مقدمه 
رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام در تبیین الزام شرعی و قانونی حجاب فرمودند: «در مسئله پوشش، حجاب، محدودیتی شرعی و قانونی است نه محدودیتی دولتی؛ و کشف حجاب نیز، هم حرام شرعی است هم حرام سیاسی.»
«حرام سیاسی» از تعابیر جدیدی است که ایشان مطرح فرمودند. از آنجا که هر حکم فقهی باید مستند به مبنا و قاعده فقهی- اصولی باشد‌، حکم مذکور هم از این نظر مستثنی نخواهد بود. البته قید سیاسی به‌معنی عدم حرمت شرعی بودن نیست؛ بلکه بنا بر ادله ولایت فقیه، حاکم شرع اسلامی، می‌تواند با اذنی که از سوی شارع مقدس دارد، بنا بر مصلحت جامعه اسلامی هر حکمی را صادر کند و بر همگان حتی دیگر مراجع تقلید و مقلدین آنها، تبعیت از آن لازم و واجب است. متن پیش رو پاسخ مر کز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی در پاسخ به این سؤال است که چرا برای اولین‌بار رهبری انقلاب کشف حجاب عده‌ای در کشور را علاوه بر «حرام شرعی»، «حرام سیاسی» معرفی کردند.
1. در توضیح واژه حرام سیاسی باید گفت که همان‌گونه که از معنای لفظی آن روشن است، یعنی اقدامی که از منظر سیاسی (اجتماعی و حکومتی) خلاف شمرده می‌شود و این مسئله در هر نظام و ساختار حکومتی و اجتماعی در سرتاسر دنیا مرسوم است که چنین خلاف (حرام)هایی را برای جامعه وضع نمایند؛ ولی از آنجایی ‌که دین اسلام عجین باسیاست است، حرام‌های آن محدود به حوزه شخصی و فردی نیست و در عرصه اجتماع نیز محرماتی دارد و برای همین است که رهبر انقلاب از کشف حجاب علاوه بر حرام شرعی به حرام سیاسی نیز تعبیر کردند.
البته این نیز جای توضیح دارد. اظهارنظر درباره حرام سیاسی به‌عنوان یک «حکم فقهی اجتماعی»، در صلاحیت هرکسی حتی به‌صرف اجتهاد و مرجعیت نیست؛ بلکه این از شئون حاکم جامعه یا همان ولی‌فقیه است که با توجه به ادله اسلامی و نیز در نظر گرفتن مصالح و مفاسد جامعه چنین حکمی را صادر می‌نماید؛ البته گاهی این حرام سیاسی به‌طور صریح و به‌اصطلاح فقهی به‌طور اولیه در دین و شرع به حرام بودن آن اشاره شده است، مانند همین مسئله کشف حجاب که شرع به حرمت آن تأکید دارد و در ادامه ولی‌فقیه هم، با توجه به فضای اجتماعی و مفاسد و مصالح جامعه، آن حکم را (حرام سیاسی) تصریح و تأیید می‌نماید و گاهی هم این حرام سیاسی به کاری تعلق می‌گیرد که بر اساس ادله و متون دینی، حکم حرمت برای آن بار نشده است؛ همانند اقدام آیت‌الله میرزای شیرازی(ره) در حرام اعلام نمودن استعمال تنباکو در دوران قاجار برای مخالفت با قرارداد استعماری رژی که در واقع حرام اعلام کردن چیزی بود که در آن زمان مشکلی از نظر شرع نداشته و یک عمل مباح به‌حساب می‌آمد؛ 1 ولی میرزای شیرازی به‌خاطر مفاسدی که این قرارداد برای اقتصاد کشور داشت و تسلط بیگانه را بر مردم ایران در پی داشت، استعمال تنباکو در آن زمان را نه‌تنها حرام بلکه در حکم محاربه با امام زمان(عج) اعلام نمود.
پس رهبری در دیدار با مسئولان نظام درباره مسئله‌ای اعلام حرمت سیاسی کرده که ما‌به‌ازای شرعی نیز داشته و از سوی دیگر، از لحاظ فرهنگی و اجتماعی، با توجه به فرهنگ و هویت ایرانیان یک تهدید ضد فرهنگی و ضد هویتی به‌حساب آمده و بر همین اساس، دشمنان ایران اسلامی با برنامه و طرح‌های مختلف در پی ترویج آن بوده و بر آن تمرکز کرده‌اند و بر همین اساس، رهبری با زبانی مشفقانه در همان سخنرانی و پس از اعلام حرام سیاسی بودن کشف حجاب، خطاب به این دسته از زنان و بانوان کشور چنین گفتند:
«خیلی از کسانی که کشف حجاب می‌کنند، نمی‌دانند این را؛ اگر بدانند که پشت این کاری که این‌ها دارند می‌کنند، چه کسانی هستند، قطعاً نمی‌کنند؛ من می‌دانم خیلی از این‌ها کسانی هستند که اهل دین‌اند، اهل تضرّع‌اند، اهل ماه رمضان‌اند، اهل گریه و دعایند. [منتها] توجّه ندارند که چه کسی پشت این سیاستِ رفعِ حجاب و مبارزه‌ با حجاب است. جاسوس‌های دشمن، دستگاه‌های جاسوسی دشمن، دنبال این قضیّه هستند. اگر بدانند، حتماً نمی‌کنند.»2
2. با توضیحات فوق می‌توان تبیین جدیدی از فلسفه تعبیر حرام سیاسی توسط رهبری نمود؛ چراکه در سال‌های گذشته عده‌ای از نویسندگان و دگراندیشان علی‌رغم اجماع فقها و علمای اسلام بر ضرورت حجاب در دین اسلام، ادعاهای دیگری را در این‌باره مطرح کرده و قائل هستند که وجوب حجاب از لحاظ دینی و شرعی مردود است و بر این اساس، قطعاً عده‌ای از زنان دین‌مدار جامعه که به کشف حجاب روی آورده‌اند، تحت تأثیر چنین القائاتی، ضرورت حجاب را از نظر شرعی قبول نداشته و ندارند و از اقدام خود دفاع دینی می‌نمایند و لذا مقام معظم رهبری، با اشراف و اطلاعی که از جبهه دشمن و هجمه مزدوران آن به فرهنگ حیا و عفاف ایران اسلامی دارند و با توجه به تلاش رسانه‌های غربی برای شکستن پرده‌ها و دریدن هرگونه هنجار عرفی و فرهنگی که اولین نتیجه آن، نابودی بنیاد خانواده در کشور است، گناه کشف حجاب را که یکی از اولین و مهم‌ترین خاک‌ریزهای این نبرد فرهنگی-هویتی است، «حرام سیاسی» اعلام نمودند.
3. همچنین نمی‌توان ادعا کرد، این مسئله یک اعلام جنگ خیابانی است؛ یعنی اینکه با حرام سیاسی اعلام کردن آن، مدعی شویم که این مسئله به درگیری مردم موافق و مخالف حجاب و حکومت می‌انجامد؛ چراکه اگر چنین ادعا داشته باشیم، باید در قبال هر قانون اجتماعی نیز، همین ادعا را مطرح نماییم؛ یعنی اینکه بگوییم هر قانونی بالأخره موافقان و مخالفانی داشته و وضع قانون، منجر به درگیری و جنگ خیابانی می‌شود. از سوی دیگر نحوه ورود کلیت دستگاه‌های مختلف نظام در امر حجاب و عفاف درگذشته، چندان قابل دفاع نبود و اینکه درگذشته تمام بار و وظیفه اجرای این قانون بر عهده نیروی انتظامی و به‌اصطلاح گشت ارشاد قرار داده ‌شده بود، غلط بود و همین مسئله، همین پیش‌فرض را ایجاد کرده که حرام سیاسی بودن حجاب، منجر به جنگ خیابانی می‌شود؟! پس دستگاه‌های مختلف همانند نیروی انتظامی، نسبت به آن مسئول هستند و می‌بایست نسبت به این مسئولیتشان وارد میدان می‌شدند و البته امروزه شیوه‌های جدیدی در این‌باره در مرحله اجرا قرار گرفته که درگیری و اصطکاک اجتماعی را به حداقل می‌رساند؛ مانند طرح شناسایی و اخطار به کاشفان حجاب با دوربین‌های هوشمند، مانند شیوه‌ای که در جرائم رانندگی اعمال می‌شود؛ البته همان‌گونه که اشاره خواهد شد، رویکرد حقیقی درباره حجاب، بسندگی به الزامات قانونی نیست و باید اقدامات تبینی و روشنگرانه انجام گیرد و در واقع الزام قانونی بدون تبیین حجاب، ناقص و ناکارآمد خواهد بود.
4. اما فارغ از تمام مطالب فوق و اقدامات قانونی و الزامات شرعی و سیاسی که رهبری در مورد حجاب فرموده‌اند، اگر کسی به کلیت دیدگاه ایشان درباره اصل حجاب و نوع نگاه ایشان به بدحجابان و بی‌حجابان نگاه اندازد، متوجه خواهد شد که ایشان علی‌رغم بیان الزامات قانونی در این‌باره، به اقدامات تبینی و روشنگرانه درباره حجاب هم تأکید دارند: اولاً از نگاه جایگاه دینی، ایشان قائل‌اند که «آن‌کسانی که حجاب را به‌طور کامل رعایت نمی‌کنند، این‌ها را نباید متّهم کرد به بی‌دینی و ضدانقلابی» 3 و در همین دیدار اخیر هم درباره بی‌حجابان چنین گفتند: «خیلی از این‌ها کسانی هستند که اهل دین‌اند، اهل تضرّع‌اند، اهل ماه رمضان‌اند، اهل گریه و دعایند».4 پس ابتدائاً با آغوش پدرانه و دین‌مدارانه این قشر از جامعه را پذیرفته و از سوی دیگر با توجه به هجمه رسانه‌ای دشمن در موضوع حجاب، به اصل تبیین در این‌باره نقش کلیدی می‌دهند: «دشمن در رأس نقشه‌هایش تبلیغات است؛ ‌به قول خودشان پروپاگانداست. علاجِ پروپاگاندا تبیین است؛ تبیین حقیقت از زبان‌های مختلف، از حنجره‌های مختلف، با تعبیرات مختلف، با ابتکارات مختلف؛‌ تبیین. وسوسه‌ای را که روی آن جوان یا نوجوان اثر می‌گذارد، چه می‌تواند برطرف کند؟ باتوم که نمی‌تواند برطرف کند، آن وسوسه را تبیین می‌تواند برطرف کند».5 که این رویکرد نشان‌گر این است که علی‌رغم اقدامات الزام‌آور و احیاناً جریمه‌محور، در این‌باره دستگاه‌های فرهنگی و تبلیغی کشور نقشی اساسی دارند و به‌طورکلی قائل‌اند که باید در مقابل این هجمه دشمن در مسئله حجاب هم دستگاه‌ها سنجیده و با برنامه عمل نمایند: «منتها همه توجّه داشته باشند که دشمن با نقشه و برنامه وارد این کارشده، ما هم باید با برنامه و نقشه وارد بشویم؛ کارهای بی‌قاعده و بدون برنامه نباید انجام بگیرد».6

  نتیجه 
تعبیر «حرام سیاسی» برای کشف حجاب اصطلاحی است که با توجه به احکام اسلام درباره حجاب و نیز نگاه ولی‌فقیه یا همان حاکم سیاسی کشور به عرصه حجاب و پوشش بیان ‌شده است؛ یعنی اینکه ولی‌فقیه بر اساس ادله دینی و نیز عرصه مواجه دشمنان کشور با حجاب و عفاف که ریشه در فرهنگ ایرانی نیز داشته که بی‌حجابی را یک تهدید هویتی برای جامعه و کشور تلقی کرده و آن را حرام سیاسی دانسته‌اند و این نوع قانون‌گذاری سیاسی در تمامی کشورها بر اساس هنجارهای موجود در آن جامعه رایج است و نمی‌تواند به‌خاطر اختلاف‌نظری که درباره آن در بین افراد جامعه وجود دارد، از آن تعبیر به اعلام جنگ خیابانی نمود؛ چراکه در این صورت، هر الزام اجتماعی که موافقان و مخالفانی داشته باشد، شامل این حکم خواهد شد و نظام قانون‌گذاری مختل خواهد شد؛ از سوی دیگر نوع نگاه رهبر انقلاب، تأکید بر این دارد که حتی اقدامات الزام‌آور درباره حجاب باید با  همراه با اقدامات تبینی و روشنگرانه باشد تا به نتیجه مورد نظر در جامعه برسد.
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی
..............................................

   پی نوشت‌ها
​​​​​​​‌1. این نکته قابل‌ ذکر است که به‌خاطر اینکه مضرات استعمال دخانیات در آن زمان از لحاظ علم پزشکی برای فقها اثبات نشده بود، از نظر شرعی مباح شمرده می‌شد؛ برخلاف امروزه که به‌خاطر علم به مضرات آن، از نظر بسیاری از  فقها و مراجع، استعمال دخانیات، حرام اعلام ‌شده است.
2. (آیت‌الله)خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار مسئولان نظام، (15/1/1402)
3. (آیت‌الله)خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار اقشار مختلف بانوان، (14/10/1401)
4. (آیت‌الله)خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار مسئولان نظام، (15/1/1402)
5. (آیت‌الله)خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار مردم قم، (19/10/1401)
6. (آیت‌الله)خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات در دیدار مسئولان نظام، (15/1/1402)