امام خامنهای در دیدار دستاندرکاران همایش «سالک الی الله» ویژه بزرگداشت آیتالله ناصری(ره)
در انتقال سخنان ایشان ذائقه مخاطبان و اتقان مطالب لحاظ شود
همایش «سالک الی الله» ویژه بزرگداشت آیتالله ناصری دولتآبادی(ره) با پخش متن بیانات امام خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دستاندرکاران برگزاری این همایش، قرائت پیام حضرت آیتالله مکارم شیرازی و سخنرانی آیات؛ اعرافی و کریمی جهرمی، ۱۳مهر در سالن همایشهای مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم برگزار شد.
متن بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دستاندرکاران برگزاری این همایش که ۴ مهر سال جاری برگزار شده بود، ۱۳مهر در محل برگزاری همایش در قم منتشر شد. متن کامل بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسمالله الرحمن الرحیم
خدا انشاءالله درجات آقای ناصری را عالی کند. خدا انشاءالله ایشان را مشمول لطف خاص خودش قرار بدهد که لابد هم ایشان مشمول لطف الهی هستند و نگذارد جای ایشان خالی بماند. واقعاً وجود امثال ایشان خیلی مغتنم است. ماها خیلی احتیاج داریم به آنچیزی که امثال آقای ناصری میتوانند برای جامعه تأمین کنند؛ اخلاق، معنویت، توجه. انشاءالله که خداوند جنابعالی را و بقیه آقایان را هم محفوظ بدارد.
این برنامهای که آقا برای همایش بزرگداشت مرحوم آقای ناصری(رض) بیان کردند، برنامه خوبی است؛ یعنی جوانب موضوع، مورد ملاحظه قرار گرفته؛ منتها مهم این است که بتوانید، این عناوین را در ضمن تبیین علمی و متقن، به ذهن مخاطبان منتقل کنید؛ ما اینها را امروز احتیاج داریم. وقتی که کسی مثل خود آقای ناصری با مردم مواجه میشود، کار آسان است؛ برای اینکه این کلامی که از شخصی مثل آقای ناصری صادر میشود، یک کلام دلی و معنوی و ناشی از اخلاص و ناشی از توجه است؛ نه در آن اغلاقی وجود دارد، نه در آن اصطلاحی وجود دارد، نه یک چهارچوب علمی خاصی به آن داده میشود؛ مثل آب روانی از دل میجوشد و جاری میشود؛ آن کسانی که مستمع هستند، مثل اینکه پای چشمه نشستهاند و دارند، آب را مینوشند؛ مشکلی نیست. چه چیزی مسئله را حل کرده؟ همان اخلاص، همان نفس گرم و روح متصل به الطاف الهی و توجهات الهی؛ این، مشکل را حل میکند. وقتی خود ایشان ایشان یا امثال ایشان زنده است و دارد حرف میزند، اینجوری است؛ ولی وقتی که ما میخواهیم این مفاهیم را منتقل کنیم، ما واسطه میشویم، این واسطه حجاب ایجاد میکند. چارهای هم نیست؛ یعنی [اگر] ما بالأخره بخواهیم، این حرفها را منتقل کنیم، همین کارها لازم است؛ همین نوشتن، پیاده کردن، تنظیم کردن، تبویب کردن و مانند اینها لازم است، چارهای نیست؛ لکن آن صفا و معنویت و آن رونق و جلوهای که در زمان حیات ایشان [وجود] داشت، دیگر نخواهد بود. ما این را باید یک جوری جبران کنیم؛ جبرانش به چیست؟ به این است که بتوانیم، مطلب را متقن کنیم، پخته کنیم، عبارات و ادبیات بیان را ادبیات فاخری انتخاب بکنیم اینها مهم است و متناسب با فکر و ذهن مخاطبان، اینها را آماده کنیم. بالأخره یک دانشجو با یک فرد غیرعلمی، با یک طلبه، با یک کسی که در سنین بالاست، با هم تفاوت دارند، هر کدام یک مزاجی دارند، یک پذیرشی دارند؛ اینها را باید رعایت کنیم. به نظر من اگر میخواهید، این همایش مطابق آن چیزی که نیت شما و هدف شماست تحقق پیدا کند، این جهات را باید رعایت کنید.
مرحوم آقای ناصری جزء بقیةالسلف بودند؛ یعنی ایشان یک نمونهای از آنهایی بودند که ما اسمهایشان را شنیدهایم. و انسان از مجلس ایشان استفاده میکرد؛ نشست با ایشان التذاذ معنوی به آدم میداد. حرف معمولی هم که زده میشد، همینجور بود؛ یعنی اینجور نبود که حالا مثلاً فرض کنید، یک جلسه درسی بحثی آنجوری باشد؛ نه، حرف معمولی [هم] که زده میشد، انسان بهرهمند میشد. ما چند جلسه توفیق داشتیم، خدمت ایشان بودیم و ایشان از مرحوم آقای آسیدجمال(ره) هم استفاده کرده بودند. من الآن درست یادم نیست که ایشان گفتند: پدرشان جزء اصحاب آقا سیدجمال(ره) بودند یا خودشان هم مستقیماً از ایشان استفاده کردند. مرحوم آقای آسیدجمال، سال ۳۶ فوت کرد، مرحوم آقای ناصری متولد ۱۰ بودند؛ یعنی بیستوششساله بودند که ایشان فوت کرد؛ بنابراین، میتوانند درک کرده باشند ایشان را. یک قضیهای را ایشان از مرحوم آسیدجمال نقل کردند برای ما ]و[ من دو بار یا سه بار این قضیه را از ایشان شنیدم؛ دفعه آخر، من در بیمارستان بستری بودم، ایشان آمدند عیادت ما ]و[ من ایشان را نشاندم و گفتم که آن قضیه را دوباره برای ما بگویید. دوباره ایشان بهتفصیل آن قضیه را بیان کردند. به هر حال، ایشان عنصر مغتنمی بودند؛ واقعاً آقای ناصری نعمتی بود؛ بهخصوص برای مردم اصفهان که مینشستند پای منبر ایشان و گوش میکردند و از خود ایشان مستقیم میشنیدند.
امیدواریم انشاءالله امثال ایشان تربیت بشوند، رشد کنند، برای مردم مفید قرار بگیرند. البته زمانه قطعاً از انسانهای برجسته خالی نیست؛ باید بگردیم، پیدایشان کنیم و از آنها استفاده کنیم و بهرهمند بشویم. خداوند انشاءالله درجات ایشان را عالی کند، خدا انشاءالله شماها را محفوظ بدارد، باقی بدارد و این بزرگداشت را هم انشاءالله مفید قرار بدهد. موفق و مؤید باشید. خدا انشاءالله حفظتان کند.
فعالیتهای خیریه آیتالله ناصری قابل توجه است
متن پیام حضرت آیتالله مکارم شیرازی به همایش «سالک الی الله» به این شرح است:
بسمالله الرحمن الرحیم
روی عن النبی(ص): «العلماء مصابیح الارض وخلفاء الانبیاء وورثتی وورثة الانبیاء».
جایگاه رفیع علم و علما در هیچ دین و آئینی همچون دین مبین اسلام مورد تأکید و توجه قرار نگرفته است و شاید یکی از اسرار این مسئله آن است که اندیشه و آثار دانشمندان به زمان حیات آنان اختصاص ندارد؛ بلکه چهبسا تا هزاران سال پس از آن نیز باقی مانده و مورد استفاده دیگران قرار گیرد؛ چراغهایی که زمین را روشن میسازد و رسالت پیامبران را ادامه میدهند.
این همایش که به یادبود مرحوم آیتالله حاج شیخ محمدعلی ناصری اصفهانی(ره) برگزار گردیده، در تجلیل از مقام علم و معنویت است. آن فقید سعید هم، در مراتب علمی با حضور در درس بزرگان نجف همچون مرحوم امام خمینی و آیات عظام وقت قدس الله اسرارهم جمیعاً و هم در مراتب معنوی با رسیدن به محضر سالکان و عارفان معظم رضوان الله علیهم اجمعین، به شخصیت تأثیرگذار تبدیل گردید و پس از طی مراتب تحصیل و تهذیب نیز، با بازگشت به زادگاه خویش در ایران، به تربیت نفوس و تعلیم دروس و تبلیغ معارف اهلبیت(ع) اهتمام ورزید. دانشمندی آگاه و روحانی دلسوز که در میان مردم و همراه با آنان بود.
فعالیتهای خیریه ایشان در ساخت مدارس و مراکز درمانی و کمک به نیازمندان قابل توجه است.
علاقه و عشق وافر ایشان به حضرت ولیعصر(عج)، نزد همراهان و علاقهمندان به ایشان، معروف و مشهور میباشد.
اینجانب ضمن تسلیت مجدد به خاندان، بازماندگان، شاگردان و علاقهمندان خصوصا فرزندان آنمرحوم، از خداوند متعال، علو درجات ایشان را خواستارم و از برگزارکنندگان این همایش تشکر و قدردانی مینمایم.
قم المقدسه-ناصر مکارم شیرازی- ۰۵/۰۷/۱۴۰۲
آیتالله ناصری اهل عرفان واقعی بود
به گزارش خبرگزاری حوزه، آیتالله کریمی جهرمی در این همایش، با اشاره به حدیثی از امام هادی(ع) در پاسخ به این سؤال که عالم برتر در میان تمام علما چه کسانی هستند، اظهار کرد: امام هادی(ع) در این حدیث بر اهمیت علمای زمان غیبت امام عصر(عج) تأکید میکند و میفرماید: در زمان غیبت امام زمان(عج) علمای خاصی با مزایای مخصوص، افکار، اندیشهها و تفکرات بالایی وجود دارند و این خصوصیات در آنان کاملاً مشهود است.
وی با بیان اینکه این علما دعوتکننده جامعه و مردم به سمت خداوند هستند، مطرح کرد: این دعوت با ضرب و زور نبوده و این علما، با سخن و دلالتشان میگویند؛ این عامل عظیم مربوط به ذات اقدس الهی است.
این استاد حوزه ادامه داد: این علما از ذات اقدس الهی و دین او دفاع میکنند و با براهین قاطع و ادله محکم و پابرجا، مردم را به سوی پروردگار دعوت کرده و دفاع میکنند.
وی با اشاره به اینکه این عالمان بزرگوار، مردم را از تورهای ابلیس نجات میدهند و رها میکنند، عنوان کرد: این علما افرادی را که عقاید آنها کاملاً محکم نشده و در این راه ضعیف میباشند، از دامهای ابلیس بیرون میکشند.
آیتالله کریمی جهرمی در ادامه این حدیث از امام هادی(ع)، خاطرنشان کرد: اگر این علما با این مزایا نبودند، احدی در جهان باقی نمیماند؛ مگر اینکه از دین خداوند ارتداد پیدا میکرد و دین خدا را پشت سر میگذاشت.
این استاد حوزه اضافه کرد: اگر از این امتیازات بهرهمند نیستیم، باید بدانیم که خدمتی به دین نکردهایم و تنها صورت ما در راه دین است.
وی با اشاره به اینکه این علما از تمام مردم و علما برتر و افضل هستند، یادآور شد: این مجالس برای این است که تحولی پیدا کنیم و از مزایا، اخلاقیات، خدمات و مردمی بودن صاحب مجلس و فردی که این مجلس باشکوه بهنام او برگزار شده، بهرهمند شویم.
آیتالله کریمی جهرمی افزود: یکی از علمایی که در این راه بود و در این مسیر حرکت داشت، آیتالله ناصری(ره) بودند که در سالیان قبل تمام مجالس و معارف ایشان حاکی از همین مطالب بود و از پیر و جوان به این مرد بزرگ و عالم ربانی و بزرگوار توجه داشتند؛ از مزایای این بزرگوار این نکته است که اهل عرفان واقعی بودند.
وجهه اجتماعی و انقلابی از ویژگیهای آیتالله ناصری(ره) بود
بر پایه همین گزارش خبرگزاری حوزه، آیتالله اعرافی نیز در این همایش با اشاره به فرمایشی از امیرالمؤمنین(ع) در نهجالبلاغه، اظهار کرد: ایشان در پایان خطبه قاصعه چند نکته برای راهنمایی خلق گفتند.
وی با بیان اینکه در پایان این خطبه مولا، قلهای را ترسیم کردهاند، مطرح کرد: تمام این خطبه سلوک فردی و اخلاقی است و آیتالله ناصری(ره) نیز، جلوههایی از این قله ترسیمشده توسط امیرالمؤمنین(ع) را دارند.
مدیر حوزههای علمیه کشور، با اشاره به اینکه بذل آبرو و تحمل رنجها در مسیر خداوند شیرین است، عنوان کرد: چهره این افراد، چهره صدیقین است که در اوج معارف اخلاقی قرار دارند و سخن آنان، سخن خوبان و نیکان است و این از تابلوهای بزرگ اخلاق برای عالمان دین است.
امام جمعه قم با بیان اینکه کسی میتواند پرچم هدایت در روز باشد که شب او با ذکر و یاد خدا آباد باشد، خاطرنشان کرد: چشم و روح چنین افرادی در جای دیگری است و تنها جسمشان در این دنیا وجود دارد.
آیتالله اعرافی با اشاره به اینکه این آرمانها برای تمام حوزویان ملاک است، تصریح کرد: آیتالله ناصری(ره) ازجمله افرادی بودند که این مسیر را طی کردند.
وی با بیان اینکه در حوزه در ارتباط با اخلاق دو فصل علمی، نظری و عملی و میدانی داریم، یادآور شد: در بخش نخست و اخلاق نظری، طبق گفته بزرگان، علیرغم میراث بزرگی که داریم و منابع کتاب و سنت ما سرشار از معارف اخلاقی است؛ اما در قلمروی اخلاق نظری و علوم وابسته به آن، کاستی و تأخر نیز داریم.
مدیر حوزههای علمیه کشور ادامه داد: اگر در اخلاق نیز، همانطور که در فقه ما مجسم شده است، وارد میشدیم، امروز دستاوردهای ما در این عرصه کاملتر و قابل عرضه به جهان بود.
عضو شورایعالی حوزههای علمیه با اشاره به اینکه باید برای توسعه مرزهای علوم اخلاق و معرفت گامهای بلندی برداریم، بیان کرد: در عرصه اخلاق نظری با مبانی خود میتوانیم، گامهای بزرگی برداریم و نیازهایی را پاسخ دهیم.
آیتالله اعرافی اضافه کرد: بهشکلی که علامه طباطبایی و شهید مطهری(ره) این راه را طی کردند، باید این راه ادامه داشته باشد.
وی با بیان اینکه این مسیر همچنان نیازمند تلاش و مجاهدات عالمان و بزرگان حوزه است، ابراز کرد: رابطه اخلاق و فقه، نیازمند تحقیقات بیشتر است و نیازمند آن هستیم که فقه اخلاق، با معانی مختلفی که دارد، مداقه بیشتری داشته باشد.
مدیر حوزههای علمیه کشور، با اشاره به اینکه در گسترش دانش اخلاق مباحث نظری و ترسیم و تحلیل اوصاف و ویژگیهای اخلاقی، نیازمند بست بیشتر هستیم، اظهار کرد: در روشهای خودسازی مانند روشهای دگرسازی و تربیت، نیازمند آن هستیم که از میراث خود و اقدامات بهروزی که در جهان درحال انجام است، متناسب با منطق خود بهرهمند شویم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه در این مسیر نیازمند مطالعات و پژوهشهای بیشتری هستیم، مطرح کرد: در دنیای غرب و جهان معاصر، متأسفانه اخلاق از دین و مبانی فکری و معرفتی جدا شده است.
آیتالله اعرافی با اشاره به اینکه نقد این جریان جزء انتظارات مهم از حوزه است، عنوان کرد: در تمام این موارد، باید با روشهای اجتهادی ورود پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه از یک منهج قوی و غنی برخوردار هستیم، خاطرنشان کرد: باید توجه داشته باشیم، عمق عقلی و اجتهادی ما در این مسیر، ظهور و بروز داشته باشد.
مدیر حوزههای علمیه کشور، با اشاره به اینکه با گرایشهای متعدد و افت و خیزهای بسیار در الگوی عمل و اقدام مواجه هستیم، تصریح کرد: برای اینکه به اخلاق معیار در جامعه برسیم، باید برخی از آسیبها را رعایت کنیم.
عضو خبرگان رهبری با اشاره به برخی از این آسیبها، افزود: غفلت، سطحینگری، اخلاق بدون تحصیل، مریدپروری، شخصمحوری، عظلتپذیری، کارکردگرایی و بنیادگرایی ازجمله این آسیبها هستند.
آیتالله اعرافی با بیان اینکه نباید اخلاق را یک امر کاملاً سطحی بدانیم، یادآور شد: اخلاق بهعنوان یک ضلع اساسی در ساختار شخصیت فرد مسلمان و عالم دین، جایگاه بسیار رفیعی دارد و غفلت از این جایگاه محوری آسیب بزرگی است.
وی با اشاره به اینکه اخلاق عملی، مبارزه با شیطانهای پیچیده درون است، بیان کرد: مجاهدت با نفس و پرداختن به اخلاق عملی، باید از سطحینگری فاصله بگیرد.
عضو شورای عالی حوزههای علمیه با بیان اینکه جهاد به معنای مواجه بودن با موانع فراوان است و این با سطحینگری محقق نمیشود، ابراز کرد: اخلاق در کنار علم و همراه با علم ارزش دارد و اگر اخلاق در مسیری قرار گرفت که مانع علم و پیشرفت شد، در مسیر درستی قرار نداریم.
امام جمعه قم با اشاره به اینکه اخلاق نباید در مسیر مریدپروری و دل دادن به افراد قرار بگیرد، اظهار کرد: ریاضت لازمه اخلاق است؛ ولی باید متناسب با موازین باشد.
آیتالله اعرافی با بیان اینکه اخلاق باید در چارچوب شریعت باشد، مطرح کرد: اخلاقی که فرد را از ادای تکالیف اجتماعی و نقش شرعی او در مسائل اجتماعی بازدارد، درست نیست.
وی با اشاره به اینکه اخلاق، ظاهر و باطن را با هم میبیند، عنوان کرد: اخلاق در نهجالبلاغه از چند ویژگی برخوردار است و یک ویژگی آن است که با ادبیات و هنر قوی درآمیخته است.
مدیر حوزههای علمیه کشور، با بیان اینکه اخلاق نهجالبلاغه، اخلاق شور و هیجان الهی است، خاطرنشان کرد: زمانی که به اقدام و عمل اخلاقی میخواهیم بپردازیم، باید عمل معیار اخلاقی را طراحی کنیم.
عضو فقهای شورای نگهبان اضافه کرد: اخلاق عقلمعیار، اخلاق برخاسته از توحید و ولایت، اخلاق در درون نظام جامع اسلام، اخلاقی که متصل به قرآن و حدیث باشد، اخلاقی که با شور اخلاقی و احساس اجتماعی و فرهنگی همراه باشد و اخلاقی که از جامعه و هنر برخاسته باشد، ازجمله این معیارهای اساسی هستند.
آیتالله اعرافی با اشاره به اینکه مرحوم آیتالله ناصری(ره) شخصیت قوی علمی با بهرههای فراوان از حوزه نجف و قم بودند، تصریح کرد: بعد علمی قوی ایشان، ازجمله خصوصیات برجسته ایشان است.
وی با بیان اینکه ایشان مرد مهاجرت بودند، یادآور شد: مهاجرت یک اصل تأثیرگذار در دین اسلام است؛ چراکه زنجیره مهاجرتها در طول تاریخ اسلام بسیار مؤثر بوده است.
مدیر حوزههای علمیه، با اشاره به اینکه ایشان در حوزه اخلاق نگاه جامع و استادهای متعدد را تجربه کرده بودند، بیان کرد: درک اساتید مختلف، به ایشان جامعیت بخشیده بود و ایشان الگوی عملی اخلاق بودند.
وی با بیان اینکه مردمگرایی ایشان مثالزدنی بود، ابراز کرد: رویکرد اجتماعی و انقلابی ایشان نیز، از دیگر ویژگیهای برجسته بود.
آیتالله اعرافی با اشاره به اینکه بیان جذاب، عشق الهی و عشق به حضرت ولیعصر(عج) در ایشان جلوهگر بود، اظهار کرد: شاگردپروری و معاشرت خوب و همچنین نگاه برنامهریزی و تشکیلاتی نیز، در ویژگیهای ایشان بروز داشت.