عظمت و افضلیت حضرت فاطمه(س) در قیامت در منابع اهل سنّت

حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در نوشتاری به موضوع «عظمت و افضلیت حضرت فاطمه(س) در قیامت در منابع اهل سنّت» پرداخت.

احادیثی که از رسول خدا (ص) درباره عظمت و برتری حضرت فاطمه (س) نقل شده به دو دسته تقسیم می‌شود: دسته نخست روایاتی است که به شأن و منزلت ایشان (س) در دنیا اشاره دارد. دسته دوم روایاتی است که جایگاه رفیع آن حضرت را در قیامت ترسیم می‌کند. این بخش از روایات، در منابع روایی اهل تسنّن انعکاس یافته است. شایسته است پیش از نقل روایاتی که دلالت بر آشکار شدن علوّ و برتری حضرت فاطمه (س) در قیامت می‌کند، به آیاتی از قرآن کریم که به توصیف «آخرت» پرداخته‌اند، اشاره نماییم.

۱. خداوند در سوره «حج» می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَیْءٌ عَظِیمٌ ﴿ ١ ﴾ یَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَی النَّاسَ سُکَارَی وَمَا هُمْ بِسُکَارَی وَلَکِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِیدٌ» ﴿ ٢ ﴾ «ای مردم! از پروردگارتان پروا کنید، بی تردید زلزله قیامت، واقعه‌ای بزرگ است. روزی که آن را ببینید [مشاهده خواهید کرد که] هر مادر شیر دهنده‌ای از کودکی که شیرش می‌دهد، بی خبر می‌شود، و هر مادر بارداری فرزند خود را سقط می‌کند، و مردم را مست می‌بینی در حالی که مست نیستند، بلکه عذاب خدا بسیار سخت است.»

۲. درسوره «عبس» می‌فرماید: «یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ ﴿ ۳۴ ﴾ وَ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ ﴿ ۳۵ ﴾ «روزی که هر انسانی از برادر و مادر و پدرش می‌گریزد.»

این گونه تعابیر تکان دهنده نشانه شدت و سختی حوادث قیامت است. حال در چنین روز وانفسایی، رونمایی خداوند از جایگاه رفیع و منزلت ویژه حضرت زهرا (س) بسیار تماشایی و شگفت‌انگیز است. در این یادداشت به نقل نمونه‌هایی از روایات می‌پردازیم:

۱) چگونگی ورود حضرت زهرا (س) به عرصه قیامت

حاکم‌نیشابوری شافعی مذهب (م ۴۰۵ ق) از امیرالمؤمنین علی (ع) اینگونه نقل می‌کند: «سمعت النّبیّ (ص) یقول: إذا کان یوم القیامة نادی منادٍ مِن وراء الحجاب یا أهل الجمع غضّوا أبصارَکم عن فاطمة بنت محمّد حتّی تمرّ» «زمانی که روز قیامت برپا شود هاتفی از عرش ندا می‌دهد ای اهل محشر! چشمان خود را پایین بیندازید تا اینکه فاطمه (علیها السلام) عبور کند.» (المستدرک علی الصّحیحین، ج ۳، ص ۱۱۸، حدیث ۴۷۷۱)

طبق این روایت قلمرو مخاطبان شامل همه انسان‌ها از آغاز تا پایان خلقت می‌شود و حتی تمام انبیا را در بر می‌گیرد. یعنی این روایت دلالت تام بر افضلیت حضرت زهرا (س) دارد به طوری که هیچ زنی در قیامت به مقام آن حضرت نمی‌رسد. حاکم نیشابوری این روایت را صحیح شمرده است.

۲) فاطمه (س) نخستین بانویی که وارد بهشت می‌شود:

روایتی دیگر از امیرالمؤمنین (ع) از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمود: «إنّ أوّل مَن یدخل الجنّة أنا [و أنت] و فاطمة و الحسن و الحسین، قلت: یا رسول الله فمحبّونا؟ قال: مِن ورائکم». «اولین کسی که وارد بهشت می‌شود من [و تو] و حضرت فاطمه (س) و امام حسن و امام حسین علیهما السّلام هستند. گفتم: یا رسول الله پس دوستان ما چطور؟ فرمود: آنها پشت سر شما هستند.» حاکم نیشابوری شافعی مذهب (متوفای ۴۰۵ ق) در (المستدرک علی الصّحیحین، ج ۳، ص ۱۱۶، حدیث ۴۷۶۶؛ کنزالعمّال، ج ۱۲، ص ۹۸) حاکم پس از نقل این روایت آن را صحیح می‌شمارد.

۳) فاطمه (س) برترین بانوی بهشتی:

صحابی جلیل القدر جناب حذیفة بن الیمان از رسول خدا (ص) نقل کرده که فرمود: «نزل من السّماء ملک فاستأذن الله أن یسلّم علیّ لم ینزل قبل‌ها فبشّرنی أنّ فاطمة سیّدة نساء أهل الجنّة» «فرشته‌ای که تاکنون به زمین نیامده بود، از آسمان نازل شد و از درگاه الهی اجازه خواست تا بر من درود فرستد و بشارت دهد که فاطمه (س) بانوی زنان اهل بهشت است».(المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۱۶) ذهبی با حاکم در صحّت این حدیث هم رأی شده است. از این روایت نیز افضلیت و برتری حضرت زهرا (س) بر تمام زنان استفاده می‌شود. شبیه این روایت با سندی صحیح از عایشه از رسول خدا (ص) نقل شده که آن حضرت (ص) در بیماری منتهی به رحلتشان خطاب به حضرت فاطمه (س) فرمود: «یا فاطمة ألا ترضی أن تکون سیّدة نساء العالمین و سیّدة نساء هذه الأمّة و سیّدة نساء المؤمنین». «آیا راضی نمی‌شوی که برترین زن جهان و بانوی زنان این امّت و سَرور زنان مؤمن باشی؟» (همان، ج ۳، ص ۱۲۰) ذهبی این روایت را صحیح شمرده است.

۴) فاطمه زهرا (س) همراه با رسول خدا (ص) در قیامت:

در بیان مقام و عظمت آن حضرت روایت دیگری از ابوهریره از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمود: «قال رسول الله (ص) تبعث الأنبیاء یوم القیامة علی الدوابّ لیوافوا بالمؤمنین من قومهم المحشر و یبعث صالح علی ناقته و أبعث علی البراق و تبعث فاطمة أمامی علی العضباء» «در روز قیامت انبیا (ع) سوار بر مرکب‌ها هستند تا مؤمنان از قوم خود را در محشر دریافت کنند، و حضرت صالح (ع) سوار بر ناقه‌اش مبعوث می‌شود، و من نیز بر بُراق و فاطمه (س) در پیشاپیش من سوار بر عضباء (نام مرکب حضرت زهرا) محشور می‌شود.» (المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۱۷، ح ۴۷۷۰)

اینکه حضرت زهرا (س) در پیشاپیش نبیّ خاتم وارد عرصه قیامت می‌شود، نشانه عظمت و منزلت والایی است که خداوند برای آن حضرت (س) قائل شده است.

البته آن بانویی که به نقل حاکم نیشابوری «هرگاه به حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌آمد، رسول خدا به او خوش آمد می‌گفت و به احترامش می‌ایستاد و به سوی او می‌رفت، دستان او را می‌گرفت و می‌بوسید و او را در جای خود می‌نشانید.» (و کانت إذا دخل علیه رحّب بها…المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۱۹، ح ۴۷۷۵) در قیامت هم چنین جایگاه بی‌نظیری را خواهد داشت. این روایت را ذهبی نیز صحیح دانسته است.

پروردگارا! ما را در قیامت از شفاعت فاطمه زهرا (س) بهره‌مند فرما!