رئیس مجمع عالی حکمت اسلامی تأکید کرد: تشکیل حوزه‌های علمیه مبتنی بر تفقه در دین است که با استفاده از عقل و بر اساس معیارهای صحیح فهم دین محقق می‌شود.
آیت‌الله غلامرضا فیاضی، رییس هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی، در مراسم رونمایی از دو اثر فلسفی «سیر مطالعاتی دانش فلسفه اسلامی» و «اولویت‌های پژوهشی دانش فلسفه» به ایراد سخن پرداخت.
وی با اشاره به آیه شریفه نفر ]وَما کانَ المُؤمِنونَ لِیَنفِروا کافَّةً[، سند تشکیل حوزه‌های علمیه را این آیه مبارکه دانست و در تبیین مفهوم تفقه، اظهار داشت: تفقه در دین یعنی فهم عمیق در دین پیدا کردن،  فهمی که بر اساس معیارهای صحیح اقدام می‌کند و به آنچه که در وسع یک انسان است برای فهم دین می‌رسد.
آیت‌الله فیاضی با تشریح نقش عقل در فهم معارف دینی افزود: دین اولین دلیلش عقل است، چون دین را سه بخش تشکیل می‌دهد: اعتقادات و اخلاق و احکام. اعتقادات و اصولش فقط از راه عقل قابل بحث و قابل اثبات است.
عقل، پایه‌گذار همه علوم اسلامی است
وی با اشاره به جایگاه عقل در اسلام تأکید کرد: اساس تحقیق در تمام علوم اسلامی بر پایه عقل استوار است و فلسفه اسلامی زمانی معنا پیدا می‌کند که به این حقیقت توجه داشته باشد.
وی با تبیین نقش عقل در نظام معرفتی اسلام بیان کرد: عقل درک می‌کند که خدا وجود دارد. عقل درک می‌کند که ضرورت نبوت وجود دارد. سپس همین عقل است که آنچه را پیامبر آورده است درک می‌کند.
این استاد فلسفه اسلامی تأکید کرد: بنابراین اساس تحقیق در همه علوم اسلامی، عقل است. حتی در خود فقه که سومین بخش و اولویت سوم دین است - اعتقادات اول است، اخلاقیات دوم است و احکام سوم - این عقل است که پایه‌گذار ادراک است.
آیت‌الله فیاضی با یادآوری خاطره‌ای از مرحوم آیت‌الله فاضل(ره) افزود: خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله فاضل را. مکاسب خدمت ایشان می‌خواندیم. روز آخر درس بود که بنا بود برای ماه رمضان درس تعطیل شود و برویم تبلیغ. فرمودند: آقایون! وقتی می‌روید تبلیغ، تا می‌توانید راجع به اعتقادات مردم صحبت کنید. اگر اعتقادات مردم تقویت شود، خودشان دنبال احکام هم می‌آیند.
وی با اشاره به جایگاه بنیادین اعتقادات گفت: اعتقادات اساس دین است و یقیناً هر کس می‌خواهد در اعتقادات سخنی بزند، باید علاوه بر عقل، به کتاب و سنت نیز توجه داشته باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تشریح نقش پیامبر(ص) در یادآوری معارف عقلی اظهار داشت: البته پیامبر اکرم(ص) وقتی تشریف می‌آورند، تنها دو علم ]مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ[ و ]تَعْلَمُونَ[ را عملی نمی‌کنند، بلکه آن چیزهایی که عقل درک می‌کند و انسان‌ها از آن غفلت کرده‌اند را نیز برایشان یادآوری می‌کنند.
وی با تعریف فلسفه اسلامی تأکید کرد: پس فلسفه ما وقتی فلسفه اسلامی است که توجه به این حقیقت داشته باشد که منابع اسلام، عقل، کتاب و سنت است.
فراگیری فلسفه باید در کنار کتاب و سنت باشد
آیت‌الله غلامرضا فیاضی بر ضرورت یادگیری فلسفه در کنار منابع دینی تأکید کرد و گفت: برای صاحب‌نظر شدن در فلسفه، باید مقدمات فهم اجتهادی اعتقادات و اخلاق را به‌طور جدی فراگرفت.
وی با اشاره به منابع معرفت در اسلام، یعنی حجت ظاهری و حجت باطنی، گفت: آیت‌الله جوادی آملی در مصاحبه‌ای صریحاً فرمودند؛ استاد ما سفارش می‌فرمود که فلسفه را تنگاتنگ با کتاب و سنت بیاموزید.
وی با بیان شرایط لازم برای صاحب‌نظر شدن در فلسفه اظهار داشت: وقتی شخص می‌تواند در فلسفه صاحب‌نظر باشد که مقدمات فهم اجتهادی اعتقادات، اخلاق و احکام را فراگرفته باشد.
این عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نقش محوری عقل گفت: عقل در همه علوم حضوری فعال دارد. عقل نمی‌تواند کنار گذاشته شود و باید در همه جا حضور داشته باشد، خواه در اصول باشد، خواه در فقه و خواه در سایر علوم.
آیت‌الله فیاضی با تمایز قائل شدن بین ناقل و مجتهد در فلسفه، خاطرنشان کرد: کسانی که می‌خواهند در فلسفه کار کنند، باید توجه داشته باشند که اگر بخواهند در فلسفه صاحب‌نظر و مجتهد باشند - و نه فقط ناقل سخنان بزرگان که البته خود این هم جایگاه رفیعی دارد - اما روشن است که مسئله بودن در هر رشته‌ای با صاحب‌نظر بودن در آن رشته فاصله بسیاری دارد.
فلسفه اسلامی بسترساز فهم عمیق کتاب و سنت است
آیت‌الله غلامرضا فیاضی با تشریح جایگاه فلسفه در حوزه‌های علمیه تأکید کرد: فلسفه‌خوانی در کنار فقاهت از ضروریات حوزه است و نظام اسلامی به فیلسوفان فرمانده نیاز دارد.
وی با بیان شرایط لازم برای تحصیل در رشته فلسفه اسلامی اظهار داشت: تحصیل در رشته فلسفه منوط به این است که انسان کار مقدماتی برای فهم کتاب و سنت را پشت‌سر گذاشته باشد و توانایی این را داشته باشد که از کتاب و سنت استفاده کند.
این استاد برجسته فلسفه با اشاره به محتوای آیات قرآن کریم، افزود: در قرآن کریم اگر پانصد آیه مربوط به فقه باشد، بقیه آیات مربوط به معارف، اعتقادات و چیزهایی است که به نوعی به فلسفه‌های مضاف و علوم انسانی ما مربوط می‌شود.
آیت‌الله فیاضی بر ضرورت جمع بین فقاهت و فلسفه تأکید کرد و بیان داشت: فیلسوف بودن در کنار فقاهت بوده و در کنار اجتهاد بوده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تقدیر از دست‌اندرکاران این دو اثر گفت: تشکر می‌کنیم از جناب آقای عباسی که عنایت فرمودند و ما را به وظایف بیشتری که باید به آن پایبند باشیم توجه دادند. این دو کتاب خدمت بزرگی به فلسفه و کسانی است که می‌خواهند در این راه حرکت کنند.
وی با اشاره به تأمین نیرو برای نظام اسلامی در همه سطوح، تأکید کرد: هر کسی استعدادی و شرایطی دارد. یکی می‌تواند عالم شود، دیگری پژوهشگر و دیگری مبلغ. در این نظام امام زمان(عج)، آن‌کسی که می‌تواند فرمانده باشد، نباید کوتاهی کند که شود یک سرباز ساده.
آیت‌الله فیاضی به احیای فلسفه پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: امیدواریم ان‌شاءالله این کار که بعد از انقلاب اسلامی به برکت حضرت امام(ره) و عنایات مقام معظم رهبری، برکات فلسفه در حوزه‌ها حیات مجدد پیدا کرد و به دست بزرگان حوزه این راه با قوت هر چه بیشتر ادامه پیدا کند و همه ما هم بتوانیم آنچه که وظیفه ماست در این راه انجام دهیم.
گزارش: جلال خسروی