بایسته‌های اخلاقی در رقابت‌های انتخاباتی

در مکتب اسلام ناب، اخلاق به عنوان مهمترین عامل برای رسیدن به کمال و تعالی و سعادت انسان معرفی و سفارش زیادی به آن شده است

بار دیگر ملت شریف و فهیم ایران اسلامی در آستانه خلق حماسه‌ای دیگر با حضور در پای صندوق‌های رأی برای انتخاب ریاست جمهور در هشتم تیر ماه ۱۴۰۳ قرار دارند تا با انتخاب اصلح، تکلیف شرعی و ملی خود را برای ریاست دولت چهاردهم رقم بزنند. مقام معظم رهبری در این زمینه می فرمایند: «همان طور که اصل انتخابات یک تکلیف الهی است، انتخاب اصلح هم یک تکلیف الهی است. بگردید و نامزد اصلح را پیدا کنید» (بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ ۲۲/۲/۱۳۸۸) و هم چنین در دیدار با گروه کثیری از آزادگان و اقشار مختلف مردم در تاریخ ۱۱/۷/۱۳۶۹ فرمودند: «در جمهوری اسلامی، انتخاب، انتخاب اصلح است نه رقابت انتخاباتی» و ویژگی‌هایی برای فرد اصلح را از جمله: حسن سابقه، توانایی کار اجرایی، حامی قشر محروم، دارای عزم جدی در مبارزه با فقر و فساد، کارآمدی، شجاعت، قانون مداری، پای بندی به اصول اسلام و انقلاب، متدین و مومن، اعتقاد و التزام به اصل ولایت فقیه، تهذیب اخلاقی و … برمی‌شمرند.

در مکتب اسلام ناب، اخلاق به عنوان مهمترین عامل برای رسیدن به کمال و تعالی و سعادت انسان معرفی و سفارش زیادی به آن شده است و بارزترین آن این است که پیامبر خاتم (ص) فرمودند: انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق که هدف از بعثت خود را برای تمام کردن مکارم اخلاقی بیان می‌کنند. لذا علما و بزرگان دینی در مورد رعایت موازین اخلاقی نیز توصیه‌های أکید دارند.

اگر به اعتباری مباحث اخلاقی را به دو صورت اخلاق فردی و جمعی تقسیم کنیم، اخلاق فردی، توجه به بایدها و نبایدهایی است که در جهت کسب فضایل فرد و یا طرد رذایل اخلاقی فرد با هدف اصلاح آن شخص خواهد بود و نسبت به چگونگی ارتباط فردی با جامعه و دیگران لحاظ نشده و یا کمتر دیده می شود.

اما در اخلاق جمعی، آنچه که مدنظر خواهد بود، ارتباط فرد با دیگران (جامعه)، ارتباط با حاکمان و کارگزاران نظام و یا ارتباط حاکم با مجموعه نظام است.

به تعبیر دیگر، در مورد اخلاق اجتماعی بحث پیرامون موضوع ارتباط متقابل مردم و حاکمان است که همان موضوع اخلاق سیاسی خواهد بود. اخلاق سیاسی دامنه گسترده‌ای را در برمی‌گیرد که شامل عرصه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی،‌ نظامی، قضایی و… می‌ شود در واقع نتیجه اصلاح روابط افراد، اصلاح جامعه خواهد بود.

لذا اخلاق انتخاباتی را می توان از نوع اخلاق سیاسی دانست که به¬کارگیری اخلاق سیاسی، می¬تواند منجر به انتخاب اصلح در جامعه شود که در واقع میدان عملی بسیاری از ارزش¬ها و فضایل اخلاق اجتماعی است.

لذا شایسته است به نمونه های از فرازهای دیدگاه رهبر فرزانه و حکیم انقلاب اسلامی در این زمینه اشاره کنیم که مسیر را برای رعایت اخلاق و انتخاب اصلح برای ما هموار می سازد:

در رقابتهای پیش روی انتخاباتی بین نامزدها، اخلاق حاکم باشد؛ بدگویی کردن، تهمت زدن، لجنپراکنی کردن، کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند، به آبروی ملّی هم لطمه می‌زند. صحنه‌ی انتخابات صحنه‌ی عزّت و حماسه است، صحنه‌ی رقابت برای خدمت است، صحنه‌ی کشوواکش برای به دست آوردن قدرت نیست. (بیانات رهبری در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۴۰۳)

در دیدار با رئیس و مسئولان قوه قضائیه فرمودند: البتّه در خلال این مناظرات بعضی‌ها با دفاع از مواضع انقلاب حرف زدند، با ادب و رعایتهای لازم شرعی حرف زدند؛ بعضی‌ها هم بداخلاقی‌هایی کردند که حالا آنها مایه‌ی تأسّف است و بایستی این جور بداخلاقی‌ها نباشد. ما نباید شیوه‌های کاری خودمان را در مسائل سیاسی، در انتخابات و غیره از آمریکا یاد بگیریم، [نباید] از ترامپ و بایدن یاد بگیریم که به همدیگر در مناظرات فحّاشی کردند، به همدیگر اهانت کردند؛ اینها سرمشق‌های خوبی نیستند، به اینها نباید نگاه کرد. بایستی با تأدّب، با رعایت جهات اخلاقی و جهات شرعی رفتار کرد؛ [نامزدها] حرفهایشان را بزنند، منتها بدون اهانت، بدون تهمت، با اخلاق خوب برخورد بکنند؛ این روش کار است. (بیانات رهبری در تارریخ ۷/۴/۱۴۰۰)

ملاحظات اخلاقی جداً رعایت بشود. یعنی واقعاً اگر چنانچه نامزدهای انتخاباتمان هم در مناظراتشان، هم در مصاحبه‌هایی که با آنها می‌شود، سؤال جوابهایی که با آنها می‌شود، اخلاق اسلامی را رعایت بکنند، این سرریز می‌شود در جامعه، آحاد مردم ملاحظات اخلاقی را یاد می‌گیرند و رعایت می‌کنند. این سرمشقی برای آنها خواهد شد. و هنجارشکنی هم نکنند. (بیانات رهبری در ارتباط تصویری با نمایندگان مجلس شورای اسلامی۶/۳/۱۴۰۰)

همچنین در دیدار مردم قم در سالروز قیام قم فرمودند: در انتخابات با کرامت رفتار کنند همه؛ چه آنهائی که نامزد می‌شوند، چه آنهائی که طرفدار آنهایند، چه آنهائی که مخالف با بعضی از نامزدها هستند. جناحهای مختلف کشور، بداخلاقی و بدگوئی و اهانت و تهمت و این حرفها را مطلقاً راه ندهند. این از آن چیزهائی است که اگر پیش بیاید، دشمن از او خوشحال می شود. (بیانات رهبری در تاریخ‌ ۹/۱۰/۱۳۸۶)