در عصر دیجیتال، مرز میان علم، ارتباط و تبلیغ دینی دگرگون شده است؛ هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فناوری، اکنون نقشی تعیین‌کننده در تولید محتوا و انتقال پیام‌های دینی ایفا می‌کند. با این وجود آیا منبر سنتی همچنان کارایی دارد و تأثیرگذار است؟
در این رابطه خبرگزاری حوزه،  گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم داشته است که مشروح آن در ادامه می‌آید:

◦ در سال‌های اخیر هوش مصنوعی به یکی از پدیده‌های تعیین‌کننده در فضای دیجیتال تبدیل شده است. به‌نظر شما ورود این فناوری به عرصه تبلیغ دینی، چه تأثیری می‌تواند داشته باشد؟
  واقعیت این است که هوش مصنوعی تحولی بزرگ در نحوه شناخت جامعه و تحلیل رفتار مخاطبان ایجاد کرده است. در گذشته، برای افکارسنجی و شناخت دغدغه‌های مردم، از ابزارهایی مانند پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌های حضوری استفاده می‌کردیم؛ اما امروز شفاف‌ترین و دقیق‌ترین منبع برای شناخت جامعه، داده‌های حاصل از تحلیل هوش مصنوعی و داده‌های دیجیتالی هستند.
به‌عنوان مثال، مرکز تبلیغی حوزه، می‌تواند با بررسی رفتار کاربران در اینترنت، موتورهای جست‌وجو و شبکه‌های اجتماعی، به درک عمیقی از فضای ذهنی و نیازهای مردم در هر منطقه برسد. این داده‌ها نشان می‌دهد که در هر شهر یا گروه سنی- از نوجوانان تا بزرگسالان- چه دغدغه‌هایی وجود دارد، مردم بیشتر به چه موضوعاتی می‌اندیشند و در جست‌وجوی چه مطالبی هستند. چنین اطلاعاتی برای برنامه‌ریزی تبلیغی فوق‌العاده ارزشمند است.

◦  اشاره کردید که این داده‌ها، می‌توانند جهت‌گیری تبلیغ را تغییر دهند. آیا هوش مصنوعی می‌تواند در خودِ فرآیند تبلیغ هم ابزار مؤثری باشد؟
 بله، دقیقاً همین‌طور است. هوش مصنوعی تنها برای تحلیل مخاطب نیست؛ بلکه برای خودِ مبلغ نیز ابزار قدرتمندی محسوب می‌شود. امروز نرم‌افزارهایی وجود دارد که امکان «گفت‌وگو با احادیث» یا «گفت‌وگو با تفاسیر» را فراهم می‌کند. یک مبلغ با استفاده از این سامانه‌ها، می‌تواند در هر موضوعی به منابع گسترده و معتبر دسترسی پیدا کند و در زمان کوتاه‌تر به فهمی جامع‌تر و دقیق‌تر از موضوع مورد نظر برسد.
این باعث می‌شود، مبلغ در ارائه مطالب دچار یک‌بعدی‌نگری نشود؛ یعنی مثلاً یک حدیث را در خلأ نبیند؛ بلکه بتواند ارتباط آن را با ده‌ها روایت و تفسیر دیگر تحلیل کند. همین امر کیفیت علمی و عمق محتوای تبلیغ را ارتقا می‌دهد.

◦ آیا می‌توان گفت هوش مصنوعی در کنار منبرهای سنتی، مسیر تازه‌ای را برای تبلیغ دینی گشوده است؟
 بله، منبر سنتی همچنان جایگاه ویژه و برکت خود را دارد و باید حفظ شود؛ اما در کنار آن، منبرهای دیجیتال و مجازی شکل گرفته‌اند که مخاطبان‌شان بسیار بیشتر، متنوع‌تر و هوشمندترند. سخنی که در فضای مجازی منتشر می‌شود، نه‌تنها تا نسل‌ها باقی می‌ماند؛ بلکه جهانی می‌شود؛ افراد از سراسر دنیا، می‌توانند آن را ببینند و بهره ببرند.
به‌همین دلیل، چنین منبری مطالعات عمیق‌تر، دقت بیشتر و نگاه جهانی‌تری از سوی مبلغ می‌طلبد. تبلیغ در فضای دیجیتال، صرفاً رساندن پیام نیست؛ بلکه نوعی گفت‌وگو با مخاطب جهانی است.

◦ یکی از چالش‌های مبلغان در عرصه بین‌المللی، محدودیت زبانی است. هوش مصنوعی در این زمینه چه کمکی می‌تواند ارائه دهد؟
  این یکی از برکات بزرگ هوش مصنوعی است. امروزه ابزارهای ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی آن‌قدر پیشرفته شده‌اند که فردی تنها با صحبت به زبان فارسی، می‌تواند پیام و اندیشه‌های اسلامی یا مفاهیم انقلاب اسلامی را به چندین زبان زنده دنیا منتقل کند، بدون آنکه خودش به آن زبان‌ها مسلط باشد. هوش مصنوعی ترجمه‌ای روان و دقیق ارائه می‌دهد و این یعنی گسترش گسترده‌ و سریع پیام اسلام و انقلاب در اقصی‌نقاط جهان.
◦ در مجموع، نقش این فناوری را در آینده تبلیغ دینی چگونه ارزیابی می‌فرمایید؟
هوش مصنوعی نه‌تنها ابزار کمکی، بلکه یک بستر اصلی برای تحول تبلیغ دینی در جهان معاصر است. از تحلیل مخاطب گرفته تا تولید محتوا، ترجمه و حتی تعامل با کاربران در فضای مجازی، همه اینها امروز در خدمت مبلغ دینی قرار گرفته‌اند. بهره‌گیری هوشمندانه از این فناوری، می‌تواند موجب عمق‌یافتن تبلیغ، رساندن دقیق‌تر پیام و ایجاد ارتباطی جهانی میان اندیشه دینی و انسان معاصر شود.
ورود هوش مصنوعی به عرصه تبلیغ، یک فرصت تاریخی است که نباید از آن غفلت کرد.