به گزارش افق حوزه، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در این همایش، با بیان خاطراتی از حضور در محضر این استاد برجسته، بر جامعیت کم‌نظیر علمی، اخلاقی و معرفتی ایشان تأکید کرد و بهره‌گیری از آموزه‌های علامه را بهترین راه برای ارتقای دانش دینی و فرهنگی جامعه دانست.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در ابتدای سخنان خود، با اشاره به سابقه حضور در محضر علامه حسن‌زاده آملی(ره)، این تجربه را توفیقی بزرگ توصیف کرد و گفت: توفیق داشتم بخش مهمی از اشارات ایشان را دنبال کنم و در محضر ایشان بهره‌مند شوم. این تجربه برای من حقی بزرگ بود و افتخار می‌کنم که گوشه‌ای از حق ایشان را ادا کنم.
وی در ادامه افزود: علامه حسن‌زاده آملی(ره) شخصیتی کم‌نظیر در جامعیت علمی بود. ایشان در محفل درس، مباحث الهیات و اشارات را با حکمت متعالیه تطبیق می‌داد و مطالب حکمی و فلسفی را با استشهاد به قرآن و کلمات ائمه(ع) تأیید می‌کرد. تسلط ایشان بر تمامی مسلک‌های فلسفی و کتب تفسیری و حدیثی، به‌ویژه نکات دقیق از بحارالانوار، بی‌نظیر بود. کسانی که در جلسات درس ایشان حاضر می‌شدند، عشق عمیق و احاطه گسترده او را بر قرآن و روایات کاملاً احساس می‌کردند.
استاد حوزه علمیه قم، با بیان اینکه علامه به قرآن عشق می‌ورزید، خاطرنشان کرد: یک وقتی از محضر ایشان پرسیدم؛ می‌خواهم در تفسیر قرآن کار کنم، شما کدام کتاب را توصیه می‌کنید؟ در پاسخ به سؤال، توصیه به مطالعه «مجمع‌البیان» با استاد کردند و گفتند که خودشان دو دوره کامل این کتاب را نزد استاد خوانده‌اند. این نشان از عشق عمیق ایشان به کلام‌الله داشت. ایشان قرآن را «آب حیات» می‌خواندند و می‌گفتند: قاری واقعی قرآن کسی است که تنها به فهم مفهومی بسنده نکند؛ بلکه «اسماءالله» را در وجود خود متجلی سازد. این دیدگاه عمق معرفتی و طی طریق عملی ایشان را نشان می‌دهد.
آیت‌الله فاضل خاطرنشان کرد: علامه حسن‌زاده آملی نماد احترام به ائمه(ع) بودند و نام آن حضرات را با عظمت خاصی تکلم می‌کردند. ایشان در رساله «خیرالأثر» ائمه را «معدن وحی الهی، خزینه علم خدا و واسطه فیوضات» می‌خوانند. از نظر ایشان، خودِ کلام ائمه اطهار(ع) که با حقانیت کامل از ذات و صفات الهی سخن می‌گوید، بهترین گواه بر مقام امامت و حجیت الهی آنان است. این دیدگاه، عمق اعتقاد و ادب ایشان را نسبت به خاندان عصمت و طهارت(ع) نشان می‌دهد.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، با اشاره به عشق و علاقه علامه حسن‌زاده آملی(ره) به قرآن و روایات، افزود: سلوک علمی علامه حسن‌زاده آملی(ره) بر تمسک به قرآن و سنّت استوار بود. ایشان هر بحث علمی و فلسفی را با این دو منبع، محکم می‌ساختند. در رساله «خیرالأثر»، ابتدا با دعا برای درک حقایق صادره از اهل‌بیت(ع)، به نقد آرای متکلمین می‌پردازند؛ برای مثال، قدرت و غنایی را که متکلمین برای خداوند مطرح می‌کنند، با استدلال‌های برهانی نقد کرده و آن را با عجز و فقر، یکی می‌دانند. سپس برای تأیید مطالب عقلی و برهانی خود، به کلمات ائمه(ع) که آنان را «صدق صرف و ناطقان به‌حق» می‌دانند، استشهاد کرده و بدین ترتیب، عقل و نقل را به هم پیوند می‌دادند.
وی افزود: علامه حسن‌زاده آملی(ره) شخصیتی بود که حق عظمت علمی و معرفتی او هنوز ادا نشده است. او گنجینه‌ای از نوآوری‌های قرآنی و روایی را به حوزه‌ها و جامعه عرضه کرد. او در عین تحقیقات عمیق فلسفی و هیوی، مقیّد به ظواهر شرع و آداب فقهی بود. چنانکه در ماجرای رؤیت هلال ماه، با وجود تسلط کامل بر محاسبات هیوی، وقتی پرسیدم: در این خصوص اگر دو شاهد عادل شهادت بدهند، چه کار می‌کنید؟ تصریح کرد که در برابر شهادت دو شاهد عادل، به فقه و قول شاهدان عمل می‌کند. این نشان می‌دهد که زندگی علمی و عملی او مشحون از تقید به شرع، روایات و چارچوب فقه بوده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه اظهار کرد: علامه حسن‌زاده، با وجود عمق عرفانی و فلسفی، در مباحث طلب و اراده، همانند فقهای برجسته‌ای چون حضرت امام و آیت‌الله خوئی(قد)، پایبندی عمیقی به مضامین روایات داشت. برای قضاوت منصفانه درباره ایشان، باید اعتنای ایشان به قرآن و روایات را بر فلسفه و عرفان سنجید.

  علم ضامن بقای حیات انسان و مسیر ارتقا از ملک به ملکوت
استاد حسن رمضانی، استاد حوزه و از شاگردان علامه حسن‌زاده آملی(ره) هم، در این همایش، بر جایگاه علم و علمای الهی تأکید کرد و گفت: علم ودیعه‌ای الهی است که حیات مادی، معنوی و باطنی انسان را تضمین می‌کند و تکریم عالم، مسیر ورود به ملکوت و ارتقای حیات معنوی است.
این استاد حوزه علمیه، با بیان اهمیت علم نزد پیامبر اکرم(ص) اظهار کرد: در خزانه غیب الهی، امور ارزشمند فراوان است؛ اما در میان همه این ارزش‌ها، پیامبر اکرم(ص) علم را به‌عنوان ودیعه و امانت به زمینیان سپرده است. علما کسانی هستند که این علم را کسب کرده و برای خود و دیگران حفظ و منتقل می‌کنند.
وی افزود: علم چیزی است که حیات مادی، صوری، معنوی و باطنی انسان را تضمین و استمرار می‌بخشد. این علم است که ملک را به ملکوت تبدیل می‌کند و انسان را از عالم ماده به عالم ملکوت هدایت می‌نماید. علما واسطه انتقال این علم الهی هستند و همچون نور، آن را به همه جا نشر می‌دهند.
رئیس هیأت مؤسس مؤسسه و مرکز تخصصی آوای توحید تأکید کرد: علم واقعی، تنها به علوم دینی محدود نمی‌شود؛ بلکه شامل فقه، فلسفه، عرفان و تمام علوم انسانی و بشری است که در مسیر هدایت انسان‌ها به‌کار گرفته می‌شود. فلسفه یا عرفانی که جدا از آموزه‌های اهل‌بیت(ع) باشد، قادر به رساندن انسان به حقیقت نیست.
این استاد حوزه علمیه ادامه داد: تکریم عالم مایه نورانیت و دخول در جنات ذات و جنات اعمال است. پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «فمن أکرم عالما أکرمنی ومن أکرمنی أکرم‌الله». ورود به بهشت تنها از مسیر علم و احترام به عالمان محقق می‌شود و تکریم علمای الهی وظیفه همگانی است.
استاد رمضانی با اشاره به برگزاری چهارمین دوره این همایش، در تشریح نقش علم در حیات انسان گفت: علم نه‌تنها حیات جسمانی و دنیوی انسان را تضمین می‌کند؛ بلکه استمرار حیات باطنی، معنوی و اخلاقی را نیز فراهم می‌آورد. حیات معنوی، حیات معلمی، حیات اخلاقی و حیات انسانی همه و همه بدون علم امکان‌پذیر نیست. علما هستند که با نشر علم، این حیات را تضمین می‌کنند.
این استاد حوزه علمیه در ادامه، به‌نقل خاطره‌ای از آیت‌الله فاضل لنکرانی(قد) پرداخت و گفت: روزی خدمت ایشان بودم که نقل کردند: در حضور امام(ره) کتاب فصوص را مرور کردند و گفتند: افسوس که این علوم از حوزه رخت بربسته است. همچنین یادم است زمانی که یک طلبه بحثی با ایشان درباره فلسفه داشت و اصرار غیرمنطقی می‌کرد، آیت‌الله فاضل گفتند: ما با کسی که فلسفه نخوانده است، بحث نمی‌کنیم. این نشان‌دهنده اهمیت علم و فلسفه در سلوک علمی است.
رئیس هیأت مؤسس مرکز تخصصی آوای توحید افزود: علم، مسیر انسان را به ملکوت روشن می‌کند و تکریم و حمایت از علمای الهی، خود نوعی عبادت و قرب به خداوند است. علما در این مسیر چراغ هدایت و واسطه انتقال علوم به دیگران هستند.
وی با اشاره به دیگر بخش‌های همایش گفت: میزگرد تخصصی با عنوان عرفان، اجتماع و معرفت نفس از منظر علامه حسن‌زاده آملی(ره)، دیگر بخش این مراسم است. این میزگرد به بررسی ارتباط میان علم، اخلاق، معنویت و سلوک عملی می‌پردازد و تلاش می‌کند، آموزه‌های علامه(ره) را به نسل امروز منتقل کند.
شاگرد علامه حسن‌زاده آملی در پایان سخنان خود، تأکید کرد: علم، ودیعه الهی است که حیات انسان را تضمین و جامعه را تعالی می‌بخشد. تکریم و احترام به علما، مسیر ورود به جنات و ملکوت الهی را هموار می‌کند.

  نمایـــــه‌ســـازی مقـــــالات همــــایش عــلامه حسن‌زاده آملی در ISC
​​​​​​​همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین حیدری، دبیر همایش ملی بزرگداشت علامه حسن‌زاده آملی(ره) هم در این مراسم، از ثبت رسمی مقالات این رویداد در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام خبر داد و گفت: ثبت مقالات در پایگاه ISC، ضمن افزایش ضریب استناد علمی، زمینه معرفی آثار علامه حسن‌زاده آملی را در سطح جهانی فراهم می‌کند.
وی هدف از این اقدام را اعتباربخشی به پژوهش‌های انجام‌شده درباره اندیشه‌های علامه حسن‌زاده آملی دانست و افزود: تلاش کردیم آثار علمی منتشرشده در این همایش، به‌صورت مرجع در دسترس مراکز دانشگاهی و حوزوی داخل و خارج کشور قرار گیرد تا نسل جوان بتواند با شخصیت جامع‌الاطراف علامه بیشتر آشنا شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین حیدری افزود: در مدت شش‌ماه، ۵۳ مقاله از اساتید، محققان و طلاب به دبیرخانه ارسال شد که پس از داوری علمی، تعدادی از آن‌ها به‌عنوان آثار برگزیده و شماری نیز به‌عنوان آثار شایسته تقدیر انتخاب شدند.
وی ضمن قدردانی از نهادهای همکار گفت: مؤسسه آوای توحید به‌عنوان مجری اصلی، با همراهی مدیریت حوزه‌های علمیه، معاونت پژوهش حوزه و بیش از ۲۰ مرکز علمی و فرهنگی در این مسیر همکاری داشتند که در همین‌جا از مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و سایر نهادهای همکار به‌ویژه سازمان تبلیغات اسلامی و صداوسیمای قم به‌خاطر پشتیبانی گسترده در برگزاری این رویداد قدردانی می‌کنم.
دبیر همایش در ادامه به محورهای پژوهشی اشاره کرد و گفت: موضوعات اصلی، بر اساس منظومه فکری علامه حسن‌زاده آملی انتخاب شد که از جمله آن‌ها می‌توان به مباحث معرفت نفس، عرفان نظری، فلسفه اسلامی و جایگاه زن در نظام هستی اشاره کرد.
وی افزود: کتاب ارزشمند «فصّ حکمةٍ عصمتیّةٍ فی کلمةٍ فاطمیّة»، یکی از آثار فاخر علامه(ره) است که به تحلیل مقام حضرت زهرا(س) می‌پردازد. در میان مقالات دریافتی، بیش از ده اثر با محوریت این کتاب به دبیرخانه ارسال شده است. این آثار، جلوه‌ای از نگاه عمیق علامه به جایگاه زن در نظام آفرینش و معرفت فاطمی است.
حجت‌الاسلام حیدری، با اشاره به حضور فعال بانوان پژوهشگر در این همایش گفت: یکی از برگزیدگان امسال از بانوان حوزوی است که مقاله‌ای در محور معرفت فاطمی ارائه کرد و از سوی هیأت علمی به‌عنوان اثر ممتاز شناخته شد. این اتفاق نشان‌دهنده ظرفیت بالای بانوان در پیگیری مباحث معرفتی برگرفته از اندیشه‌های علامه است.