نظام ردهبندی سنی محتواهای رسانهای
مصطفی ضابط پژوهشگر، فعال و عضو ستاد راهبری بازیهای رایانهای
مادرها، فرزندانشان را خیلی دوست دارند؛ ولی حاضر نیستند، به نوزاد یکساله خودشان چلوکباب بدهند. با وجود اینکه چلوکباب غذای مضری نیست؛ ولی چون نوزاد یک ساله قدرت هضم آن را ندارد، مادر از روی محبت و دلسوزی، به فرزندش چلوکباب نمیدهد.
به این اتفاق، ردهبندی سنی تغذیه میگویند؛ یعنی هر غذایی، حتی اگر هم که مفید باشد، میتواند در یک سن دیگر مضر باشد.
حال بماند که برخی غذاها برای هیچ سنی مفید نیست؛ بلکه ضررهای فراوانی هم دارد. حالا جالب است که بدانید، محتواهای رسانهای مانند فیلم و انیمیشن و بازی و کتابها هم ردهبندی سنی دارند؛ یعنی همانطور که برای خوراک جسممان دقت میکنیم و هر چیزی را در هر سنی نمیخوریم؛ بایستی مراقبت کنیم و هر محتوایی را هم در هر سنی نبینیم.
بماند که برخی محتواهای رسانهای برای هیچ سنی مناسب نمیباشد. مانند برخی فیلمها و بازیها که در بسیاری از کشورها ممنوع میشوند.
مثلاً در آمریکا یک نظام ردهبندی سنی برای برای فیلمها و انیمیشنها وجود دارد، بهنام MPAA که فیلمها را بررسی میکنند و قبل از شروع فیلم، به مخاطب میگویند که این فیلم مناسب چه گروه سنی بوده و چه محتواهایی درون آن وجود دارد. و حتی گاهی اوقات به والدین هشدار میدهد.
برای بازیهای رایانهای نیز در آمریکا، یک نظام ردهبندی سنی بهنام ESRB وجود دارد که بازیهای دیجیتالی را ردهبندی سنی مینماید و با برچسبهای محتوایی پشت جلد بازیها، محتوای درون بازی را قبل از خرید، به مخاطب خود اعلام مینماید.
اروپا نیز متناسب با فرهنگ خودش، یک ردهبندی سنی دیگر برای بازیها دارد که نامش PEGI میباشد. جالب است که آلمان، از PEGI پیروی نمیکند و متناسب با فرهنگ کشور خودش، یک نظام ردهبندی سنی دیگر بهنام USK دارد. کشورهای آرژانتین، استرالیا، برزیل، اندونزی، ژاپن، پرتقال، روسیه، عربستان سعودی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و دبی نیز، هرکدام برای خودشان یک نظام ردهبندی سنی بازی، متناسب با فرهنگ خودشان تولید کردهاند.
در ایران نیز بههمت بنیاد ملی بازیهای رایانهای، یک نظام ردهبندی سنی بهنام ESRA برای بازیهای رایانهای، آن هم متناسب با فرهنگ اسلامی ایرانی طراحی شده است و به بازیهای رایانهای و یا حتی موبایلی، ردهبندی سنی تعلق میگیرد.
نکته جالب توجه این است که وقتی یک بازی، رده سنی 12+ سال دارد، منظور این نیست که برای بالای 12 سالهها خیلی خوب است؛ بلکه منظور این است که آسیبهای این بازی، برای افراد بالای 12 سال کمتر است.
اسرا، علاوه بر ردهبندی سنی، با پیکتوگرامهای مخصوص خودش، به شما اطلاع میدهد که به چه میزان خشونت، ترس، دخانیات، ناهنجاریهای اجتماعی و یأس و ناامیدی در بازی وجود دارد. هرچه تعداد دایرههای مشکی بیشتر باشد، شدت آن آسیب بیشتر است. همچنین میزان سختی بازی و مهارتی که برای بازی کردن آن لازم دارید نیز، به شما اطلاع داده میشود.
البته شاید از خودتان بپرسید که اینها چه اهمیتی دارد وقتی که شما همه این بازیها را میتوانید انجام بدهید و مشکلی هم برایتان پیش نیاید؛ ولی اگر از تأثیر محتواهای رسانهای بر ذهن و قلب پاکتان خبر داشتید، هیچوقت خودتان آگاهانه بازی یا فیلمی را که دارای این حجم از آسیبها میباشد، انتخاب نمیکردید.
روحیه انسانها در دوران نوجوانی، بسیار لطیف است که گاهی اوقات با مشاهده فیلمهای ترسناک یا بازیهای خشن، این لطافت، با انتخاب خودمان، از بین میرود.
نیل پستمن، نویسنده آمریکایی، سالها پیش در کتاب «زوال دوران کودکی» خودش اعتراض میکند که با برنامه-های تلویزیونی آمریکایی، چه بر سر فرزندانمان آوردیم که از کودکی مستقیم به جوانی رفتند و دوران کودکی و نوجوانی را اصلاً تجربه نکردند.
اگر مراقب سلامت خوراک جسمتان هستید؛ دهها برابر مراقب خوراک روحتان هم باشید.