به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین اسلامیان، در نشست علمی «تطور فقه در یکصدسالگی حوزه علمیه قم»، گفت: حضرت امام(قد) نقل بسیار جالبی در این حوزه دارند که [باز]تأسیس حوزه علمیه در قم، دست کمی از شکل‌گیری انقلاب اسلامی نداشت.
وی افزود: شکل‌گیری حوزه علمیه قم، یک اتفاق سیاسی بوده است که علیه سیاست رضاخانی بود. ورود به مسائل سیاسی آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری(قد) به‌دلایل خاص چندان زیاد نبوده است. ایشان در حوزه فقهی مباحثی دارند؛ ولی در عرصه سیاسی ورود شاخصی ندارند.
این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: [باز]تأسیس حوزه علمیه در قم، کار بسیار سختی بود؛ ولی مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری، این کار سخت را انجام داد. از رضاشاه نیز نقل شده است که منتظر کوچک‌ترین موضع یا سخنی از مرحوم حائری بود تا حوزه علمیه قم را تعطیل کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسلامیان گفت: آیت‌الله حائری(قد) به این امر توجه داشتند که حرکت‌های اجتماعی باید بر پایه مردم باشد. در مسأله کشف حجاب، ایشان تلگرافی به دستگاه حاکم می‌دهد و دستگاه حاکم نیز، جواب تندی به ایشان می‌دهد و حتی رضاشاه به منزل ایشان می‌آید و تهدید به توپ بستن حوزه می‌کند؛ ولی حاج شیخ تلاش کرد که این حوزه را به هر شکل حفظ کند تا اثرات آن، در آینده بتواند شرایط را تغییر دهد.
وی اظهار کرد: در دوره آیت‌الله بروجردی(قد) شاهد فعالیت گسترده ایشان در موضوعات سیاسی و اجتماعی هستیم که یکی از نمونه‌های آن در خصوص ورود به مسأله ملی شدن صنعت نفت و سیاست‌های شاه در خصوص اصلاح اراضی است. از سال 41 که امام راحل(قد) در زمینه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی بیانیه صادر می‌کنند، شاهد ورود جدی حوزه در عرصه مداخلات اجتماعی و سیاسی هستیم.
این استاد حوزه علمیه قم گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مرحله نظام اسلامی می‌رسیم که باید ساختار نظام اسلامی شکل بگیرد که این مسأله نیز در پی رفت و برگشت‌های جدی فقهی بزرگان حوزه، شکل گرفته است.
وی افزود: مرحله سوم، مرحله دولت اسلامی است. همین دوره سوم را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد. اوایل انقلاب نیز به این بحث پرداخته شد و علمای بزرگی روی این مسأله فعالیت علمی داشتند؛ اصل نظام اسلامی و ولایت فقیه و کلیات و صفات حکام، در این مباحث مورد توجه قرار گرفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسلامیان یادآور شد: دوره دوم، حل مسائل سیاسی یا فقه نظام بود که از دهه هفتاد به مسائل نظام پرداخته شد که شامل احزاب و مشارکت و شکل سیاسی حکومت بود. نظام پرداخت هماهنگ و حقوق شهروندی و مردم‌سالاری دینی و...، از جمله مباحثی بود که نظام برای اداره بهتر جامعه، به حل آن از سوی علمای حوزه نیاز داشت. مباحث سیاست خارجی پیش از انقلاب اسلامی در عرصه فقهی مطرح نبود؛ حتی نظم نظام بین‌الملل نیز از مباحث جدی بود که حوزه علمیه به آن پاسخ داده است. مسائل مرتبط به فقه امنیت، از جمله مسائل مهمی بود که مورد نیاز نظام بود و حوزه به آن ورود جدی کرده است.
وی گفت: پس از آنکه نظام اسلامی شکل گرفت و احکام آن نیز به‌شکل تدریجی استخراج می‌شود، برای اجرای این احکام، نیازمند فقه حکمرانی هستیم. پس از استخراج این احکام، باید شکل اجرای آن را نیز مشخص می‌کردیم. آنچه در مقام اجرا در دوره‌های قبل شاهد بودیم، به‌عنوان حاکم مطرح نبود؛ زیرا فقها حاکم جامعه نبودند.
وی اظهار کرد: در حال حاضر در حال تولید مسائل فقه نظام هستیم و بحث بعدی که پیش روی ماست و مؤسسات مختلفی روی این مسأله کار می‌کنند، مسأله فقه حکمرانی است. پس از تکمیل این مراحل، جامعه اسلامی شکل می‌گیرد و الگویی برای جوامع دیگر می‌شود.