بههمت سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی انجام شد
رونمایی از کتاب دوجلدی «کشاف (فهرست نسخههای خطی کتابخانههای یمن) »
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با همکاری دفتر نمایندگی این آستان مقدس در قم، از کتاب دوجلدی «کشاف (فهرست نسخههای خطی کتابخانههای یمن)» به زبان عربی، در این شهر مقدس رونمایی کرد.
به گزارش پایگاه اطلاعرسانی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، این مراسم رونمایی با حضور جمعی از پژوهشگران و فعالان حوزه نسخههای خطی، 7 بهمن، در محل دفتر نمایندگی آستان قدس رضوی در قم برگزار شد.
در این مراسم، عبدالکریم کرمانی، مؤلف کتاب کشاف گفت: طاووس یمانی، یک عنوان کلی و مشتمل بر چند مجموعه نسخه خطی است که در دارالمخطوطات صنعاء در کشور یمن نگهداری میشود. یکی از این مجموعهها بهصورت میکروفیلم و مجموعه دیگری نیز بهصورت عکسبرداریشده، مشتمل بر 408 جلد بزرگ، تهیه شده است.
وی ادامه داد: این مجموعه میکروفیلم نیز، شامل 1046 عنوان از نسخههای خطی کتابخانههای یمن است که در طی 4 دهه، از دهه 50 تا دهه 80 میلادی تهیه شده است.
کرمانی افزود: با همکاری میان وزارت فرهنگ جمهوری یمن و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، یک نسخه از این مجموعه میکروفیلمها، در سال 1379 در اختیار ایران قرار داده شد. با همکاری این دو وزارتخانه و کتابخانه آیتاللهالعظمی مرعشی نجفی(ره)، فهرستی از این میکروفیلمها تهیه و همان سال در تهران منتشر شد. این فهرست پس از مدت کوتاهی در قم نیز تجدید چاپ شد.
وی به برخی از ایرادات این فهرست و انگیزه خود برای تهیه فهرست جدیدی از این مجموعه میکروفیلم اشاره کرد و ادامه داد: کتاب کشاف در دو بخش تنظیم شده است؛ بخش نخست شامل اطلاعات تفسیری و اساسی نسخههای خطی است. به هر عنوان نسخه، یک صفحه کامل اختصاص داده شده که در این صفحه، در یک جدول اطلاعات ریز نسخه و دو عکس از صفحات اول و آخر نسخه درج شده است.
این مؤلف با بیان اینکه کتاب دو جلدی کشاف مشتمل بر 10 فهرست است، گفت: جلد اول این اثر شامل 314 عنوان نسخه خطی در 619 صفحه و جلد دوم آن، حاوی 380 عنوان نسخه خطی در 875 صفحه است.
کرمانی با تأکید بر اینکه فهرستنویسی نسخههای خطی، کاری زمانبر و طاقتفرساست، تصریح کرد: ناخوانابودن بسیاری از متون این نسخهها، نداشتن عنوان و نام مؤلف، بههمریختگی شماره صفحات برخی از نسخهها، جابهجایی صفحات و...، برخی از مشکلاتی است که در مسیر تنظیم این فهرست پشت سر گذاشتم.
وی افزود: بهمنظور تکمیل اطلاعات این نسخههای خطی و اطمینان از درستی اطلاعات، به بیش از 200 منبع کتابشناسی اعم از کتاب، مجلات، مقالات، دیگر نسخههای خطی و پایگاههای الکترونیکی، مراجعه کردم.
اقدام ارزشمند و محققانه مؤلف
اثرحجتالاسلام والمسلمین سیدصادق حسینی اشکوری، رئیس مجمع ذخایر اسلامی نیز در این مراسم، با اشاره به سابقه فعالیتهای مؤلف کتاب کشاف در حوزه فهرستنویسی، اظهار کرد: نگاه مؤلف در این اثر، نگاه یک محقق است و اگرچه کتاب در نگاه اول، برخی از اطلاعات همچون آرایههای ظاهری را ندارد؛ اما این موضوع نیز قابل دفاع است.
رئیس مجمع ذخایر اسلامی، از مُجدولبودن فهرست، ویرایش فنی خوب آن و تقسیمبندی موضوعات اثر به دو دسته اصلی و فرعی، بهعنوان منتخبی از مزایا و نکات مثبت کتاب کشاف نام برد و بر برطرفکردن برخی ایرادات از جمله لزوم جداسازی بین انجام و انجامه، تأکید کرد.
ضرورت تبدیل کتابخانه رضوی به قطب فرهنگی جهان اسلام
همچنین حجتالاسلام والمسلمین رضا مختاری، مدیر مؤسسه کتابشناسی شیعه هم بیان کرد: امروزه علاوه بر تهیه فهرست از آثار جدید باید نسخههای خطی را که در گذشته فهرستنویسی شده است، مورد بررسی مجدد قرار داد؛ چراکه در آنها ایرادات بسیاری وجود دارد.
وی گفت: اگرچه تهیه فهرستهای موضوعی مزایایی دارد؛ اما در عصر حاضر بهتر است، فهرستها از حالت موضوعی خارج شده و فقط در صفحات پایانی آنها موضوعات نیز درج شود.
مدیر مؤسسه کتابشناسی شیعه، همچنین ابراز امیدواری کرد: فهرست تمامی آثار خطی در کتابخانههای وابسته به آستان قدس رضوی اعم از کتابخانه وزیری یزد، کتابخانه ملی ملک تهران و...، تهیه شود و این آستان مقدس، اجازات کتابخانههای دیگر را نیز منتشر کند.
وی خاطرنشان کرد: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، باید به قطب فرهنگی جهان اسلام تبدیل شود؛ بهطوریکه هر محققی در جهان اسلام، نسخه خطی نیاز داشت، آن را از این کتابخانه پیگیری کند.