یادداشتی از آیت الله فقیهی؛ مباهله، اتمام حجّت الهی
آیت الله محسن فقیهی از استادان دروس خارج حوزه علمیه قم در یادداشتی به تبیین جایگاه روز مباهله، پرداخته است.
بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله تبارک وتعالی: فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّٰهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ.
آیه شریفه مباهله، از جمله آیاتی است که با زبانی رسا و گویا بر فضیلت و برتری مقام و منزلت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السّلام نزد خداوند متعال، ناطق است.
این آیه شریفه متضمّن نکاتی مهم است که باید مورد توجه اندیشمندان و شیعیان اهل بیت علیهم‌السلام قرار بگیرد:
* مباهله، مأموریت الهی
از دلائل قوّت ایمان و اطمینان پیامبر مکرّم اسلام صلی الله علیه وآله به رسالتش، واقعه مباهله است؛ چرا که حضرت اگر ایمان و یقین به دعوت و رسالت خود نداشت، پیشنهاد آن از طرف ایشان، یک کار خطرناک و به‌معنای دادن سند بطلان به طرف مقابل بود، و هیچ صاحب عقل و خردی، چنین پیشنهادی را مطرح نخواهد کرد، مگر آنکه اطمینان و یقین کامل به اجابت دعای خود و هلاکت و نابودی دشمن رسالت داشته باشد.
پیامبر مکرّم صلی الله علیه وآله هم، چون یقین صددرصدی به اجابت دعای خود و نابودی مخالفان رسالت داشت، با شجاعت تمام و بدون هیچ خوف و تردیدی، پیشنهاد مباهله را داد که البته اصل این عمل و نیز تعیین افراد شرکت‌کننده در آن یعنی علی و فاطمه زهرا و حسن و حسین صلوات الله علیهم اجمعین، مأموریت الهی و امر پروردگار متعال بود که نشان داد نزد خداوند، این انوار مقدّسه، شایستهترین بندگان، و نزد پیامبر، عزیزترین و نزدیک‌ترین افراد بودند.
* تصریح آیات قرآن بر ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام
آیات کریمه قرآن کریم که صراحت بر ولایت و جانشینی بلافصل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهماالسلام دارد، بسیارند؛ دلالت برخی از آن آیات، آشکار و دلالت بعضی دیگر، با کمک روایات و خفیّ است.
عالم بزرگ و ولایی، ابن بطریق در کتاب خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام، به بسیاری از آیاتی که دلالتشان بر ولایت و امامت حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام أظهر من الشمس است، اشاره کرده‌اند، مانند آیه شریفه «إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللهُ» و نیز آیه کریمه مباهله.
و آیاتی که دلالتی آشکار ندارند ولی از حیث رتبه و مقام، موقعیتی بسیار محکم دارند، و با نظر به اظهر و اتمّ مصادیق، ولایت و امامت امیرالمؤمنین و سائر ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین را اثبات می‌نماید، مانند آیه شریفه «أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لاَ یَهِدِّی إِلا أَنْ یُهْدَی فَمَا لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ»
* نقل واقعه مباهله در کتب فریقین
علاوه بر نقل واقعه بزرگ مباهله در منابع و مصادر معتبر شیعه، مفسّران بزرگ و محدّثان و نیز مورّخان عامه، آن را در کتاب‌های تفسیری، حدیثی و تاریخی نقل کرده‌اند، از جمله تفاسیر نیشابوری، طبری، بیضاوی، زمخشری؛ و نیز الدّر المنثور سیوطی و اسباب النزول واحدی و هم‌چنین مصابیح‌السنّه بغوی، سنن ترمذی و کتب و مصادر دیگر.
این نقل‌ها نشان می‌دهد که مطلب، نزد همه مسلمانان، مقبول و پذیرفته‌شده است؛ لذا باید آن را به‌عنوان رویداد بزرگ تاریخی و مایه وحدت امت اسلام با محوریت منزلت والای اهل بیت علیهم‌السلام نزد خداوند و پیامبر صلی الله علیه وآله مطرح نمود.
* نفس و جان پیامبر علیهماالسلام
پیامبر گرامی اسلام صلوات الله علیه وآله طبق صریح این آیه شریفه، امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیهماالسلام را نفس و جان خویش معرّفی کرده و از این تعبیر، بالاتر و والاتر در عظمت مقام علی علیه السلام چه تعبیری می‌توان داشت؟!
تعبیر نفس و جان، نسبت به امیر مؤمنان سلام الله علیه، آن هم از لسان پیامبری که (مَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَیٰ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَیٰ) بسیار مهم است و حجّت را بر همه مسلمانان تمام کرده است.
* لزوم تجلیل از روز مباهله
با توجه به مطالب بالا، باید همان‌طور که شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام در روز عید بزرگ غدیر، محافل و مجالس باشکوهی بر پا نمودند؛ سخنرانان و نویسندگان به ایراد خطابه و نگارش مقاله و کتاب همّت گماردند و رسانه‌ها این عید بزرگ را تبلیغ و تجلیل نمودند، بیست و چهارم ماه شریف ذی الحجه، ماه امامت و ولایت_ که به عنوان روز بزرگ و جاودانیِ مباهله، در صفحات تاریخ اسلام، ثبت و ضبط شده و از اسناد مهمّ حقّانیت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام است_ نیز تجلیل و تعظیم شود و سخنرانان و اندیشمندان در فضیلت این روز بزرگ بگویند و بنویسند و شعرا و مادحان شعر بگویند و مدیحه‌سرایی کنند و همگان را بیش از پیش، با عظمت یوم الله الاکبر، روز عید بزرگ مباهله آشنا سازند.
