصباح بیش از نیم‌قرن عمر خود را در این عرصه گذاشتند، برای نقش هویت‌ساز و فرهنگ‌ساز علوم انسانی بود. ایشان به‌خوبی تشیخص دادند و سرمایه‌گذاری و نهادسازی کردند و به تربیت محقق و متفکر پرداختند. بنابراین یک بعد از استاد فکر بودن علامه مصباح، استاد فکر بودن در حوزه علوم انسانی اسلامی است.

  جامعه امروز ما می‌تواند با شناخت شخصیت آیت‌الله مصباح به علم و عمل برسد
به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی نیز در دومین کنگره گرامی‌داشت علامه مصباح یزدی(ره) با بیان اینکه جامعه امروز ما می‌تواند، با شناخت شخصیت آیت‌الله مصباح به علم و عمل برسد و با نگاهی به سلوک وی الگوی خوبی پیش روی خود داشته باشد، گفت: حقیقت این است ما علامه مصباح(ره) را هم در حوزه عقاید حقه صاحب‌نظر می‌دانیم، هم در حوزه اخلاق یکی از استادان برجسته و اثرگذار بود و هم، در حوزه عمل و احکام یک فقیه برجسته بود. فقیه کسی است که باورهای الهی و اخلاق کریمه، در جان او نشسته باشد؛ وگرنه دانستن الگوهای علمی کسی را فقیه نمی‌کند.
رئیس‌‌جمهور با اشاره به اینکه اگر کسی همه گفتار، کردار و تفکرش جلوه فقه بود، یک فقیه کامل است، اظهار کرد: گفتار چنین فردی ما را به یاد خدا می‌اندازد و کردارش هم، از جلوه‌های فقه است. آیت‌الله مصباح یزدی از مبارزان با حکومت پهلوی بود؛ از او بیانیه‌هایی در این زمینه به‌جا مانده است. بعد از انقلاب هم، با همه وزن وجودش از اعرف معروفات که جمهوری اسلامی باشد، حمایت می‌کرد.
وی با اشاره به پیش‌خطبه‌های نماز جمعه آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در دوره‌ای، اظهار کرد: او هم انحرافات را خوب می‌شناخت و هم خوب با آن مبارزه می‌کرد و به‌همین دلیل او را عمار انقلاب نامیدند. او در حوزه جهاد تبیین بسیار عالی بود و در دشمن‌شناسی و دشمن‌ستیزی چهره‌ای برجسته بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی خاطرنشان کرد: او نیروها را برای ایستادگی مقابل فتنه و توطئه‌گران بسیج می‌کرد و شناخت زمان و اعلام موضع و سمت‌گیری را به‌درستی انجام می‌داد. او با اندیشه‌های انحرافی و با فتنه‌گرانی که می‌خواستند، منطقه را به آشوب بکشند، مقابله می‌کرد و در کنار سردار شهید قاسم سلیمانی از الگوهای این مقابله و ایستادگی بود.
رئیس‌جمهور کشورمان، از علامه مصباح(ره) به‌عنوان عمار انقلاب و از سردار سلیمانی به‌عنوان مالک اشتر انقلاب یاد کرد و گفت: زمان و سمت‌شناسی و احساس مسئولیت علامه مصباح(ره) در شناخت فتنه‌ها و بسیج کردن نیروها در برابر توطئه‌گران ممتاز بود.
وی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری درباره الگوگیری از شخصیت آیت‌الله مصباح یزدی(ره)، بیان کرد: ما علامه مصباح را هم در حوزه عقاید حقه صاحب‌نظر می‌دانیم و هم در حوزه اخلاق یکی از استادان برجسته و اثرگذار بودند. در حوزه عمل و احکام نیز، یک فقیه برجسته بودند.

  علامه مصباح؛ نه دریای دانشش شبیهی دارد و نه بصیرت عظیمش نظیری
دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز در پیامی به این کنگره بین‌المللی بیان کرد: احساس فقدان علامه مصباح سنگین است و جای خالی او چنان خالی است که هیچ‌گونه پر نمی‌شود. نه دریای دانش او شبیهی دارد و نه بصیرت عظیمش نظیری. او زندگی‌اش را بر وفق خواست و اراده‌ الهی تدبیر کرده و از این‌رو وجودش را صرف مسیر خداوند کرده بود؛ سخن خدا را ترویج می‌کرد و ترنم نامش را بر زبان جاری می‌ساخت و به سوی او رهنمون می‌کرد و از آنجا که خداوند برای هرکس که بخواهد، چند برابر می‌کند، آن جایگاه عظیم را به وی بخشید؛ چه اینکه او یک شخصیت نادر و استثنائی در جهان اسلام بود.
سد حسن نصراله افزود: حوزه‌های علمیه و محافل علمی او را به‌عنوان فقیهی سترگ و فیلسوفی درخشان و نوآور می‌شناسند که در ساحت اندیشه‌ورزی، برای مراکز علم و معرفت و فرهیختگان جویای حقیقت، یک انقلاب علمی و محصول فرهنگی سازنده‌ای را ارائه کرد و در مباحث متنوع فکری معاصر، با اندیشه‌ای فراگیر و مواضعی روشن برای دفاع از اسلام و انقلاب پیشگام بود و برای مسائل گوناگون، پاسخ‌های مناسب تدارک کرد که جویندگان حقیقت را با آب گوارای فکر ژرف و بیان صحیح خود سیراب ساخت و نادر است که امت بتواند، در ساحت نظریه‌پردازی در حوزه مفاهیم و اندیشه‌های اسلامی، دوباره شخصیتی در قامت دانش و اندیشه بلند او تقدیم کند.
وی عنوان کرد: خداوند متعال بر برادران ما در حزب‌الله، از فرماندهان و عالمان و اعضای کادر و مجاهدان، این نعمت بزرگ را عطا کرد که از فیض وجود او بهره‌مند شوند و به محضرش شرفیاب گردند تا از روح آرام او الهام بگیرند و از جان پرجذبه‌اش سیراب شوند.
دبیرکل حزب‌الله لبنان افزود: ایشان به‌حق در همه آنچه به مسائل فکری و اعتقادی و اخلاقی مرتبط بود، پناه، قبله و مقصد بود و از سر شفقت در لبنان به ملاقات ما تشریف آورده و با عالمان و مجاهدان و خانواده‌های ما ملاقات کرد؛ به نقطه‌های مرزی سرکشی کرد و با نیروهای مقاومت همنشین گشت و افتخار ما این است که همواره مشمول دعای او در نمازها و خلوت‌هایش بودیم.
وی ولایت‌مداری علامه مصباح(ره) را ستود و گفت: اندیشه ژرف و آگاهی گسترده و بینش و معرفت ایشان به اسلام، موجب رابطه عمیق ایشان با ولایت شد و بدین جهت دژی استوار در خط مقدم دفاع از ولایت فقیه و رهبری امام خمینی(قد) و امام خامنه‌ای (دام‌ظله) بود و ثابت‌قدم و تأثیرگذار بر خط ولایت ماند و نیروهای متخصصی تربیت کرد که در راستای گسترش این اندیشه مشارکت کنند. او به این حقیقت دست یافته بود که تمسک به راه ولایت و ارتباط با او و اطاعت از او، مایه بقای امت و تأمین‌کننده محور وحدت و منابع قوت و راه پیروزی امت است.
سیدحسن نصراله خاطرنشان کرد: امروز بیش‌ از پیش نیازمند بهره‌گیری کامل از میراث عظیم آن سفرکرده عظیم‌‌الشأن در فکر و رفتار و پایداری و زهد و اخلاص هستیم و حقیقتاً، درگذشت ایشان خسارتی بزرگ برای امت و برای اندیشه دینی و انسانی و نیز برای انقلاب اسلامی ایران و حوزه‌های علمیه است و بی‌شک در حزب‌الله، اندیشه‌ای نورانی و پرجاذبه و دوستی گران‌سنگ و دستی حمایت‌گر و دعایی از سر صدق و صفا را از دست دادیم.

  بزرگداشت علما به‌عنوان یک «شخص» جایگاه بلندی ندارد
حجت‌الاسلام والمسلمین علی مصباح نیز در این مراسم پس از خوش‌آمدگویی به میهمانان حاضر، بیان کرد: کنگره امسال به‌تبعیت از فرمایش مقام معظم رهبری که فرمودند: «آیت‌‌الله مصباح استاد فکر بود»، به این نام نامیده شد تا با استفاده از همه بزرگان و صاحبان فکر و اندیشه و آشنایان با تفکرات علامه مصباح(ره) و خط‌مشی سیره ایشان، برخی از ابعاد این فرمایش رهبری را واکاوی کنیم و از تحقیقات و نظرات اساتید در این زمینه بهره ببریم.
فرزند آیت‌‌الله مصباح یزدی(ره) ادامه داد: بزرگداشت علما به‌عنوان یک «شخص»، جایگاه خیلی بلندی ندارد؛ بلکه جایگاه و اهمیت این نوع بزرگداشت‌ها به‌دلیل بزرگداشت مقام علمی و عبودیت است.
فرزند آیت‌الله مصباح یزدی(ره) گفت: در این جمع‌ها اگر به نکات مورد نظر این بزرگان که مغز همه آنها، شناخت و معرفت خدا و راه رسیدن به او و راه هدایت انسان‌ها به‌همین مسیر نورانی است، توجه کنیم و این مسئله را هدف قرار دهیم و یک قدم در این مسیر پیش برویم، ارزش بسیاری دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح عنوان کرد: برای برگزاری این کنگره، عده بسیاری تلاش شبانه‌روزی را متقبل شدند که وظیفه دارم، از همه این عزیزان تشکر و قدردانی کنم. همچنین از همه نهادها و مراکزی که برای برپایی این جمع، همکاری صمیمانه و دلسوزانه داشتند نیز، تشکر می‌کنم.
گفتنی است، مجموعه کتب با عنوان «سند تولید علوم انسانی اسلامی» تالیف آیت‌‌الله مصباح یزدی(ره) با حضور آیت‌الله رجبی، حجج‌اسلام والمسلمین رئیسی رئیس‌جمهور، محمدی عراقی، علی مصباح و مجتبی مصباح رونمایی شد. این مجموعه، شامل؛ کتب «علم و دین»، «پرسش از حکیم»، «مشکات فروزان در تفسیر قرآن»، «راز فراز و فرود امت‌ها»، «رهزنان سعادت»، «نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه»، «توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام» و «درآمدی بر مدیریت اسلامی و مبانی فلسفی آن» بود که تألیف آیت‌‌الله مصباح یزدی(ره) می‌باشند.
٭ ٭ ٭

  جفای بزرگ جریان‌های انحرافی در حق آیت‌الله مصباح یزدی(ره)
به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی عراقی نیز، ۱۱دی در دومین روز این کنگره، اظهار داشت: مناسبت‌های دی‌ماه، ایام‌الله‌‌هایی هستند که از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و برای همه درس‌آموز می‌باشند و یکی از این ایام‌، ارتحال آیت‌الله مصباح یزدی(ره) است.
رئیس دفتر مقام معظم رهبری در قم در ادامه، افزود: بهترین و مناسب‌ترین آیه‌ای که درباره شخصیت و توصیف آیت‌الله مصباح یزدی(ره) می‌توان به آن اشاره کرد، آیه «من المؤمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر و ما بدلوا تبدیلًا» است و می‌توان عامل اصلی موفقیت و ارتقای سطح روحی و معنوی آیت‌الله مصباح یزدی را صداقت وی در انجام امورات دانست.
وی بیان کرد: با هیچ کلام و زبانی نمی‌توانیم، حق آیت‌الله مصباح یزدی(ره) را به زبان آورده و بجا آوریم؛ چراکه ایشان به گردن ما حق حیات دارد و آن حق، حق حیات معنوی است.
عضو خبرگان رهبری در ادامه افزود: در دهه‌های ۴۰ و ۵۰  قبل از پیروزی انقلاب اسلامی که طوفان‌های سهمگین اعتقادی از هر سوی ایران اسلامی می‌وزید و افراد را نسبت به همه اصول، مبانی و اعتقادات مشتبه می‌ساخت، در این هنگام بود که مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی، پناهگاه افراد بود و بسیاری از افراد با کمک او هدایت و راهنمایی می‌شدند.
رئیس دفتر مقام معظم رهبری در قم، با اشاره به آثار و برکاتی که آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در جامعه ایران بر جای گذاشت، ابراز کرد: مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی آثار بسیار ارزشمندی از خود برجای گذاشته است و یکی از نعمت‌های بزرگ در بین ما وجود افرادی همچون ایشان است.
وی در ادامه افزود: آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در بین همه ستاره‌های درخشان انقلاب اسلامی، رنگ و بو و جاذبه خاصی داشت و در دانش علمی در هر حوزه‌ای از علوم انسانی و اسلامی ممتاز دوران بود و در بسیاری از جهات کم‌نظیر و در برخی از جهات نیز بی‌نظیر بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی عراقی اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در علوم قرآنی صاحب مکتب بود؛ مکتبی که امروز به‌وضوح، کمبود چنین مکتب‌هایی در حوزه‌های علمیه احساس شده و واقعاً کم می‌باشد؛ مکتبی که بتواند گره‌گشا، راهگشا و باثمر باشد.
وی در ادامه افزود: آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در تربیت نفوس مستعده روان‌شناس ماهری بود و تبحر خاصی در این زمینه‌ها داشت و متناسب با گرفتاری‌های روحی افراد، نسخه‌های شفابخش تجویز می‌کرد؛ چراکه ایشان، سرآمد اخلاق،  معرفت‌شناسی و خداشناسی بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی عراقی، در پایان با اشاره به اهتمام آیت‌الله مصباح یزدی(ره)  به ترویج علوم انسانی، ابراز کرد: آیت‌الله مصباح یزدی(ره) با توجه به اهمیتی که به علوم انسانی می‌داد، بیشترین فرصت خود را در این راه گذاشت و جفای بزرگی که جریان‌های انحرافی در حق آیت‌الله مصباح یزدی مرتکب شدند، این بود که نگذاشتند، شخصیت و منزلت او به جامعه دانشجویی و برخی از افراد جامعه شناسانده شود.

 آیت‌الله مصباح یزدی مصداق مجاهد فی‌سبیل‌الله بود
​​​​​​​حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی هم که در روز دوم این همایش سخنرانی می‌کرد، آیت‌الله مصباح یزدی(ره) را از شاخصه‌های حوزه علمیه پس از انقلاب اسلامی برشمرد و اظهار کرد: حوزه علمیه قم پس از انقلاب اسلامی، از ویژگی‌هایی همچون بهره‌مندی از نگاه بین‌المللی، حضور در عرصه‌های اجتماعی و نقش‌آفرینی در ساحت‌های دانش، به‌ویژه عرصه مهم علوم انسانی برخوردار است که آن را از سایر حوزه‌ها و دوره‌ها متمایز می‌سازد. شخصیت عظیم علامه مصباح یزدی، حق کم‌نظیری بر حوزه علمیه و نقش ممتازی در تحقق این ویژگی‌ها دارد.
رئیس جامعة المصطفی العالمیه ادامه داد: هم شخصیت علمی آیت‌الله مصباح یزدی و هم جریان‌سازی و تربیت نیروها و انسان‌هایی که امروز در عرصه علوم انسانی در حوزه علمیه قم نقش‌آفرین هستند، منشأ آثار فراوانی است و به‌جرأت می‌توان گفت، ایشان مصداق یک مجاهد فی‌سبیل‌الله بود که هرگز از پای ننشست.
وی با اشاره به حضور مجاهدانه و وظیفه‌مدار آیت‌الله مصباح یزدی(ره) پیش از انقلاب اسلامی در برابر طوفان‌های اعتقادی چپ و مارکسیستی تا نقش‌آفرینی به‌عنوان یکی از نظریه‌پردازان گفتمان انقلاب اسلامی، تصریح کرد: ایشان با تمام وجود به انقلاب اسلامی که نقطه عطفی در تاریخ بشریت است، عشق می‌ورزید.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی در پایان، تفاوت انقلاب اسلامی با سایر پدیده‌های اجتماعی و سیاسی را برخورداری آن از یک گفتمان و فرهنگ دانست و خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی مدعی ایجاد یک تمدن است و شخصیت‌هایی مانند آیت‌الله مصباح یزدی(ره)، گفتمان‌ساز این تمدن بودند. به‌همین دلیل دشمنان انقلاب اسلامی، نسبت به ایشان به‌شدت حساسیت داشتند و ایشان را مورد هجمه خود قرار می‌دادند. این دشمنی به‌دلیل واهمه از اثرگذاری شعاع اندیشه و فکر ایشان است؛ اما هیچ‌کس نمی‌تواند، مانع انتشار نوری شود که خداوند تعالی بخواهد منتشر نماید.