گریه و عزاداری پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) بر سید الشهداء(ع)
حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در نوشتاری با موضوع «گریه و عزاداری پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) بر سیدالشهداء(ع)» آورده است :
بر اساس روایات، انبیاء الهی (ع)، پیامبر خاتم (ص) و ائمه اطهار (ع) بر مصیبت های امام حسین (ع) اشک ریخته اند. بی تردید این سیره و رفتار اولیاء الهی برای پیروان ایشان حجّت و الگو است.
عزاداری در ایام محرم برای مصائب وارد بر امام حسین (علیه‌السلام) و اهل‌بیت پیامبر(ص) فرصتی برای تزکیه نفس و زدودن زنگارهای قلب انسان است. گناهان بزرگ و کوچک حجاب‌هایی اطراف قلب انسان ایجاد می کند که مانع پذیرش هدایت الهی می شود.
گریستن و اشک ریختن بر مصائب آن حضرت(ع)، بسیاری از این حجابها را از بین میبرد و زمینه را برای دریافت هدایت الهی آماده میسازد. مؤید این مطلب، روایت ابن شبیب از امام رضا علیه السلام است. آن حضرت فرمود: «ای پسر شبیب! اگر بر حسین (علیه‌السلام) گریه کنی تا اینکه اشک‌هایت بر گونه هایت جاری شود، خداوند گناهانی را که مرتکب شده ای اعم از معاصی بزرگ، کوچک، کم و زیاد را می بخشد.» (یَا ابْنَ‌شَبِیبٍ إِنْ بَکَیْتَ عَلَی الْحُسَیْن(ع)..عیون أخبارالرضا، ج ۱، ص ۲۹۹) البته روشن است که آنچنان گریهای در اینجا قصد شده که همراه با تقویت ایمان و اصلاح رفتار در چارچوب شرع مقدس باشد.
در این نوشتار، اسناد معتبری دالّ بر گریه و عزاداری رسول خدا (ص) و ائمه اطهار(ع) در مصائب امام حسین (ع) ارئه میشود. هدف این نگاشته آن است که شیعیان و محبان اهل بیت عصمت و طهارت، با آگاهی اجمالی از اسناد عزاداری و ارزش اقامه عزا، به دور از شبهه افکنی های مخالفان، همچنان به برپایی محافل عزای حسینی اهتمام داشته باشند و در این مسیر استوار باشند.
۱. گریه رسول خدا (ص) برای امام حسین (ع)
جناب ابن عساکر دمشقی شافعی مذهب (م۵۷۱ ق) با سندی از عبدالله بن نجی از پدرش نقل میکند که به همراه علی (ع) راهی صفین شد. امیرالمؤمنین علی (ع) وقتی به نینوا رسید، آهی کشید و فرمود: "صبر کن اینجا شط فرات است." راوی گفت: چه شده؟ علی (ع) فرمود: "روزی بر پیامبر (ص) وارد شدم و دیدم که چشمانش غرق در اشک است. سبب آن را پرسیدم." رسول خدا (ص) فرمود: "الآن جبرئیل از نزد من برخاست. پیام او این بود که حسین بن علی (ع) را کنار نهر فرات خواهند کشت. سپس جبرئیل پرسید که آیا دوست داری تربت حسین (ع) را استشمام کنی؟ گفتم بله. پس جبرئیل دستش را دراز کرد و مقداری از تربت کربلا را به من داد و من نتوانستم خودم را کنترل کنم. (شروع به گریه کردم)." (تاریخ دمشق، ج ۱۴، ص ۱۸۹).
۲. عزاداری مستمر امام سجاد (علیه‌السلام)
مرحوم ابن قولویه (م ۳۶۸ ق) با سندی از امام جعفر صادق علیه السلام نقل کرده که «علی بن حسین علیه‌السلام به مدت بیست یا چهل سال برای پدرش گریست و هیچ غذایی مقابل آن حضرت(ع) گذارده شد مگر اینکه برای امام حسین (ع) گریه میکرد...» (بکی علیّ‌بن الحسین(ع) علی أبیه.. کامل الزیارات، ص ۱۰۷)
۳. دستورالعمل امام باقر (علیه‌السلام) برای عزاداری از راه دور در روز عاشورا
ابن قولویه(ره) با سندی از علقمه نقل میکند که امام باقر (ع) ثوابی معادل هزاران حج و هزاران عمره و هزاران جهاد برای عزادارانی که روز عاشورا مزار امام حسین (ع) را زیارت کنند، برشمرد.
راوی به محضر امام پنجم (ع) عرضه داشت: فدایت گردم! برای آن کسی که در شهرها و مناطق دور دست است و نمی تواند به زیارت امام حسین (ع) بیاید، تکلیف چیست؟ فرمود: وقتی روز عاشورا می شود، به بیابان برود یا روی بلندیِ خانه اش با اشاره به امام حسین علیه‌السلام سلام کند و با جدّیت بر قاتلش نفرین کند و پس از آن، دو رکعت نماز بگزارد و این کار را نزدیک ظهر، قبل از اذان، انجام دهد. آن گاه بر حسین علیه السلام در منزلش، مرثیه بسراید و گریه کند و به کسانی که در خانه اش هستند سفارش کند تا بر حسین علیه السلام گریه کنند و با ناله کردن بر امام حسین، درون خانه اش ماتم بر پا کند و اهل خانه در عزاداری همنوا شوند».(من زار الحسین(ع) یوم عاشورا..کامل‌الزیارات، ص۱۷۵)
۴. گریه امام صادق (علیه‌السلام) هنگام شنیدن شعری در عزای حسین (ع)
ابو عماره منشد می گوید که امام صادق علیه السلام به من فرمود: «ای ابو عماره! درباره امام حسین علیه‌السلام شعری برای من بخوان!» راوی گوید که شعری خواندم و آن حضرت گریست. پس از آن دوباره شعری خواندم و گریست و سوگند به خدا که پیوسته شعر می خواندم و آن حضرت می گریست تا آنگاه که صدای گریه را از اندرون خانه شنیدم. (یا أبا عمارة انشدنی فی الحسین(ع)..کامل‌الزیارات، ص۱۰۵)
۵. غم و اندوه امام کاظم (علیه‌السلام) در آغاز ماه محرم
مرحوم شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق) نقل کرده که امام رضا علیه‌السلام فرمود: «وقتی ماه محرّم وارد میشد، پدرم حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام دیگر خندان دیده نمیشد و غم و افسردگی بر آن حضرت غلبه می یافت تا آن که ده روز از محرّم میگذشت. روز دهم (عاشورا) که میشد، روز مصیبت و اندوه و گریه وی بود و می فرمود: امروز روزی است که حسین در آن کشته شد.» (کان أبی اذا دخل شهر المحرّم..الامالی، ص۱۲۸)
۶. بیان امام رضا (علیه‌السلام) درباره گریه بر هتک حرمت اهل‌بیت(ع) در ماه محرم
مرحوم شیخ صدوق با سندی از امام رضا علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: «محرم ماهی است که مردم عصر جاهلیت، جنگ را در آن حرام می‌دانستند؛ ولی در این ماه خون‌های ما را مباح شمردند و ریختند و حرمت ما را شکستند، فرزندان و زنانمان را به اسیری گرفتند و آتش به خیمه‌های ما زدند و اموالمان را به غارت بردند و درباره‌ی ما حرمت رسول خدا (ص) را پاس نداشتند. روز (شهادت) حسین(ع)؛ چشمان ما را زخمی و اشک‌هایمان را روان کرد و در سرزمین کربلا عزیز ما را بی حرمت کرد و تا قیام قیامت برای ما رنج و بلا بر جای نهاد. پس گریه‌کنندگان باید بر همچون حسین (ع) بگریند.» (إنّ المحرّم شهر...الامالی، ص ۱۲۸)
۷.گریه و عزاداری امام زمان (عجّل الله فرجه) در مصیبت جدش حسین‌بن علی(ع)
امام مهدی (علیه‌السلام) در زیارت ناحیه مقدّسه میفرماید: «فلأَندُبَنَّکَ صَباحا و مَساءً و لأَبکِیَنَّ عَلَیکَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَما حَسْرَةً عَلَیْکَ وَ تَأَسُّفاً عَلَی مَا دَهَاکَ وَ تَلَهُّفاً» (بحار، ج ۹۸، ص ۲۳۸، ۳۲۰) یعنی هر صبح و شام بر تو گریه می کنم و در مصیبت تو به جای اشک، خون می گریم؛ این کار را به خاطر حسرت خوردن بر تو و از روی ناراحتی و به سبب بلایی که بر تو وارد شده و از روی اندوه انجام می‌دهم.
همه این روایاتی که در این مجال کوتاه نقل شد و همچنین روایات فراوان دیگر در این‌باره، ما را به ارزش غمگین‌شدن و عزاداری و گریستن و مرثیه‌گویی در مصیبت امام‌حسین (ع) و خاندان گرامی‌اش، و نیز اهتمام به زیارت آن حضرت(ع)، سوق می‌دهد. بیان ثوابهای بی شمار این سنّت اسلامی، نقش بسیار مهمّی در زنده نگهداشتن فکر و فرهنگ عاشورای حسینی، و پیوند نسل امروز با الگوهای ایثار و شهادت ایفا میکند. اشک بر مصائب اهل‌بیت(ع) به ویژه سیدالشهداء(ع)، مسیر پاکی و پارسایی و فداکاری انسان را فراهم میآورد و ایستادگی در مسیر مبارزه و جهاد در راه حق را برای انسان، آسان می نماید.
پروردگارا توفیق عزاداری با معرفت برای اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) را به همه ما عنایت فرما! آمین یا ربّ العالمین.
