اخلاق در حوزه - شماره ۶۹۵

بدترین مردم در بیان پیامبر اکرم(ص)

بدترین مردم کسانی هستند که از گناه افراد دست برنمی‌دارند و آنها را نمی‌بخشند.

حضرت آیت‌الله علوی گرگانی

قال رسول‌الله(ص):«یَا عَلِیُّ! أَلَا أُنَبِّئُکَ بِشَرِّ النَّاسِ؟ قُلْتُ: بَلَى یَا رَسُولَ‌اللَّهِ! قَالَ: مَنْ لَایَغْفِرُ الذَّنْبَ وَ لَایُقِیلُ الْعَثْرَةَ. أَلَا أُنَبِّئُکَ بِشَرٍّ مِنْ ذَلِکَ؟ قُلْتُ: بَلَى یَا رَسُولَ‌اللَّهِ! قَالَ: مَنْ‏ لَایُؤْمَنُ‏ شَرُّهُ‏ وَ لَایُرْجَى‏ خَیْرُهُ»
در روایتی حضرت رسول(ص) به مولا امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «یَا عَلِیُّ! ألا أُنَبِّئُکَ بِشَرِّ النَّاسِ؟ قُلْتُ: بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ» آیا نمی‌خواهی تو را خبر دهم که بدترین مردم چه کسانی هستند؟ ایشان عرض کرد: آقاجان! بفرمایید.
«قَالَ: مَنْ لَایَغْفِرُ الذَّنْبَ وَ لَایُقِیلُ الْعَثْرَةَ» بدترین مردم کسانی هستند که از گناه افراد دست برنمی‌دارند و آنها را نمی‌بخشند. گاهی شخصی به او بدی کرده، با او بد رفتاری و بی‌حرمتی کرده و برخورد خوبی نداشته است؛ ولی به خدمت او می‌آید و معذرت‌خواهی می‌کند؛ امّا در جوابش می‌گوید: من هرگز تو را نمی‌بخشم، می‌خواهم پیش خدا از تو شکایت می‌کنم تا تو را مجازات کند. حضرت می‌فرماید: این صفت، بسیار صفت زشتی است.
حضرت از کسی که صفت عفو و گذشت را ندارد، به «شرّ النّاس» یاد کرده است؛ یعنی او بدترین مردم است. «مَنْ لَا‌یَغْفِرُ الذَّنْبَ» کسی که گناه و بدی دیگران را نمی‌بخشد و در بخشش زیر بار نرود، آدم خوبی نیست؛ روی خوب بودن او نباید حساب باز کرد. «وَ لَایُقِیلُ الْعَثْرَةَ» «عَثْرَه» به‌معنای لغزش است. گاهی اوقات از انسان لغزش‌هایی سر می‌زند و دچار خطا می‌شود. کارهایی که باید مراقبت کند و انجام ندهد را انجام می‌دهد. گاهی مواقع در اجتماع برای او لغزش‌هایی پیش می‌آید که بعداً متوجّه می‌شود و می‌گوید: ای کاش این کار را نمی‌کردم، ای کاش من این برخورد را با این آقا نداشتم! خیلی زود پشیمان و ناراحت می‌شود. پیغمبر اکرم(ص) می‌فرماید: باید از لغزش دیگران گذشت و معذرت‌خواهی آنان را قبول کرد.
آیا از این بدتر هم داریم؟ حضرت فرمود: «اَلا أُنَبِّئُکَ بِشَرٍّ مِنْ ذَلِکَ؟ قُلْتُ: بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ» علی‌جان! بدتر از این افراد را به تو خبر بدهم؟ عرض کردم: بله، آقاجان! بفرمایید.
«قَالَ: مَنْ‏ لَا‌یُؤْمَنُ‏ شَرُّهُ‏ وَ لَایُرْجَى‏ خَیْرُهُ» کسی که مردم از شرّ او در امان نیستند و همیشه از دست او در حالت وحشت و اضطراب به سر می‌برند. از طرفی، مردم هم امیدی به خیرش ندارند؛ یعنی بدترین مردم کسی است که خیرش به دیگران نمی‌رسد. مردم از او ناامید هستند. حضرت می‌فرماید: وای به حال کسی که با این حالت در میان مردم زندگی کند که مردم از شرّ او در امان نباشند! وای به حال کسی که مردم امید به خیر او نداشته باشند!

منبع: انوار اخلاقی حضرت آیت‌الله علوی گرگانی،ج۱،ص۲۷