به گزارش نورسافت، حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی چهارشنبه 21 آبان‌ماه در دیدار رئیس و جمعی از مدیران و محققان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور) که با همراهی جمعی از اساتید برجسته علوم قرآن و تفسیر حوزه برگزار شد، به مناسبت رونمایی از سامانه هوشمند «گفت‌وگو با تفاسیر» ضمن تقدیر از تلاش‌های انجام‌شده در حوزه فناوری‌های دینی، تأکید کردند: حوزه علمیه نه‌تنها از قافله علم و فناوری عقب نمانده، بلکه در زمینه بهره‌گیری از هوش مصنوعی در خدمت قرآن و معارف اهل‌بیت(ع) نیز پیشرو است.
قدردانی از پیشرفت حوزه در فناوری‌های نوین
ایشان افزودند: اطلاع نداشتم که حوزه در زمینه هوش مصنوعی این‌قدر فعال شده است. از دیدار شما و گزارش کاملتان خوشحال و مفتخرم. به همه شما تبریک می‌گویم که در متن خدمت به قرآن کریم و علوم اسلامی، از امکانات علمی روز بهره می‌برید.
تحقق کلام امیرالمؤمنین(ع)
درباره «چشمه‌های علم» بودن قرآن
این مرجع عالی‌قدر با استناد به فرمایش امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه، «إِنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَعِظْ أَحَداً بِمِثْلِ اَلْقُرْآنِ... وَ فِیهِ رَبِیعُ اَلْقَلْبِ وَ یَنَابِیعُ اَلْعِلْمِ وَ مَا لِلْقَلْبِ جِلاَءٌ غَیْرُهُ» گفتند: قرآن، چشمه‌ دانش و قاطع میان حق و باطل است؛ هرچه پیش از شما و پس از شما تا قیامت در آن بیان شده و هدایت از آن سرچشمه می‌گیرد، این سخن امیرالمؤمنین(ع)  نشان می‌دهد که قرآن سرچشمه علم بی‌پایان است. هر بار که انسان بدان مراجعه کند، چیزی بر معرفتش افزوده و از جهلش کاسته می‌شود. کاری که شما می‌کنید، مصداق همین ارجاع به چشمه‌های علم قرآن است.
قرآن سرچشمه همه دانش‌ها؛
اگر مطلبی نیافتیم، کوتاهی از ماست
معظم‌له در ادامه با استناد به آیه «وَنَزَّلْنَا عَلَیْكَ الْكِتَابَ تِبْیَانًا لِكُلِّ شَیْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ، کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر هر چیز و راهنما و رحمت و بشارت برای مسلمانان است.»، اظهارکردند: خداوند در قرآن فرموده‌اند که این کتاب تبیان همه‌چیز است، یعنی هرچه بشر برای سعادت و هدایت نیاز دارد، در آن هست. اگر چیزی را ما در قرآن نمی‌یابیم، ضعف از فهم ما است؛ نه از کتاب خدا.
جایگاه علمی تفسیر و نقش فناوری
معظم‌له خاطرنشان کردند: در گذشته برخی تفسیر را کاری غیرعلمی می‌پنداشتند، اما امروز روشن شده که تفسیر، از علمی‌ترین رشته‌هاست. زیرا ورود در فهم دقیق آیات، تحلیل لغوی، شأن نزول و استخراج مفاهیم، نیازمند تحقیق جامع است. حال با فناوری هوش مصنوعی، این مسیر دقیق‌تر، سریع‌تر و مستندتر پیش می‌رود.
ایشان اضافه کردند: فعالیت شما در حوزه تفسیر، علامت بالندگی حوزه در علم روز است. حوزه عقب نمانده؛ بلکه در همین عرصه حیاتی، یعنی تفسیر قرآن، پیشرو است.
توصیه به گسترش اطلاع‌رسانی دقیق
حضرت آیت‌الله‌ مکارم شیرازی با اشاره به ضرورت خبررسانی و اطلاع‌رسانی از دستاوردهای فاخر مرکز نور، تصریح کردند: بسیاری از کارهای ارزنده صورت می‌گیرد اما منتشر نمی‌شود. رسانه‌ها و صداوسیما باید نشان دهند که حوزه علمیه چگونه در علم و فناوری پیشرفت کرده است. خبررسانی نیمی از کار است؛ زیرا آگاهی جامعه، انگیزه‌ای برای ادامه فعالیت‌های علمی ایجاد می‌کند.
 معظم‌له همچنین بر ضرورت اطلاع‌رسانی این دستاوردها به بزرگان و مراجع حوزه تأکید کردند.
ضرورت تجهیز حوزه در جنگ فرهنگی
معظم‌له با اشاره به فرمان قرآنی درباره آمادگی در برابر دشمنان به آیه «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِن قُوَّةٍ، اشاره کردند و ادامه دادند: این فرمان الهی امروز فقط ناظر به جنگ نظامی نیست؛ بلکه شامل میدان علم و فرهنگ هم می‌شود. اکنون جنگ، فرهنگی است و باید به ابزارهای علمی و هوش مصنوعی مجهز شویم. همان‌طور که در میدان نبرد مادی باید سلاح داشت، در میدان فرهنگ نیز داشتن ابزار دانش و تحلیل هوشمند ضروری است.
هوش مصنوعی در خدمت قرآن
این مرجع تقلید در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشتند: هوش مصنوعی ظرفیت فراوانی برای ترجمه و تحلیل تفاسیر دارد؛ این یعنی بهره‌گیری از فناوری برای بسط معارف قرآن. ما باید از قوه و نیرو در میدان فرهنگی استفاده کنیم. اگر دیگران با انگیزه‌های سیاسی یا مادی نرم‌افزار تولید می‌کنند، ما نیز با نیت الهی برای ترویج حقیقت قرآن این کار را انجام دهیم. امیدواریم، این ابزار در سایر بخش‌های علوم اسلامی مانند فقه، أصول، رجال و تاریخ نیز فعال گردد.
تجربه شخصی در نگارش تفسیر نمونه
ایشان با یادآوری خاطره‌ای تاریخی، گفتند: در دوران گذشته، جوانانی خواستار تفسیری بودند که با زبان نسل جدید نوشته شود. پاسخ دادیم چنین تفسیری، الان نیست، لذا باید بنویسیم. بسیاری از جلدهای تفسیر نمونه در ایام تبعید در انارک و مهاباد نوشته شد. حتی در جمع‌های محدود، کار را ادامه دادیم؛ چون باور داشتیم قرآن باید به زبان روز برای همه قابل فهم باشد. امروز که با هوش مصنوعی این مسیر ادامه یافته، بسیار خرسندم.
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در پایان ضمن دعای ویژه برای دست‌اندرکاران تولید این برنامه و تبریک به آنان، گفتند: کار شما در خدمت به قرآن، جهاد علمی است. امیدوارم مشمول دعای اهل‌بیت(ع) باشید و خداوند جزای خیر به شما عنایت فرماید.

 
  آغاز عصری نو در تعامل پژوهشگران با متون تفسیریبه گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین محمد حسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نیز در این دیدار، طی سخنانی اظهار کرد: استفاده مستند از هوش مصنوعی در تفسیر قرآن، گامی راهبردی در صیانت از میراث علمی و مقابله با تحریف‌های فکری در عصر جدید است.
این استاد حوزه و دانشگاه، با بیان اینکه راه‌اندازی سامانه هوشمند گفت‌وگو با تفاسیر قرآن کریم، نقطه‌ای تاریخی در مسیر هوشمندسازی علوم قرآنی است، افزود: این پروژه در امتداد بیش از سه دهه تلاش مرکز نور برای ارائه خدمات فناورانه به تفسیرپژوهان حوزه علمیه و سایر علاقه‌مندان انجام شده است. مرکز نور پس از ۳۶ سال فعالیت علمی در عرصه نرم‌افزارهای اسلامی و قرآنی، وظیفه دارد در دوره پیدایش هوش مصنوعی مولد، ابزارهایی تولید کند که در خدمت قرآن کریم و معارف اهل‌بیت(ع) باشد و از مرجعیت علمی حوزه در این دوره صیانت کند.
وی با اشاره به ضرورت طراحی ابزارهای هوشمند بومی، اظهار کرد: ابزارهای عمومی گفت‌وگوی هوشمند که عمدتاً توسط کشورهای غیرمسلمان تولیدشده و توسعه می‌یابند، از خطر سوگیری در تفسیر قرآن مصون نیستند و علی‌رغم این مشکلات، در حال تلاش برای کسب مرجعیت در جهان اسلام و در میان جوامع اسلامی هستند. به‌همین دلیل مرکز نور امروز بر آن شد که ابزارهای هوشمند دینی را برای دفاع علمی از قرآن و فراهم‌کردن دسترسی به تفسیر صحیح مبتنی بر میراث تفلام طراحی کند.
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، درباره جزئیات طرح گفت: در گام نخست، سامانه «گفت‌وگو با احادیث» را توسعه دادیم که به کاربر اجازه می‌دهد، با ارائه پرسش خود به سامانه، احادیث مرتبط را به‌صورت مستند و تحلیلی دریافت کند؛ اما گام تازه ما، سامانه هوشمند گفت‌وگو با تفاسیر قرآن کریم است که پاسخ‌ها را از متن تفاسیر استخراج، تحلیل و ارائه می‌کند.
وی ادامه داد: این سامانه بر پایه بیش از ۴۰۰ دوره تفسیر قرآن کریم طراحی شده که میراث جامعی از تفاسیر تولیدشده در چهارده‌ قرن در جهان اسلام است و حدود یک میلیون صفحه تفسیر در آن بارگذاری شده است. پاسخ‌ها بند به بند به‌صورت مستند به تفاسیر، با ذکر جلد و صفحه دقیق ارائه می‌شود و تصویر همان صفحه از کتاب برای صحت‌سنجی پژوهشگر نمایش داده می‌شود.
دقت در ارجاع و وفاداری به متن اصلی تفاسیر
حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهرامی، در توضیح ویژگی اصلی سامانه ابراز کرد: این ابزار خارج از محدوده متون تفسیری هیچ جمله یا تحلیلی تولید نمی‌کند؛ یعنی پاسخ‌ها همان‌اند که در تفاسیر آمده‌اند. هدف ما، عرضه پاسخ مستند و قابل‌اعتماد بر اساس متن تفاسیر است.
چشم‌انداز آینده؛ دستیار جامع علوم اسلامی
وی در ادامه این مراسم، آینده تحقیقات را چنین ترسیم کرد: دستیارهای گفت‌وگو در سایر رشته‌های علوم اسلامی از قبیل اصول، فقه و رجال در حال تولید است و امید ما این است که در مرحله بعد، این سامانه به سمت یکپارچه ‌شدن و در نهایت تولید «دستیار جامع علوم اسلامی» حرکت کند؛ ابزاری که بتواند تمامی شاخه‌های علوم دینی از تفسیر و حدیث تا فقه و تاریخ را در قالب یک هوش مصنوعی جامع و مستند به متون معتبر، در اختیار علما و پژوهشگران و همچنین عموم علاقه‌مندان قرار دهد.
فصل جدید پیش ‌روی پژوهش‌های دینی
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی گفت: هوش مصنوعی مفسر قرآن، باید پاسخ‌های خود را از منظر مبانی اسلامی و مبتنی بر معارف اهل‌بیت(ع) ارائه کند. مرکز نور متعهد است تا با شفافیت و دقت علمی، الگویی بسازد که پژوهشگر وقتی پرسشی می‌پرسد، مطمئن باشد پاسخ را مبتنی بر مبانی و منابع معتبر اسلامی دریافت می‌کند، نه از حدس ماشینی مبتنی بر داده‌های عمومی و پرخطا.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهرامی در پایان، ضمن تشکر از حمایت‌های مراجع معظم تقلید و حوزه علمیه، راه‌اندازی این سامانه را آغاز فصل جدیدی در پژوهش‌های دینی دانست.
گفتنی است، این سامانه به آدرس Chattotafsir.inoor.ir با بهره‌گیری از ظرفیت هوش مصنوعی، به همت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور) طراحی شده و امکانی نوین برای جست‌و‌جو و تعامل علمی با منابع تفسیری را فراهم می‌کند.