به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در پیام تبریک به همه حوزویان و مبلغان و مروجان شریعت و خانواده‌های آنان، سیاست‌های حوزه علمیه را در آغاز قرن و سال جدید تشریح کرد که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید.

بسم‌الله الرحمن الرحیم
 با عرض سلام خدمت همه حوزویان و روحانیون سراسر کشور
 میلاد خجسته حضرت ولی‌عصر(عج) و سال نو و پیشاپیش فرارسیدن بهار معنویت و عبودیت و بندگی خدا و قرآن کریم را خدمت همه طلاب، فضلا، اساتید گرانقدر، مبلغان و مروجان شریعت در قالب طرح‌های هجرت، امین، روحانیون مستقر و سایر کسانی که در کار ترویج معارف الهی در ایران و جهان فعالیت می‌کنند و همچنین روحانیون فعال در مساجد و گروه‌های تبلیغی و جهادی و نهادهای دانشگاهی و آموزش و پرورش و دستگاه‌های فکری و فرهنگی و تبلیغی و برنامه‌های حوزوی و طلاب فعال در عرصه‌های هنری و ادبی و رسانه‌ای و تبلیغی و کسانی که در کارکردهای گوناگون حوزه در قلمروی آموزش و پرورش و تحقیق، فعالیت فرهنگی و هنری و اجتماعی فعالیت دارند، تبریک عرض می‌کنیم.
برای همه فعالانی که در حوزه علم و جهاد علمی و تحقیق و تبلیغ در هر زمینه‌ای فعالیت دارند، آرزوی موفقیت دارم. همچنین برای همه همسران و خانواده‌هایی که با حوزویان همراه هستند و سختی‌ها را به جان می‌خرند و مشکلات را تحمل می‌کنند و پشتوانه خانواده برای ادامه جریان تبلیغ و فرهنگ دین هستند، آرزوی کامیابی و موفقیت دارم.
از همه کسانی که برای اعتلای فرهنگ دینی و گسترش این فرهنگ در حوزه و دانشگاه و نهادهای علمی و فرهنگی فعالیت دارند، همچنین از همه نهادها و دستگاه‌های حوزوی در قم و سراسر کشور و جهان سپاسگزارم و مراتب تکریم و احترام را به آنها تقدیم می‌کنم.
امام علی(ع) بیان فرمودند: داستان خاندان پاک پیامبر(ص)، داستان ستارگان آسمان است که هرگاه ستاره‌ای غروب می‌کند، ستاره دیگر طلوع می‌کند و می‌درخشد و رشته درخشش این خاندان، هیچ‌گاه خاموش نمی‌شود و پیوسته و مستمر خواهد بود و هرگاه محور و قطب و ستاره‌ای غروب کند، ستاره دیگر می‌درخشد و آخرین این ستارگان، ستاره تابناک و خورشید فروزان حضرت ولی‌عصر(عج) است. خورشیدی که با طلوع او همه عالم در همه ساحت‌ها روشن می‌شود.
ستاره و خورشیدی که همه تاریخ توحید و پیشوایان در او جمع شده است که دربردارنده همه آرزوها و آمال پیشین است. همچنین ایشان می‌فرمایند که در زمان حضرت ولی‌عصر(عج) همه صنایع و رهاوردهای خلقت خدا و جلوه‌های اسما و صفات خدا در آن دوره بی‌مانند به اوج خواهند رسید و همه تاریخ نبوت، درخشش پیدا می‌کنند.

 

  گام به گام به سمت الگوی متعالی حرکت کنیم
تلاش ما و شما در حوزه‌های علمیه و در پرتوی انقلاب اسلامی و خون‌های پاک شهدا و امام شهدا آن است که زمینه را فراهم کنیم و گام به گام به سمت الگوی متعالی حرکت کنیم. این مسئله همان رسالت اصلی است که بر دوش همه طلاب و اساتید و مبلغان و فعالان حوزوی قرار دارد و باید در این مسیر سر از پا نشناسیم و سال به سال بر نیرو و توان و ظرفیت‌ها و صلاحیت‌های خود بیفزایم و از خداوند در این ایام شریف چنین، مسئلت داریم.
در پایان یک قرن، یعنی چهاردهم هجری قرار داریم و حوزه علمیه قم نیز در دوره جدید به یک قرن می‌رسد. پیشرفت‌های بشر، از یک سو و جنگ‌های جهانی، اشغال‌ها، ظلم‌ها و ستم‌ها برگ‌هایی است که در یک قرن روی داده است.
پایه‌ریزی یک حوزه علمیه جدید به‌نام حوزه علمیه قم، یکی از تحولات مهم قرن حاضر است. این حوزه و حوزه‌های دیگر در این قرن تحولات بسیاری را تجربه کرده‌اند. سختی‌ها، محنت‌ها و مشکلات بسیاری از سوی استعمار نو به سمت معارف الهی و جریان توحیدی وارد شد و هجمه های زیادی به حوزه علمیه نجف وارد و هزاران شهید تقدیم اسلام شد.
در همین یک قرن حوزه علمیه قم و نهاد روحانیت، شاهد شکل‌گیری نهضت‌ها و جریان‌های فکری متعدد هستیم و بالاترین دستاورد این یک قرن که به‌تعبیر شهید صدر، آمال انبیا(ع) در آن جلوه‌گری می‌کرد، شکل‌گیری نهضت امام راحل و سپس انقلاب شکوهمند اسلامی است. انوار این نهضت از حوزه‌های علمیه با قدم مردم عزیز و شریف ایران و همراهی نهادهای متعدد از جمله دانشگاه‌ها، پدیده‌ای نو و بی‌بدیل به‌عنوان انقلاب اسلامی رقم خورد. پدیده‌ای که همه عالم را تحت تأثیر دارد و این تأثیرات پیش خواهد رفت.
حوزه در این قرن و در آستانه قرن جدید، از یک تاریخ درس‌آموز یک قرن، برخوردار است. طلاب و اساتید و مدیران و فعالان نهاد دین و حوزه، باید این یک قرن پیش را مطالعه و تحلیل کنند و قوت‌ها و ضعف‌های خود را بازشناسی کنند و با نگاهی نو و دل‌هایی مالامال از امید و چشم‌هایی دوخته به افق‌های روشن، به سمت قرن جدید حرکت کنند.
حوزه عصر جدید، حوزه‌ای است که با سختی‌ها و چالش‌های فراوان و البته رسالت‌های سنگینی مواجه است. در این روزها باید با توشه‌گیری از گذشته آماده حرکت نو شویم.
محور دومی که می‌خواهم محضر شما طلاب و به‌خصوص طلاب و اساتید و محققان جوان و کوشا و فعال عرض کنم، آن است که هویت حوزه‌ای، یک هویت فراصنفی و عمیقی است که هم باید آن را بشناسیم و هم در صدد تقویت و بالندگی آن باشیم. مهمترین عناصر و مؤلفه‌های هویت حوزوی که در طول هزار و چند صدسال در پرتو قرآن و ادعیه و مجاهدت‌ها و تلاش‌های بزرگان ما شکل یافته است، از عناصری خاص شکل گرفته است.
مؤلفه نخست: حوزه علم‌بنیان، معرفت‌نهاد و پایه‌های آن مبتنی بر اندیشه‌ورزی و خرد‌ورزی است. اندیشه‌ورزی و خرد‌ورزی و علم‌بنیانی در ذات حوزه‌های علمیه وجود دارد. ما وارث یک تاریخ بزرگ هستیم که در آن سلسله عالمان و بزرگان ما در علوم عقلی، کلامی، فلسفی، فقهی، حدیثی و حتی رشته‌هایی چون ریاضی، طبیعی، نجوم، طب و... از یک تاریخ بسیار روشن و پرمایه برخوردار هستند.

 

  حوزه‌های علمیه ما تخصصی‌تر شده است
گرچه امروز حوزه‌های علمیه ما تخصصی‌تر شده است و بخش‌هایی دیگر بر دوش دانشگاه است؛ ولی روزگاری همه این علوم در حوزه‌ها و مدارس علمیه تدریس می‌شدند. حوزه‌های علمیه ما از پیشینه بزرگی از قلمروهای مختلف معرفتی برخوردار است. این دانش‌بنیانی و معرفت‌نهادی را باید بشناسیم، به آن افتخار کنیم و امروز آن را تحول ببخشیم و به سمت قلمروهای جدید حرکت کنیم.
حوزه تاریخ پر‌افتخار دارد و ضمن آنکه باید به آن افتخار کنیم، نباید در آن تاریخ بمانیم و باید به افق‌های جدیدی در این زمینه قدم بزنیم و گام برداریم. حوزه همیشه به علم، دانش و معرفت شناخته شده است که باید تقویت شود.
امروزه اندیشه‌های گوناگون در عرصه‌های کلامی، حدیثی و تفسیری و بخش‌های مختلف در جهان وجود دارد که گاهی در رقابت با اندیشه و معرفت دینی است که باید این پایه‌ها را تقویت کنیم.
مؤلفه دوم، هویت ذات حوزوی، اخلاق، معنویت و آداب و سلوک معنوی و اخلاقی و الهی بوده است. این اصولی است که در کمتر جایی مثل حوزه جلوه‌گر است و باید نگران باشیم که عناصر هویتی ما ضعف پیدا کند. باید در حجره‌ها و مراکز و جای‌جای حوزه‌های علمیه، نگاه‌مان به رشد شخصیتی جامع و تقویت پایه‌های معنوی و اخلاقی باشد.
در تاریخ ما ستارگان بزرگی که همه وجود آنها جلوه اخلاق و معنویت بود و در وجود آنها چیزی جز خدا نبود و با خدا معامله کردند و همه چیز را برای خدا می‌خواستند، موج می‌زند. این مؤلفه باید در نظامات حوزوی عمق یابد.
مؤلفه سوم، اجتماعی بودن حوزه است. حوزه و نهاد روحانیت، همواره مردم‌گرا و اجتماعی بوده است. در کنار مردم به‌ویژه نیازمندان و مستمندان قرار داشته است که این هویت، هویت کمی نیست. به‌شدت باید نسبت به کاهش این مسئله در نهاد روحانیت و حوزه نگران باشید. امیدوارم همه ما بتوانیم در کنار مردم زندگی کنیم و گره‌گشای مشکلات آنها باشیم. باید با جوانان همراه باشیم و به آنها عشق بورزیم؛ نه از باب تصنعی و شکلی بلکه باید از عمق جان با آنها همراه باشیم.
مؤلفه چهارم، رویکرد سیاسی و ورود عالمانه و سنجیده در نهضت‌های سیاسی است. این همه جریانات اجتماعی و سیاسی که از حوزه به نفع مردم و جامعه و بشریت شکل گرفت، قابل دقت است. ذات حوزه یک ذات اجتماعی و سیاسی به‌معنی درست است؛ نه سیاست‌زدگی و بازی‌های سیاسی؛ بلکه سیاست مبتنی بر اندیشه الهی.
مؤلفه پنجم، تبیین و تبلیغ و فرهنگ‌سازی و اقدام برای انفاق معارف الهی در قالب تبلیغ و مدیریت‌های معنوی، الهی و اجتماعی است که این را نیز باید متناسب با دنیای امروز حفظ کنیم.
مؤلفه ششم، اینکه حوزه ما همیشه فراتر از مرزها فعالیت می‌کرده و دارای رویکرد تمدنی و بین‌المللی بوده و به همه بشریت توجه داشته است. امروز باید عناصر مهم تاریخی حوزه در علم و پژوهش و اخلاق و سبک زندگی حوزوی که یک مقوله عمیق است، توجه کنیم و این عناصر به دست شماست که حفظ می‌شود.

 

  بالندگی، تطور، رشد و ارتقای حوزه، از وظایف ماست
محور دیگر [محور سوم]، آن است که ما در عصر جدید، این دنیای پرتلاطم و لبریز از سؤال و پرسش و نیازهای جدید، باید حوزه را متحول کنیم. بالندگی، تطور، رشد و ارتقای حوزه، از وظایف ماست. حوزه عصر انقلاب و دنیای جدید با حوزه عصر پیشین و انزوا متفاوت است؛ این، تعبیری است که رهبر انقلاب فرمودند. حوزه علمیه امروز ما در دنیایی است که با دنیای پیشین متفاوت است، از این جهت که گروه‌ها و مراکز مختلف و متنوع علمی و فرهنگی پیدا شده است و هزاران هزار پرسش رویاروی اندیشمندان قرار ما قرار داد. حوزه باید خیز جدید داشته باشد و آسیب‌ها و ضعف‌های خود را بشناسد. ما امروز نگرانی جدی نیز در حرکت‌های روحانیت داریم.
در محور سوم باید دقت کنیم که سرمایه اجتماعی حوزه ممکن است به خطر بیفتد و ممکن است، آسیب‌های مختلف افزایش پیدا کند. ممکن است انواع آسیب‌هایی که نمی‌خواهیم به آنها بپردازیم، این جامعه را تهدید کند؛ ولی مهمتر آنکه ممکن است از درون ضعف پیدا کنیم. بنیه‌های علمی و اخلاقی و تربیتی، سبک زندگی الهی و مردمی ما نباید دچار ضعف شود. تعاملات ما با دانشگاه و جامعه و طبقات گوناگون مردمی نباید کاهش پیدا کند. این موارد ضعف‌های درونی است که ممکن است رسوخ کند؛ ولی از دیگر سوی ممکن است، دچار ضعف‌ها و چالش‌های بیرونی شویم.
ضعف‌ها در مدیریت نهاد حوزه و نهاد حوزه و روحانیت باید مرتفع شود. این مسئله نیازمند هوشمندی بیشتر است.
محور چهارم آن است که برخی از نکات مهمی وجود دارد که همه باید دست به دست هم در آغاز قرن و سال جدید به آن بپردازیم.
نخست: ضرورت هم‌افزایی در جهت ارتقای همان عناصر هویتی حوزه و ضرورت بازسازی و بالندگی حوزه و اصلاح ضعف‌ها و کاستی‌ها، امر بسیاری مهمی است که باید به آن بپردازیم. بازسازی و بالندگی و ارتقای عناصر هویتی حوزه، اصلی مهم و حیاتی است.
در این جهت، مدارس و مراکز علمی و فرهنگی و دینی ما باید برنامه و اقدام و عمل داشته باشند و گروه‌های خاصی را برای این امر تشکیل دهند و ضعف‌ها را رصد کنند تا نشاط و انگیزه سرشار و وافر در نهاد حوزه و روحانیت شکل بگیرد.
دوم: عصر پساکروناست. در دو سال گذشته شاهد سختی‌های زیادی برای ملت خود و امت اسلام و مردم جهان بودیم. در همین زمینه تلفات انسانی وسیع و سختی‌های متعدد و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و روحی و روانی و علمی به‌شکل گسترده در طی کرونا در جهان پدیدار شد. در کنار سایر مشکلات و سختی‌هایی که برای ملت ما و به‌تبع آن برای حوزه‌ها وجود داشت، یک پیامد منفی، افت علمی و تحصیلی و افت فعالیت‌های فرهنگی و جریان‌سازی‌های فرهنگی و علمی است که هم در دانشگاه و هم در حوزه و هم آموزش و پرورش ایجاد شده است.
ضرورت بازسازی نظامات علمی و فرهنگی، ترمیم و جبران آسیب‌های پیداشده در اثر کرونا و سایر آسیب‌هایی است که در میان ما ممکن است، وجود داشته باشد، مواجهه عالمانه با این پیامدها و آسیب‌ها و حل مشکلات لازم است. در اینجا مشکلات زیادی وجود دارد که باید با همت همه طلاب و بازگشت به این نظام علمی و آموزشی حضوری و فعال و پرنشاط، جبران شود.

 

  بیش از ۱۰۰ طرح مهم و تحولی و بزرگ
سوم: مقوله ارتقای کیفی در همه ابعاد. در برنامه‌های گوناگون ما باید کیفیت را محور قرار دهیم. از جمله کیفیت تدریس و تحقیق و کیفیت مسایل اخلاقی. باید برنامه‌های ما کیفیت‌گرا شود. شعار اقدام و عمل در برنامه‌های حوزه باید استمرار یابد و به عمل تبدیل شود. بیش از ۱۰۰ طرح مهم و تحولی و بزرگ در پرتوی اسناد متعدد در چند سال گذشته در مدیریت و مجموعه نهاد حوزه انجام شد. در دو سال اخیر آرام آرام به سمت اقدامات جدید حرکت کردیم. در این زمینه باید به دنبال عمق بخشیدن به این امور باشیم.
۱۰۰ محور و طرح مهم در بخش‌های مختلف تدوین شده است که این طرح‌ها به دنبال تعالی و رشد و ترقی حوزه در اسناد و درختواره رشته‌ها و آموزش‌های کاربردی و مطالعات راهبردی و آموزش‌های مجازی و هدایت علمی و فقه معاصر، پژوهش‌های جدید، واسپاری اختیارات به استان‌ها و تقویت استان‌ها در زمینه درس خارج و... بوده است. این کار مستلزم اقدام جدی و تلاش مضاعف و جمعی همگان است.
چهارم، یک‌صدمین سالگرد احیای حوزه علمیه قم است که در این زمینه باید خروجی مناسبی در بازشناسی دستاوردهای حوزه علمیه قم و دستاوردهای حوزه‌های علمیه در یک صد‌سال اخیر داشته باشیم.
پنجم: سیاست خروج و هجرت و ماندن هدفمند است که در این زمینه در قالب طرح آمایش، کارهای متعددی انجام می‌شود. روح این فعالیت آن است که سالانه باید خروجی‌های مناسب برای مردم و جامعه و ورود در کارکردهای گوناگون داشته باشیم. همچنین باید زمینه رشد طلاب و اساتید و فضلای جوان و مستعد را فراهم کنیم.
بیش از ۹۰ درصد جامعه روحانیت در سختی و رنج زندگی می‌کنند
ششم مسایل معیشتی: می‌دانیم که سخت‌ترین وضعیت معیشت از آن طلاب است که بیش از ۹۰ درصد جامعه روحانیت در سختی و رنج زندگی می‌کنند و در کنار سایر اقشار، به‌شکل جدی‌تر جامعه وسیعی در حوزه و جامعه روحانیت با سختی‌های زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند. معیشت هدفمند با هدف کاستن از بار سختی‌ها وظیفه ماست و در اینجا از رهبری و مراجع معظم که راهبر حوزه‌های علمیه هستند، تقاضا داریم، به این مسئله هم همچنان عنایت داشته باشند.
هفتم: کارکردهای حوزه در درون و حوزه بین‌الملل در ارتباط با نهادهای علمی، فرهنگی و آموزشی.
هشتم: ورود سنجیده و عالمانه در جهاد تبیین و عرصه‌های فناوری‌های نوین و فضای مجازی در ایران و جهان.
نهم: تقویت ارتباطات مردمی و جریانات جهادی و فعالان حوزوی در عرصه‌های مختلف است که همه این موارد، نیازمند تلاش وافر است که در آخرین نکته نیز، باز هم باید روی بنیه‌های علمی و معنوی خود پای بفشاریم و همه برنامه‌ها برای اینکه حوزه ما یک حوزه کامل و جامع باشد و به همه پرسش‌های امروز جهان و ایران پاسخ دهد، باشد. رشد علمی در مکاتب فلسفی و اندیشه‌های گوناگون کم نیست و باید نقاط خاص ارتباطی آنها با حوزه را بسنجیم. حضور در عرصه فلسفه‌های مضاف و ارتباطات آنها با نظریات علوم انسانی و اسلامی و گسترش مرزهای علوم اسلامی از جمله وظایف ماست.

 

 میثاق برای ارتقای حوزه
ما با همه طلاب و اساتید و محققان و مبلغان و فعالان و مدیران و کادر حوزه میثاق می‌بندیم که برای ارتقای حوزه سر از پا نشناسیم. نیازمند آن هستیم که مطالبات رهبری و رهنمودهای ایشان و اندیشه متعالی امام بزرگوار را به‌عنوان محور و هدایت‌های مراجع معظم و نظرات و طرح‌های اساتید و طلاب را مد نظر قرار دهیم. طرح کلان تحول حوزه در قالب اسناد و برنامه ۵ ساله در حال انجام است. این مسیر دشوار است؛ ولی با عزم و تلاش همگان محقق می‌شود.
با خداوند متعال و حضرت ولی‌عصر(عج) و شهدا و امام شهدا و اولیای دین و سلف صالح و سپاه اندیشه و فرهنگ دین و حوزه پیمان می‌بندیم که با همراهی همه فعالان این حوزه گام‌های اساسی برداریم.