بازگشت به فطرت
در روز عید فطر خداوند هر فرد را به تناسب اعمالی که در ماه مبارک رمضان انجام داده است پاداش می‌دهد
در روز عید فطر خداوند هر فرد را به تناسب اعمالی که در ماه مبارک رمضان انجام داده است پاداش می‌دهد؛ اما از آن جهت که لطف الهی پایان‌ناپذیر است حضرت حق پس از پایان این ماه نورانی، باب تازه‌ای از لطف به روی بندگان خویش می‌گشاید؛ زیرا روایات، شب و روز عید فطر را همتراز شب و روز قدر می‌دانند تا مهمانان خوان رمضان، در شب و روز عید فطر نیز مشغول شب‌زنده‌داری و مناجات با خدا شوند.
واژه‌ی عید، یک بار بیشتر در قرآن نیامده است. «...اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیَةً مِنْکَ...»(سوره‌ی مائده، آیه‌ی ۱۱۴)
«...خدایا! نازل کن برای ما مائده‌ای از آسمان که برای اوّلین و آخرین از ما، عید باشد و نشانه‌ای از تو...»
شاید از معنای مائده، که به معنای خوان پر نعمت است بتوان ماه نزول قرآن را، ماه نزول مائده‌ی آسمانی دانست که ختم به عید می‌شود.
عید از ماده‌ی عود به معنای بازگشت است زیرا اساس عید، احیاء شعائر، تجدید عهد و یادآوری روزهای سرنوشت‌ساز است. انسان در این ماه با انس با قرآن، ناپاکی‌ها از وجودش ذوب می‌شود و صفا و پاکی فطری به روح و جانش بازمی‌گردد، از این بازگشت، تعبیر به عید می‌شود؛ بعلاوه اینکه در عید فطر، مسلمانان بعد از یک ماه روزه‌داری، با عبادات روزانه و شبانه بر نفس و شیطان غلبه می‌کنند؛ این پیروزی و اطاعت از فرمان حق‌تعالی را عید گویند. در اسلام چهار روز، عید نامگذاری شده است: عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه.
وزش نسیم روح‌بخش عید فطر خبر از برچیده شدن سفره‌ی ماه مبارک رمضان و بشارت اهدای جوائز به مهمانان این ماه می‌دهد؛ زیرا منش بزرگان این است که در روز عید به زیردستان خود هدیه می‌دهند. بنابراین طبق فرمایش امام باقر (علیه‌السلام) منادی ندا می‌کند:«ای مومنان بیائید جوایز خود را بگیرید.»
در روز عید فطر خداوند هر فرد را به تناسب اعمالی که در ماه مبارک رمضان انجام داده است پاداش می‌دهد؛ اما از آن جهت که لطف الهی پایان‌ناپذیر است حضرت حق پس از پایان این ماه نورانی، باب تازه‌ای از لطف به روی بندگان خویش می‌گشاید؛ زیرا روایات، شب و روز عید فطر را همتراز شب و روز قدر می‌دانند تا مهمانان خوان رمضان، در شب و روز عید فطر نیز مشغول شب‌زنده‌داری و مناجات با خدا شوند.
امیرالمومنین (علیه‌السّلام) فرمودند:«اِنَّما هُوَ عیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللّهُ صِیامَهُ وَ شَکَرَ قِیامَهُ، وَ کُلُّ یَوْم لایُعْصَی اللّهُ فیهِ فَهُوَ یَوْمُ عید»(نهج‌البلاغه، حکمت ۴۲۸)
«عید از آنِ کسی است که روزه‌اش پذیرفته شده و نمازش را پاداش داده‌اند، هر روزی که خداوند در آن نافرمانی نشود روز عید است.»
روشن است که بخش ابتدائی کلام حضرت نویدی به بندگان مخلص الهی است؛ اما شاید بتوان از بخش پایانی کلام حضرت اینچنین نتیجه گرفت که بخش انتهایی کلام حضرت بشارتی برای همه‌ی بندگان است، چه آنهایی که بهره‌ی کافی از این ماه برده‌اند و چه آنهایی که بهره‌ی کافی از این ماه نبرده‌اند، بدانند خوان رحمت الهی در تمام اوقات سال باز است و هر آن، فرصت بازگشت انسان به حق وجود دارد و او نیز می‌تواند بازگردد و همچون بندگان مخلص الهی وجود خویش را مزین به مکارم اخلاقی کند؛ البته این نکته مغفول نماند که مسیر سلوک در ماه رمضان به مراتب هموارتر از سایر اوقات سال است.
یکی از دستاوردهای ماه مبارک رمضان این است که مومنین به برکت این ماه بهترین و نیکوترین لباس، که همان تقوای الهی است را بر تن کرده و آن را جوشن و سپر خود در برابر گناهان و هوس‌های زودگذر دنیایی می‌کنند.
میهمانان الهی در این ماه در پرتو تقوا سوار بر مرکب راهوار تقوا می‌شوند:«أَلَا وَ إِنَّ الْخَطَایَا خَیْلٌ شُمُسٌ حُمِلَ عَلَیْهَا أَهْلُهَا وَ خُلِعَتْ لُجُمُهَا فتَقَحَّمَتْ بِهِمْ فِی النَّارِ أَلَا وَ إِنَّ التَّقْوَی مَطَایَا ذُلُلٌ حُمِلَ عَلَیْهَا أَهْلُهَا وَ أُعْطُوا أَزِمَّتَهَا فَأَوْرَدَتهُمُ الْجَنَّة»(نهج‌البلاغه، خطبه‌ی ۱۶)
«آگاه باشید همانا گناهان چون مرکب‌های بدرفتارند که سواران خود (گناهکاران) را عنان رها شده در آتش دوزخ می‌اندازند؛ اما تقوا چونان مرکب‌های فرمانبرداری هستند که سواران خود را عنان بر دست، وارد بهشت جاودان می‌کنند.»
متقین روح خود را مزین به فرقان که میوه‌ی تقواست می‌کنند و به برکت تقوا حق را از باطل تمیز می‌دهند.
«... إِن تَتَّقُوا اللَّهَ یَجعَل لَکُم فُرقانًا...»(سوره‌ی انفال)
«... اگر از(مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، برای شما وسیله‌ای جهت جدا ساختن حق از باطل قرار می دهد...»
معلم شهید مرتضی مطهری(ره) می‌فرمایند:«نشانه‌ی قبولی روزه این است که فرد پس از ماه مبارک رمضان، در دل اینچنین احساس کند که بر شهوات، عصبانیت، چشم، زبان و اعضاء و جوارح خود بیش از سابق مسلّط است و می‌تواند مقابل نفس اماره‌اش بایستد.»
بر مهمانان ماه ضیافت است همانگونه که در ماه رمضان مراقبت‌ها و برنامه‌هایی در جهت طهارت ظاهری و باطنی خویش داشتند پس از این ماه نیز بر تداوم طهارت خود بکوشند تا بدین وسیله عقل، ایمان و اراده‌شان بر شهوات نفسانی غلبه کند و همچون تاجری که مراقب است سرمایه‌اش ربوده نشود از دستاوردهای ماه صیام صیانت کنند؛ چنین امری محقق نخواهد شد، مگر اینکه انسان در تمامی امور زندگی رجوع به قرآن و معارف اهل‌بیت داشته‌باشد تا شکوفه‌هایی که در بهار قرآن در درون جانش جوانه زده‌اند شکفته و به بار نشیند.
مرضیه رمضان قاسم، عضو گروه نویسندگی صریر
