مدیر دفتر تدوین متون حوزه‌های علمیه:

کتب درسی حوزه بازیابی و ارتقا می یابند

کتاب لمعه بیش از ۴ قرن، اولین متن آموزش فقهی حوزه بوده که این هم برآمده از خصوصیات مهم این کتاب است.

حجت الاسلام والمسلمین فرهاد عباسی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه،، با اشاره به فعالیت و طراحی برنامه‌های جدید در دفتر تدوین متون حوزه‌های علمیه برای رشد و ارتقای کتب دروس حوزه گفت: مدیریت دفتر تدوین متون برای رشد و ارتقای کتب درسی حوزه اقدام به طراحی چند برنامه اولویت دار و مهم کرده که از جمله آن تدوین کتب درسی رشته‌های تخصصی و ارتقای کتب درسی برنامه جاری آموزشی است.

مدیر دفتر تدوین متون حوزه‌های علمیه با بیان این نکته که مقدمه هر اقدامی در مورد کتب درسی، مطالعه و بررسی بایسته‌های هر کتاب از جهت مبنایی و بنایی است گفت : دلیل این مسئله هم تفاوت جایگاه کتب درسی در حوزه‌های علمیه در مقایسه با نظام‌های آموزشی دیگر است.

وی بیان داشت: در نظام‌های آموزشی دیگر محوریت با کتاب درسی نیست بلکه بعضاً با استاد یا سرفصل است اما در نظام آموزشی حوزه نه در همه رشته‌ها، بلکه در دانش‌ها و درس‌های مهم، محوریت با متن درسی است. مثلاً در فقه، کتاب‌هایی مانند لمعه، شرح آن و مکاسب و در اصول، کتبی چون رسائل، کفایه و اصول مظفر محور هستند. محوریت متن درسی به معنی اولویت آن متن است و انتظار می‌رود که استاد مسائل دانش را با محوریت آن متن ارائه دهد.

حجت الاسلام والمسلمین عباسی گفت: امروز اقدام برای تحول در متون درسی حوزه به عنوان مقدمه تحول علمی مطالبه رهبر انقلاب، مراجع، اساتید و طلاب است. البته این تحول بدون مطالعه نمی‌تواند، انجام بگیرد، بلکه نیازمند برنامه‌ریزی، بررسی و سنجش اهداف، چالش‌ها و فرصت‌هاو راهبردها است.

مدیر دفتر تدوین متون حوزه‌های علمیه افزود: لازمه استفاده از هر متن در حوزه به عنوان متن درسی برخورداری از ثروت علمی کافی و قوام ساختاری لازم و از سوی دیگر برخورداری آن از اثبات و اقناع و پذیرش در میان جامعه علمی و اساتید و صاحب نظران است.

وی بیان داشت: به همین دلیل باید در ابتدا از وضعیت و شرایط موجود، اطلاع کافی و کاملی داشته باشیم و بدانیم که این متون درسی موجود در خود حوزه و در نزد اساتید چه جایگاه و مقبولیتی دارند و از سوی دیگر بر این کتاب‌هایی که بارها تدریس شدند چه نقدهایی وارد است. اساتید و طلاب چه نظری نسبت به آنها دارند؛ آیا پذیرش کاملی نسبت به آنها وجود دارد؟.

حجت الاسلام والمسلمین عباسی گفت: برای دست یافتن به نظریات، اساتید و طلاب، به عنوان گروه کارشناسی نخبه‌ای و خبره‌ای که با این کتاب‌ها ممارست دارند، باید با ایشان مذاکره و گفت‌وگو کرد و از طرق مختلف از ایشان نظرسنجی نمود.

مدیر دفتر تدوین متون حوزه‌های علمیه افزود: جمعی از اساتید هستند که به صورت بالفعل در حال تدریس کتاب‌های درسی هستند. شنیدن نظرهای آنها بیش از هر فردی می‌تواند در مورد شناسایی نقاط قدرت یا ضعف کتب درسی به ما کمک کند تا بتوانیم پس از آن برای رفع نقاط ضعف و ارتقای کیفی آن اقدام جدی داشته باشیم.

وی بیان داشت: در همین راستا در طول سه ماه گذشته چندین جلسه با حضور اساتید برگزار شد. این تعامل باید با همه اساتید کشور باشد ولی چون به صورت حضوری این امر امکان پذیر نیست. در گام اول این جلسه با حضور اساتید حوزه علمیه قم برگزار شده است.

حجت الاسلام والمسلمین عباسی، گفت: به عنوان نمونه دفتر تدوین متون برای ارزیابی کتب‌های صرف، دو جلسه چند ساعته با حضور اساتید این کتاب برگزار و نظرهای آنها را شنیده و بعد با حضور کارشناسان، این نظرها مورد بررسی مجدد قرار گرفت و تصمیمات جدید اتخاذ شد.

مدیر دفتر تدوین متون حوزه‌های علمیه افزود: در مورد کتب غنی، سیوطی، بلاغت، منطق نیز این اتفاق افتاد. همچنین در جلسه‌ای با حضور نخبگان و استعداهای برتر حوزه نکات و انتظارات آنها در نقد، ارزیابی و تدوین متون درسی شنیده و دریافت شد.

وی بیان داشت: یکی از کارهایی که به نظر می‌رسد برای ایجاد گفتوگوی علمی و رسیدن به هدف محکم در مورد کتب علمی نیاز است، مسئله گفت‌وگوهای نخبگانی بین اساتید تراز آن دانش است. لذا یکی از برنامه‌های جدید دفتر تدوین متون برگزاری جلسه نقد کتاب یا معرفی و تبیین امتیازات کتب‌های تدوین شده یا درسی با حضور اساتید تراز اول این دانش است.

حجت الاسلام والمسلمین عباسی گفت: یکی از کتاب‌های ارزشمند حوزه شرح لمعه است. این کتاب بیش از ۴ قرن، متن اول فقهی آموزشی حوزه بوده و این هم به دلیل داشتن خصوصیات مهم آن است. برای شناخت بیش از پیش این کتاب در گام اول لازم است خصوصیات آن مورد بررسی، شناسایی و روش شناسی قرار گیرد تا همگان بدانند که به خاطر تعصب یا عادت نیست که شرح لمعه بعد از ۴ قرن متن اول فقهی در حوزه است بلکه به دلیل خصوصیات کم نظیر آن است. لذا در هفته جاری جلسه‌ای با حضور اساتید در این رابطه برگزار می‌شود.

وی افزود : در این نشست ۴ استاد از مدرسین با سابقه حوزه به معرفی و بازشناسی این کتاب می‌پردازند و سایر اساتید لمعه در قم به صورت حضوری در این جلسه حضور خواهند داشت. امکان استفاده سایر اساتید کشور نیز از مباحث این جلسه به صورت مجازی فراهم آمده است.

وی بیان داشت: این نوع جلسات استمرار خواهد داشت چرا که پیش از هر اقدامی لازم است داشته‌های خود را عالمانه بشناسیم. کتاب لمعه باید عالمانه مورد بررسی قرار گیرد تا با تکیه بر امتیازات این کتاب، اگر احیاناً در مسیر آموزش، امروزه با کاستی‌ای نیز مواجه است، بدون افراط و تفریط، در محیط علمی و با گفت‌وگوی عالمانه مورد بررسی قرار گرفته و در جهت رفع نقاط ضعف و ارتقای علمی آن گام‌های بعدی را برداریم.