حدیث « مَلَکُ الدّاعی»
عارف سالک آیت‌الله میرزا جواد ملکی‌تبریزی(ره) در تبیین حدیث «ملک الداعی»؛ طُوبی لِلذّاکِرِینَ، طُوبی لِلطّائِعِینَ در ماه رجب می‌نویسد:
افسوس از کوتاهی ما در طاعت خدا. کجایند شکرگزاران؟ کجایند تلاشگران؟ آیا عاقلان توان فهم حق این ندای آسمانی را دارند؟ چرا جوابی نمی‌شنوم؟
کجایند عارفانی که می‌دانند کسی توان شکر این نعمت را ندارد؟
کجایند کسانی که اقرار به کوتاهی و عجز دارند که در جواب این منادی آسمانی بگویند: اجابت کرده و یاری‌ات می‌کنم… ای وعده دهنده سعادت! با خوش آمد گویی و کمال میل و جان‌فشانی ندای تو را اجابت می‌کنیم زیرا ما را به تسبیح کردن مالک کریم خود توجه دادی و ما را ترغیب به اطاعت از مولای مهربان خود کردی و ما را به کرامت پروردگار رساندی. ای منادی! زبان حال افراد پست پاسخت می‌دهند که ما را بهره‌مند ساخته و بزرگ داشتی و دعوت به بزرگ‌ترین سعادت‌ها نمودی. پستی و فساد و کوچکی ما کجا و تسبیح و تمجید خدایمان کجا. خاک کجا و خدای خدایان کجا. اسیر در زنجیر کجا و منزل آزادگان کجا. ولی لطف پروردگار باعث شده تا به ما اجازه تسبیح خود را بدهد و حکمت او ما را مشرف به این تکلیف کرده است. چه رسوایی بزرگی اگر بعد از این بخشش بزرگ در تسبیح او کوتاهی و در فرمان‌برداری او سستی کنیم. چه آقای کریمی و چه بنده‌های پستی. چه خدای بردبار و چه بندگان کم‌عقلی …!
خطابات این روایت به گونه‌ای است که ما در سایر روایات مشابه آن را سراغ نداریم که خداوند در یک ماه به بندگانش بفرمایند:
و العبد عبدی:
چنین بنده‌ای - که در نیمه‌های شب از بستر برمی‌خیزد و با من مناجات می‌کند - بنده حقیقی من و مستحق بهشت خواص اولیای اولیای من است: پس در میان بندگانم درآی و در بهشتم وارد شو.
والرحمه رحمتی:
رحمتی که من در این شب‌ها بر بندگانم فرو می‌فرستم رحمت خاص الخواص من است رحمتی است که سالک را کامل و واصل می‌کند.
فمن دعانی فی هذا الشهر اجبته:
هرکس در این ماه مرا بخواند جوابش را می‌دهم.
و من سالنی اعطیه:
هر کس در این ماه از من چیزی بخواهد به او می‌دهم حتی اگر خود من را بخواهد به او می‌دهم چرا که در ادامه می‌فرماید: و من استهدانی هدیته: هرکس از من هدایت خاص را بخواهد هدایتش می‌کنم.
افسوس از کوتاهی ما در طاعت خدا. کجایند شکرگزاران؟ کجایند تلاشگران؟ آیا عاقلان توان فهم حق این ندای آسمانی را دارند؟ چرا جوابی نمی‌شنوم؟
کجایند عارفانی که می‌دانند کسی توان شکر این نعمت را ندارد؟
کجایند کسانی که اقرار به کوتاهی و عجز دارند که در جواب این منادی آسمانی بگویند: اجابت کرده و یاری‌ات می‌کنم… ای وعده دهنده سعادت! با خوش آمد گویی و کمال میل و جان‌فشانی ندای تو را اجابت می‌کنیم زیرا ما را به تسبیح کردن مالک کریم خود توجه دادی و ما را ترغیب به اطاعت از مولای مهربان خود کردی و ما را به کرامت پروردگار رساندی. ای منادی! زبان حال افراد پست پاسخت می‌دهند که ما را بهره‌مند ساخته و بزرگ داشتی و دعوت به بزرگ‌ترین سعادت‌ها نمودی. پستی و فساد و کوچکی ما کجا و تسبیح و تمجید خدایمان کجا. خاک کجا و خدای خدایان کجا. اسیر در زنجیر کجا و منزل آزادگان کجا. ولی لطف پروردگار باعث شده تا به ما اجازه تسبیح خود را بدهد و حکمت او ما را مشرف به این تکلیف کرده است. چه رسوایی بزرگی اگر بعد از این بخشش بزرگ در تسبیح او کوتاهی و در فرمان‌برداری او سستی کنیم. چه آقای کریمی و چه بنده‌های پستی. چه خدای بردبار و چه بندگان کم‌عقلی …!
خطابات این روایت به گونه‌ای است که ما در سایر روایات مشابه آن را سراغ نداریم که خداوند در یک ماه به بندگانش بفرمایند:
و العبد عبدی: چنین بنده‌ای - که در نیمه‌های شب از بستر برمی‌خیزد و با من مناجات می‌کند - بنده حقیقی من و مستحق بهشت خواص اولیای اولیای من است: پس در میان بندگانم درآی و در بهشتم وارد شو.
والرحمه رحمتی:رحمتی که من در این شب‌ها بر بندگانم فرو می‌فرستم رحمت خاص الخواص من است رحمتی است که سالک را کامل و واصل می‌کند.
فمن دعانی فی هذا الشهر اجبته:هرکس در این ماه مرا بخواند جوابش را می‌دهم.
و من سالنی اعطیه: هر کس در این ماه از من چیزی بخواهد به او می‌دهم حتی اگر خود من را بخواهد به او می‌دهم چرا که در ادامه می‌فرماید: و من استهدانی هدیته: هرکس از من هدایت خاص را بخواهد هدایتش می‌کنم.