اخلاق در حوزه - شماره 777
توصیه علاّمه محمدتقی مجلسی(ره) به فرزندش علامه محمدباقر مجلسی(قد)
او و نفس خطاپیشه خود را به تقوا و ترس از خدای تبارک و تعالی، سفارش می‌کنم
1. تقوا، توصیه خدای بلندمرتبه به همه بندگانش، از آغاز تا پایان آفرینش است. تلاش در مراقبت و واداشتن نفس را به تقوای پروردگار، سرلوحه کار خود کند. در علم و عمل، رفتار و کسب دانش، اخلاص ورزد. همه کارها خالص و به تمامی برای او باشد؛ چه همه مردم در تیررس آفات هستند؛ مگر دانش‌مردان؛ دانش‌مردان هم، در معرض نابودیند؛ مگر کسانی از آنان که دانسته‌های خویش را به‌کار گیرند و دستورات خدا را مدار رفتار خود کنند. آنان نیز، آماج آفات و لغزش‌هایند؛ مگر مخلصان. وارستگان نیز، بر پرتگاهی بزرگ و مخوفند.
2. هر روزی جزئی از قرآن عظیم را از روی تدبّر بخواند و در آن تفکر و اندیشه کند.1
3. وصیّت مولای موحّدان، امیرمؤمنان به فرزندش امام حسن مجتبی(ع) سرور همه جوانان اهل بهشت را بنگرد و آموزه‌های آن را چراغ زندگی خویش کند. این وصیت‌نامه در نهج‌البلاغه، آمده است.
نیز وصیّت‌های دیگر مولا و سفارش‌های امامان معصوم(س) دیگر را پیش دید خویش نهد.2
4. ریاضات شرعی و جهاد با نفس را، ترک نکنند. چه خدای تعالی‌شأنه، فرمود:
[والذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا وإنّ اللّه لَمع المحسنین].3
5. بر اوست تدبّر در جوامع روایی، به‌ویژه در آگاهی از اخلاق‌های پسندیده و حالات و خصلت‌های ناروای آمده در روایات و دامن گرفتن از بدی‌ها و ناروایی‌ها.4
6. بر اوست دائم نیایش کردن و به پیشگاه او نیاز بردن.5 ازخدا بخواهد، او را از اولیای خود قرار دهد؛ همانان که در وصف آنان فرمود:
[الذین لاخوف علیهم ولاهم یحزنون].6 خواسته‌هایم از او همین بود. آرزومندم در زندگی و مرگم، مرا فراموش نکند؛ به‌ویژه به‌گاه اجابت دعاها و پس از نمازها.
نگاشت به دست راست، نیازمندترین پرورده و نیازمند به رحمت پروردگار بی نیاز، محمدتقی فرزند مجلسی، عفی‌الله عنهما.
منبع: روضة المتقین، ج233/13
..............................................
پی‌نوشت‌ها
1. روایات بسیار از ائمه اطهار(س) زینت‌بخش کتاب‌های روایی است که بزرگان، سفارش به خواندن با تدبر قرآن و تصمیم بر پیاده کردن پیام‌های آن کرده‌اند؛ از جمله امام محمدباقر(ع) می‌فرماید:
«قال رسول‌اللّه(ص): من قرأ عشر آیات فی لیلة، لم‌یکتب من الغافلین ومن قرأ خمسین آیة، کتب من الذّاکرین ومن قرأ مائة آیة، کتب من القانتین ومن قرأ مائتی آیة، کتب من الخاشعین ومن قرأ ثلاث مائة آیه، کتب من الفائزین ومن قرأ خمس مائة آیة کتب من المجتهدین...» (اصول کافی، ج612/2).
2. نهج‌البلاغه، نامه 31. در این نامه، تجربه‌های والای مولای موحدان، علی(ع) به فرزندش، امام برگزیده، حسن‌بن علی(ع)، آمده است. این گرامی‌نامه، کامل‌ترین صحیفه سلوک عاشقان معارف ولوی و راهیان کوثر علوی است.
3. سوره عنکبوت، آیه 69.
4. جوامع حدیثی و روایی شیعه، چونان قرآن، آهنگی معنوی دارند. افزون بر آمدن اخلاقیات پسندیده و ناپسند در بیشتر روایات و دعوت به بالا رفتن و والایی‌ها را دیدن، بخش بزرگی از گفتار امامان، ویژه اخلاق و کمالات انسانی است. همدمی با گفته‌های معصومان(س)، نه‌تنها راهنمای انسان به خوبی‌ها و دور نگهداشتن از بدی‌هاست که حالت معنوی ویژه‌ای را در انسان برمی‌انگیزد. این است که حافظان حدیث، مدح شده‌اند و بر ازبر کردن و فهمیدن و عمل کردن بدان‌ها، توصیه‌هایی جدّی شده است: «مَنْ حفظ اربعین حدیثاً جَرَت فی قلبه ینابیع الحکمة».
5. دعاهای امامان(س)، قرآن صاعد و صحیفه معراج سالکان هستند. شیعه، تناورترین و پرمایه‌ترین دعاها را با مفاهیم و مضامین راه‌گشا و تکامل‌بخش دارد. دعاهایی که آهنگ آن، روح را عروج می‌بخشد و اندیشه و فکر را رشد می‌دهد و بالا می‌کشد.
دعاهایی مانند: دعای کمیل، کتاب دعایی: چونان صحیفه سجادیه، مناجاتی بسان: مناجات شعبانیه و… را در کدام مکتب و مذهب می‌توان یافت.
دعا، روح را لطیف می‌کند، روان را آرامش می‌بخشد، ایمان را می‌فزاید، تلاش مؤمن را پشتیبان می‌شود، ترس از غیرحق را از دل می‌پیراید و مؤمن را در کشاکش دهر و فراز و نشیب زندگی نگاهبان می‌باشد. مهم‌ترین نقش آن، اوج روح است به کوی دوست، پیوند زدن جان به جانان: «الدّعا سلاح المؤمن وعمودالدین ونور السماوات والارضین».
6. سوره یونس، آیه62.
