رستاخیز وجدان
علیرضا مکتبدار، سردبیر هفتهنامه عربی «الآفاق»
فرجام فرخنده ایستادگیِ حق در برابر باطل و ستمدیده در مقابل ستمپیشه، رستاخیز وجدانهای بشری است. قیام سیدالشهداء(ع) و پرهیز او از پذیرش خواری همپیمانی با دژخیمان زمانه و رهانیدن جسم و جان خویش از پذیرش ستم ستمگران، بعد از آن واقعه سترگ، وجدانهای خفته را بیدار کرد و الگوی خیزشهای فراوانی علیه ظلم و ستم در پهنه تاریخ گشت. این بیداری، دستاورد درکی عمیق از کرامت انسان و حقیقت انسانیت است و همدلی و همدردی با ستمدیدگان را سبب میشود.
امروزه نیز در غزه مظلوم و مقاوم، صدای مقاومت عزتمندانه زنان و مردان شرافتمند فلسطینی که آماج بمبها و موشکها قرار میگیرند و با دیو گرسنگی دست و پنجه نرم میکنند و سرانجام در آغوش شهادت آرام میگیرند، آنچنان رسا و بلند است که به گوش انسانهایی که فرسنگها دورتر از آنان زندگی میکنند، رسیده و آتش وجدان آنان را افروخته است.
بیداری وجدان جهانی
برای رهانیدن مردمان مظلوم غزه از ستم ستمگران وحشیصفت، بیداری وجدان جهانی ضرورتی انکارناپذیر است. این بیداری اکنون در حال رخ دادن است. بیتردید این بیداری، نشاندهنده تغییری اساسی در نگرشها و ارزشهای جامعه بینالمللی است. بیداریای که بهبرکت آن، همه مردم، فارغ از مرزهای جغرافیایی، دین و فرهنگ، دست در دست هم داده و صدایی واحد، علیه ظلم و بیعدالتی رژیم اشغالگر صهیونیستی علیه مردم بیدفاع و استوار غزه سر میدهند.
رستاخیزِ وجدان، پایان نیست؛ بلکه آغازی است برای ایجاد تغییر و تحول. آغازی برای دیدن جهانی که در آن، هر نوع ستم و بیعدالتی از صحنه روزگار رخت بربندد و همه انسانهای آزاده برای ساختن فردایی بهتر دست در دست هم نهند.
بیداری فرهیختگان
جنبش دانشجویی در غرب بهعنوان یکی از مهمترین نمادهای آگاهی و تحولات فکری در جوامع مدرن شناخته میشود. این جنبش نهتنها نقش مهمی در شکلگیری نگرشها و ایدئولوژیهای اجتماعی در سطح جهان دارد؛ بلکه توانایی ایجاد تحرک و تغییر در ساختارهای اجتماعی را هم داراست. امروز، فجایع خونباری که در غزه رخ میدهد، این آگاهی و تحول فکری را در میان دانشجویان جوامع غربی سبب شده است؛ آگاهیای که خود، طلیعه بیداری جهانی نسبت به عمق این رویدادهای ناگوار است.
در دو دهه اخیر، مسئله مظلومیت مردم غزه، همواره بهعنوان یکی از موضوعات بحرانی در صحنه جهانی مطرح بوده است. تحریمها، نابرابریها و حملات نظامی رژیم صهیونیستی به این بخش از خاک فلسطین، روز به روز، وضعیت انسانی مردم آنسامان را بدتر کرده و نخبگان و دانشگاهیان در کشورهای غربی را به واکنش درباره این ستمها و اعتراض به آن واداشته است. بهفرموده رهبر معظم انقلاب:
«بازتاب حادثه غزه در جوامع غیرمسلمان یک حادثه شگفتانگیز و بیسابقه است. این اتفاقی که الآن در دانشگاههای آمریکا و بعضی از کشورهای دیگر میافتد، سابقه که ندارد هیچ، اگر کسی ادعا میکرد که ممکن است، یک روزی چنین چیزی پیش بیاید، هیچکس باور نمیکرد.»
بیشک، بیداری دانشجویان دانشگاههای غربی، بهعنوان یکی از مهمترین مؤلفههای اعتراض و افزایش آگاهی در قبال این موضوع، نقش بسیار مهمی را در بیداری وجدان جامعه بینالمللی ایفا خواهد نمود.
آگاهی نخبگان و توانایی ایجاد تحولات فکری
نخبگان در جوامع غربی، افرادی هستند که بهدلیل دانش، تجربه و تحصیلات خود، در زمینههای مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تأثیرگذارند. آگاهی آنها نهتنها بهعنوان پایهای برای ایجاد تحولات فکری در جامعه مدنظر مطرح است؛ بلکه میتواند بهعنوان ابزاری برای ایجاد تغییرات مثبت در سیاستها و روابط بینالمللی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
بیداری دانشجویان در سرتاسر دنیا و بهویژه کشورهای غربی که حامیان اصلی رژیم نژادپرست اسرائیل هستند، نسبت به فجایعی که در غزه به وقوع می پیوندد، میتواند به دو راهبرد مهم زیر بینجامد:
اولاً، باعث افزایش آگاهی جامعه در مورد این موضوع شود؛ چراکه دانشجویان، بهعنوان اعضای فعال جامعه، قادرند، اطلاعات و آگاهی خود را به دیگران منتقل کرده و اعتراضات جمعی را سازماندهی کنند. با توجه به دسترسی آنها به منابع اطلاعاتی و توانایی تحلیل و ارزیابی مسائل بینالمللی، آنان قادرند بهشکلی مؤثر در جلب توجه بینالمللی به وضعیت غزه، فشار بر مسئولان سیاسی برای پایان دادن به این نسلکشی و همچنین ایجاد حمایت بینالمللی برای جبران خسارات و کمک به مردم غزه و پایان بخشیدن به اشغالگری صهونیستها بپردازند. دانشجویان با دستیابی به اطلاعات جامع درباره وضعیت غزه، قادرند، از فعالیتهای سیاسی مؤثر برای تغییر وضعیت در این منطقه پشتیبانی کنند.
ثانیاً، بیداری دانشجویان میتواند به بیدای وجدان جامعه غربی نسبت به مسأله فلسطین و غزه کمک کند و آنان را نسبت به مطالبه تغییرات سیاسی و اجتماعی در کشورهای متبوع خود نسبت به این مسأله وادار کند. آگاهی دانشجویان از فجایعی که در غزه روی میدهد و سپس آگاهیبخشی آنان به دیگر اقشار جامعه، باعث میشود که جامعه غربی بهشکلی عمیقتر با این مسئله آشنا شود و از طریق فعالیتهای مختلف، از جمله فعالیتهای سیاسی و اجتماعی، برای حل مشکلات در غزه تلاش کند.
نقش مؤثر رسانهها و فضای مجازی در آگاهیبخشی جهانی
در این میان، رسانهها و فضای مجازی در راستای آگاهیبخشی جهانی نقشی کلیدی ایفا میکنند. آنها پلی هستند، بین واقعیتهای تلخ غزه و دنیای بیرون. اطلاعرسانی صحیح و بیطرفانه، میتواند چشمها را به روی واقعیتهایی که در پشت صحنههای سیاسی پنهان ماندهاند، باز کند. رسانهها بهعنوان گستره اصلی انتقال اخبار و اطلاعات، میتوانند نقش بسیار مهمی در آگاهیبخشی دانشجویان در این خصوص داشته باشند. گزارشهای تصویری و متنی از رسانهها، امکان بهرهمندی از اطلاعات و تجربیات مردم محلی غزه را فراهم میآورد و به دانشجویان کمک میکند تا واقعیتهای جاری در آن سامان را بهتر فهمیده و تجزیه و تحلیل کنند.
فضای مجازی نیز بهعنوان یک ابزار قدرتمند، میتواند نقش زیادی در آگاهیبخشی دانشجویان نسبت به آنچه بر مردم ستمدیده غزه میرود، داشته باشد. اجتماعات مجازی، بلافاصله پس از وقوع رویدادها، خبرها و تحلیلهای مختلفی را ارائه میدهند که به دانشجویان این امکان را میدهد که از منابع متعددی استفاده کنند و دیدگاههای گوناگون در مورد واقعیت رخدادهای جاری در غزه را مورد بررسی قرار دهند. دانشجویان پس از آگاهی از این واقعیتها، میتوانند با استفاده از امکانات رسانه و فضای مجازی، بهنحو مؤثرتری در مسیر آگاهیبخشی جهانی نسبت به فجایع خونبار غزه گام بردارند. برای استفاده مؤثر دانشجویان و نیز حوزویان از ابزار رسانه و فضای مجازی، با هدف اطلاعرسانی درباره فجایعی که در مناطقی مانند غزه رخ میدهد، میتوان راهکارهای ذیل را ارائه نمود:
1. استفاده از رسانههای اجتماعی: دانشجویان و حوزویان میتوانند، از سکوهای داخلی و خارجی مانند توئیتر، اینستاگرام، فیسبوک و... برای انتشار اخبار و تصاویر و ویدئوهای مرتبط با وقایع در غزه استفاده کنند. استفاده از هشتگها و تگهای مرتبط با موضوع، میتواند باعث افزایش دسترسی و گسترش اطلاعات شود.
2. ایجاد محتوای ویدئویی: تولید و انتشار ویدئوهای توضیحی، گزارشها و مصاحبههایی با افراد مستقیماً درگیر با واقعه، میتواند به دیگران کمک کند تا واقعیتهای بیشتری را درک کنند.
3. استفاده از وبلاگ و سایتهای خبری: ایجاد وبلاگ یا سایتهای خبری مخصوص به رخدادهای روی داده و در حال وقوع در غزه، میتواند فضایی برای تحلیلهای عمیقتر و انتشار خبرهای بهروز فراهم کند.
4. استفاده از دادهها و اطلاعات تحلیلی: تحلیل دقیق دادهها و ارائه اطلاعات تحلیلی و آماری، میتواند به دیگران کمک کند تا بهتر درک کنند که چه اتفاقاتی در غزه در جریان است و این اتفاقات دارای چه ابعادی است.
5. انتشار مطالب به زبانهای مختلف: برای دسترسی بیشتر دانشجویان و حوزویان به مخاطبان جهانی، لازم است، آنان مطالب گردآوریشده درباره این فاجعه را به زبانهای مختلف ترجمه کرده و در دسترس عموم قرار دهند.
6. همکاری با سازمانهای بینالمللی و غیردولتی: همکاری با سازمانهای بینالمللی و غیردولتی که در زمینههای حقوق بشر و حل و فصل منازعات فعالیت میکنند، میتواند به دسترسی به منابع و ابزارهای بیشتری برای اطلاعرسانی در خصوص وقایع غزه کمک کند.