از سوی آیت الله العظمی مکارم شیرازی تبیین گردید
راهپیمایی اربعین اهمیت و شاخصه‌های راهبردی
اربعین امام حسین (ع) به عنوان یک رویداد مذهبی و فرهنگی، هر ساله با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود و به نوعی گنجینه‌ای از معانی و آموزه‌های دینی را به نمایش می‌گذارد. این روز، یادآور فداکاری‌های امام حسین(ع) و یارانش در واقعه عاشورا است و به تدریج ابعاد جدیدی از آن کشف می‌شود. این تجمع عظیم، نه تنها نماد همبستگی مسلمانان و پیروان اهل بیت (ع)است، بلکه به یک مسئله اجتماعی و جهانی تبدیل شده که آثار و دستاوردهای بسیاری دارد. اربعین به عنوان یک گنج، هر ساله با حضور میلیونی زائران از نقاط مختلف جهان، عمق عشق و ارادت به اهل بیت (علیهم)را به نمایش می‌گذارد و به تقویت هویت شیعه و ترویج فرهنگ ایثار و فداکاری کمک میکند. این رویداد نه تنها به تقویت روحیه مسلمانان می‌انجامد، بلکه فرصتی برای اطلاع‌رسانی به تمام دنیا درباره پیام‌های امام حسین (ع) و آموزه‌های عاشورا فراهم می‌آورد. به همین دلیل، اربعین امام حسین(ع) به عنوان گنجینه‌ای که هرساله مقداری از آن کشف می‌شود، باید قدر آن دانسته شده و به جهانیان معرفی گردد. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی در قالب یادداشتی مهمترین مولّفه‌ها و شاخصه‌های راهبردی راهپیمایی عظیم روز اربعین حسینی از منظر این مرجع تقلید را منتشر نموده است که بدین شرح می‌باشد.
در این یادداشت آمده است:
«در وهلۀ نخست باید اذعان نمود از گذشته دور تا زمان حاضر هر زمان که شیعیان فرصتی پیدا می‌کردند، روز اربعین حسینی را به کربلا می‌رفتند و با شور و هیجان و اخلاص، آن حضرت را زیارت می نمودند. در طول این سالها نیز میلیون‌ها عاشق دلسوخته اربعین را به کربلا می‌روند و شهیدان کربلا را زیارت می‌کنند.1
به یقین مراسم با عظمت حسینی از افضل شعائر اسلامی است که از ائمّه اهل‌بیت(علیهم) به ما رسیده است و شاید هنوز زود است که ما عظمت قیام امام حسین(ع) را درک کنیم و به عمق آن برسیم.2 از این رو شاخصۀ وجودی اربعین را می‌توان در نقش بسیار مهمّی که شهادت امام حسین علیه السلام در بقاء اسلام ایفا نمود و همچنین مصائب عظیم آن حضرت جستجو نمود،3 به نحوی که زیارت اربعین تنها در مورد امام حسین(ع) وارد شده، و برای سایر معصومین(علیهم) زیارت اربعین وجود ندارد.4
بی شک جاذبه مراسم اربعین به قدری است که هر سال بزرگترین اجتماع زائران حسینی در اربعین در تاریخ کربلا ثبت می‌گردد، آن هم با پای پیاده و نیز در میان همه خطرات احتمالی که زائران حسینی را تهدید میکند،5 لیکن سوگواران حضرت سیدالشهد(ع) از نجف و دیگر نقاط با پای پیاده به سمت کربلای معلی در حرکت هستند و غوغای عجیبی را به پا کرده‌اند که باید این ظرفیت عظیم فرهنگی و دینی را حفظ نمود.6
تبیین فلسفۀ وجودی زیارت اربعینگفتنی است از جمله سنّتهای مهم روز بیستم صفر یعنی روز اربعین حسینی زیارت اربعین امام حسین(ع) است.7 به نحوی که امام حسن عسکری(ع)، زیارت اربعین (امام حسین(ع)) را به عنوان یکی از نشانه‌ها و علائم فرد مؤمن برشمرده است و برای این روز زیارت مخصوصی از امام صادق(ع) نیز نقل شده است.8
مرحوم علّامه مجلسی در زاد المعاد مینویسد: «چون جابر که از بزرگان صحابه بود، اساس این کار را گذاشت، میتواند دلیل فضیلت زیارت آن حضرت در این روز شده باشد» لیکن با این حال، احتمال می‌دهد وجوه دیگری داشته باشد که بر ما مخفی است.9
به نظر می رسد نمی‌توان اهتمام ویژه ائمۀ اطهار(علیهم) نسبت به زیارت اربعین را به صرف زیارت آن حضرت از سوی جابر بن عبداللَّه انصاری در اربعین مورد نظر قرار داد، به ویژه آنکه زیارت اربعین اختصاص به امام حسین(ع) دارد و درباره هیچ یک از دیگر معصومان چنین زیارتی وارد نشده است.10 بلکه همانطور که دانشمند بزرگ و محقّق شهیر ابوریحان بیرونی گفته است: «وَفِی الْعِشْرینَ رُدَّ رَأْسُ الْحُسَیْنِ(ع) إلی جُثَّتِهِ حَتَّی دُفِنَ مَعَ جُثَّتِهِ، وَ فیهِ زِیارَةُ الْأَرْبَعینَ؛ در بیستم صفر سر مطهّر امام حسین(ع)به پیکرش بازگردانده شد و همراه آن به خاک سپرده شد و در همین روز زیارت اربعین وارد شده است».11
هم چنین علّامه مجلسی(ره) در زادالمعاد می نویسد: «مشهور آن است که سبب تأکید زیارت آن حضرت در این روز، آن است که امام زین العابدین(ع) با سایر اهل بیت در این روز بعد از مراجعت از شام به کربلای معلّی وارد شدند و سرهای مطهّر شهداء را به بدنهای ایشان ملحق کردند».12
بنابراین زیارت اربعین پس از الحاق سر آن حضرت به بدنش در روز بیستم صفر، سنّت گردید، در نتیجه و با توجه به این نکته که اربعین فی حدّ نفسه امتیازی ندارد، آن گونه که شبهای جمعه و نیمه شعبان و لیالی قدر و عیدَیْن و عرفه، بر سایر ایام و لیالی امتیاز دارند، باید در اربعین امام حسین(ع) حادثه ویژهای اتفاق افتاده باشد که آن را از سایر روزهای قبل و بعدش ممتاز ساخته باشد و این جز با الحاق سرهای شهدا به بدنهایشان و زیارت قبور شهدا توسط امام سجاد(ع) و کاروان همراه، نمیتواند باشد. لذا فلسفۀ وجودی اهمیّت زیارت اربعین به سبب الحاق سرهای شهدا در این روز توسط امام سجاد(ع) و زیارت آن قبور پاک، توسط امام(ع) و کاروان حرم حسینی در اربعین است.13
اهمیت پیاده‌روی اربعینشاید برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که با وجود تعدد وسائل نقلیه برای جابه‌جایی آسان، چرا زائرین مایل هستند برای زیارت امام حسین(ع)به ویژه در موسم اربعین، رنج پیاده‌روی برای زیارت حضرت سیدالشهد(ع) را به جان بخرند و این مسیر طولانی را با پای پیاده طی کنند؟14 در پاسخ باید گفت؛ پیاده‌روی روز اربعین از سوی زائران حسینی در نوع خود به عنوان ابراز عظمت امام حسین(ع) مطرح است؛ زیرا عیناً در روایات و سیرۀ ائمۀ اطهار بر سنت پیاده‌روی به ویژه برای زیارت امام حسین(ع) و امام رضا(ع)تأکید و تصریح شده است.15 امامان معصومین(علیهم) پیاده از مدینه به سمت مکه حرکت می‌کردند به نحوی که امام سجاد 25 مرتبه با پای پیاده به زیارت خانه خدا رفتند.16
نکته مهم در سیرۀ ائمۀ اطهار(علیهم) این است که برخی اوقات مَرکب هم به همراه خود می‌بردند که در وهلۀ نخست اگر در اثنای مسیر، ضعف و ناتوانی بر آنها مستولی گردید بتوانند از آن استفاده نمایند، لیکن نکتۀ کلیدی در به همراه داشتن مَرکب و در عین حال پیاده‌روی برای زیارت این است که می‌خواهند بگویند فلسفۀ پیاده‌روی معلول بی‌مَرکبی نیست، بلکه پیاده‌روی علیرغم مهیا بودن مَرکب، برای پاس‌داشت عظمت و احترام امام حسین(ع) صورت می‌گیرد،17 لذا پیاده‌روی اربعین به نوبۀ خود به عنوان اظهار عظمت و تجلیل از مقام شامخ اباعبدالله الحسین(ع) است.18
هم چنین در تبیین دیگر ابعاد اهمیت پیاده‌روی برای زیارت اربعین حسینی باید گفت آن تأثیری که در این پیاده‌روی هست، در زیارت معمولی نیست. انسان یک حال و هوایی دیگری پیدا میکند. تا آدم نرود، توجّه پیدا نمی‌کند؛ انسان یک حال و هوای دیگری پیدا میکند. یک شور و نشاط و یک عشق دیگری پیدا میکند.19
آثار و برکاتی که از زیارت معمولی حاصل می‌شود، ارزشمند است. خب می‌رود زیارت میکند، به‌جای دو روز، سه روز چهار روز زیارت میکند، تکرار زیارت؛ اما این(پیاده‌روی) یک خاطره‌ای می‌شود برای تمام عمر. اصلاً در موقع راه رفتن وقتی به آن سمت می‌رود، به نوعی در پی خودسازی است. غیر از بحث‌هایی که در طول راه می‌شود، شب‌هایی که مستقر می‌شوند و صحبت‌هایی که می‌شود، اصلاً خودِ این یک تأثیر در خودسازی دارد.20
وقتی ما مشرّف در نجف بودیم و درس می‌خواندیم طلاب، علما، و مراجع در ایّام مخصوصی؛ اربعین یا غیر اربعین، پیاده به کربلا می‌رفتند. لذا با پای برهنه می‌رفتیم و خوارها هم در پایمان می‌رفت و خوارها را هم قبول می‌کردیم:
«در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم
سرزنش‌ها گر کند خوار مغیلان، غم مخور». 2
شکوه اربعین حسینی؛ عظمت جهانی آموزه‌های شیعیباید اذعان نمود از آنجا که جریان کربلا و قیام عاشورای امام حسین(ع) موضوعی است که هر چه از آن می‌گذرد بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و کهنه نمی‌شود و از یادها نمی‌رود، لذا مراسم اربعین به عنوان مراسمی خاص مورد توجه همگان قرار گرفته است به نحوی که بدون تبلیغ هر سال باشکوه‌تر برگزار می‌شود.22
لذا به جرأت می‌توان مدّعی گردید اجتماع بسیار گسترده در این روز که برای حضور در زیارت اربعین تشکیل می‌شود بسیار گسترده‌تر از ایام حج است که نشان دهنده اوج عزت و اقتدار برای حرکت در مسیر خدا است.23
بلکه باید گفت اجتماع انسانی زئران اربعین حسینی در کربلا از عاشورا خیلی بیشتر است؛ عدۀ زیادی پیاده، به گونه‌ای که حتی پیران و زنان و اطفالی که رنج پیاده‌روی را به جان می¬خرند که دلیل این مسأله را باید در عشق آنها به اهل بیت(علیهم) جست‌وجو نمود، آنها عاشق این مکتب هستند و تنها عشق است که آنها را به این سمت و سو رهنمون می‌سازد بنابراین آثار و برکات پیاده‌روی اربعین بی‌نظیر و بی‌حد و حصر است.24
بنابراین اربعین حسینی موضوعی است که در همه دنیا بی‌نظیر است، اربعین را خداوند نصیب شیعیان کرده تا به این وسیله عظمت تشیع را به جهانیان نشان دهد.25 از این رو ما باید به‌خاطر جریان عاشورا شاکر خدا باشیم چرا که به‌وسیله این نهضت در برابر دشمنان ایستادگی می‌‌کنیم و موجب عظمت و بزرگی شیعیان سراسر جهان شده‌ایم.26
این‌گونه پیشرفت‌ها نشان می‌دهد که واقعیت‌هایی وجود دارد که این مسائل بدون تبلیغ پیش می‌رود، واقعیت این است که اربعین تبدیل به سرمایه‌ای عظیم و بی نظیری در دنیا شده و این فرصتی است که در اختیار شیعیان قرار گرفته و نباید از آن به سادگی گذشت، بلکه باید از آن درست استفاده شود.27
عظمت پیاده‌روی اربعین در سایۀ رعب و وحشت تکفیری‌هابدیهی است بعد از آنکه تروریست‌های تکفیری و حامیان آنها از کشورهای عربی و آمریکا و اسرائیل گرفتار شکست خفت باری در سوریه شدند، تصمیم گرفتند آن را در عراق جبران کنند،28 اما چیزی نگذشت که دیدیم ملت عراق اعم از شیعه و اهل سنت و کرد در مقابل خطر تروریست‌های تکفیری به پا خاستند و به یاری ارتش شجاع عراق شتافتند.29
لذا تروریست‌های تکفیری و حامیان آنها بدانند در صورت لزوم میلیون‌ها نفر از کشورهای دیگر همان‌ها که هنگام اربعین با پای پیاده از دورترین نقاط به سوی مرقد ائمه(علیهم) به عراق می‌آیند به نیروهای مردمی عراق می‌پیوندند و ارتش شجاع آن را یاری می‌دهند.30 لذا جوانان عاشق اسلام و اهل‌بیت(علیهم) باید آمادگی خود را حفظ کنند و در صورت لزوم و درخواست دولت عراق به آنها بپیوندند،31 زیرا شیعیان با بهره‌گیری از تجمّع عظیم روز اربعین مقابل دشمنان ایستادگی کرده و آنها را مات و مبهوت می‌کنند،32 و یقیناً چنین حرکت باعظمت و باشکوهی، رعب و وحشت در دل دشمنان اسلام و مکتب اهل‌بیت؟عهم؟ می‌اندازد و بدخواهان متوجه می‌شوند که نمی‌توانند عشق به حضرت سیدالشهدا(ع) را از دل ها بیرون کنند.33
راهپیمایی اربعین؛ ظرفیتی عظیم در تحقّق رویکردهای فرهنگیبی‌شک باید از نعمت بزرگ راهپیمایی اربعین بهره‌برداری‌های گوناگونی کرد، از این رو افزون بر کارهای ثواب باید فعالیت‌های فرهنگی مطلوب و موثّر نیز صورت گیرد،34 لذا هرچه می‌توان باید خدمات را بهتر، شایسته‌تر و بدون آسیب ارائه نمود.35
از آنجا که خدمت به زوّار، خدمت به امام حسین(ع) است، از این رو این حرکت باید نتایج فرهنگی نیز داشته باشد که بسیار اثرگذار است؛ متأسفانه برخی زیارت می‌روند اما نماز نمی‌‌خوانند.36 لذا فریضه الهی امر به معروف و نهی از منکر بین شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی مراسم اربعین نشر داده شود، نصب پلاکاردهایی در زمینه نماز و حجاب در طول مسیر و مسائلی از این دست نتایج ارزشمند فرهنگی را از تجمع عظیم زائران اربعین حسینی را به همراه خواهد داشت.37
تقویت کیان شیعه در گرو تبیین رسانه‌ای تجمع عظیم اربعینبدیهی است اربعین امام حسین(ع) همانند گنج بوده که هرساله مقداری از آن کشف می‌شود و باید قدر این گنج را دانست، باید به تمام دنیا اطلاع‌رسانی گردد که تجمع عظیم اربعین برای عاشقان اهل‌بیت(علیهم) است؛ این تجمع عظیم بسیار مهم بوده و کیان شیعه را تقویت و تثبیت میکند.38 زیرا هرساله با تجمع عظیم اربعین خون تازه‌ای در رگ‌های شیعه جریان پیدا میکند، چنین تجمعی در طول تاریخ سابقه ندارد و از نظر زمان و مکان منحصر به فرد است.39
لذا انجام راهپیمایی اربعین حسینی در دنیا مورد توجه قرار خواهد گرفت و تبلیغ بسیار خوبی برای عالم تشیّع و عالم اسلام خواهد بود و همه جهانیان به خوبی مشاهده خواهند کرد که شیعیان این چنین مقتدایی دارند. از این رو پیاده‌روی اربعین را باید به‌عنوان یکی از مبلّغ‌های استراتژیک اسلام مورد اشاره قرار داد.40
..............................................
پی نوشت‌ها1. عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها؛ ص633.
2 احکام عزاداری ؛ ص143. 3 احکام عزاداری؛ ص117.
4 اهداف قیام حسینی؛ ص73. 5 احکام عزاداری، ص: 144.
6 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، جلسه درس خارج فقه، 19/09/1393.
7 عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها، ص 633.
8 رجوع کنید به: مفاتیح نوین، زیارت اربعین، ص393.
9 زاد المعاد، ص 402.
10 عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، ص 634.
11 الآثار الباقیة، ص 331. 12 زادالمعاد، ص 402.
13 عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص634.
14 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار نمایندگان هیأت‌های دانشجویی عازم پیاده‌روی اربعین حسینی، 10/06/1391.
15 همان. 16 همان. 17 همان.
18 همان. 19 همان. 20 همان.
21 همان.
22 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد اربعین،24/08/1394.
23 بیانات ایشان در دیدار با دانشجویان بسیجی دانشگاه‌های سراسر کشور،13/09/1393.
24 بیانات حضرت آیت‌الله‌مکارم شیرازی در دیدار نمایندگان هیأت‌های دانشجویی عازم پیاده‌روی اربعین حسینی ،6/10/ 1391.
25 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد اربعین، 24/08/1394.
26 همان.
27 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولان ستاد بازسازی عتبات عالیات و بنیاد فرهنگی خاتم الاوصیاء(ص)،21/08/1394.
28 بیانیه حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی و صدور حکم جهاد در عراق علیه گروه‌های تروریستی تکفیری،02/04/1393.
29 همان. 30 همان. 31 همان.
32 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولان ستاد بازسازی عتبات عالیات و بنیاد فرهنگی خاتم الاوصیاء(ص)،21/08/1394.
33 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی ،حرم کریمه اهل‌بیت(س)، 22/09/1393.
34 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار رییس و اعضای هیأت امنای موکب حضرت معصومه(س)، 24/08/1394.
35 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار مسئولان ستاد بازسازی عتبات عالیات و بنیاد فرهنگی خاتم الاوصیاء(ص)21/08/1394.
36 همان.
37 بیانات حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار با اعضای ستاد اربعین، 23/08/1394.
38 بیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی در دیدار رییس و اعضای هیأت امنای موکب حضرت معصومه(س)، 24/08/1394.
39 همان. 40 همان.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
