تحقیق و پژوهش در کلام امام خامنه‌ای
کلام حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب آیت‌الله‌العظمی امام خامنه‌ای در همه عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی، آموزش و پژوهش، کلامی آگاهانه، دلسوزانه، واقع‌بینانه، ناظر به نیاز زمان و رشد و تعالی جامعه می‌باشد. سخنان دقیق و عمیق ایشان درباره پژوهش و تحقیق، برای اساتید، فضلا، طلاب و محققان حوزه‌های علمیه، بسیار راه‌گشا و هدایتگر خواهد بود که در متن پیش رو به بخشی از آن اشاره می‌گردد.
آینده‌نگری در تولید علم با نیازسنجی
یکی مسئله علم نافع است. دنبال علمی باشیم که برای کشور لازم و نافع است؛ نه فقط برای حال کشور؛ بلکه برای ده سال بعد و بیست سال بعد کشور. ممکن است، ما در بیست سال بعد، یک نیازی داشته باشیم که از امروز باید تحقیقاتِ آن نیاز شروع بشود. اگر امروز تحقیق نکردیم، اگر امروز خودمان را آماده نکردیم، آن‌وقتی که لازم داریم، دست‌مان خالی خواهد بود. باید این نیازسنجی انجام بگیرد و نیازهای امروز هم، مورد ملاحظه قرار بگیرد. دانش‌جویی و دانش‌آموزی و فراگیری علم و تعلیم علم، بر مبنای نفع آن و نیاز آن باشد.
علم و پژوهش: دانش، آشکارترین وسیله عزّت و قدرت یک کشور
علم و پژوهش: دانش، آشکارترین وسیله عزّت و قدرت یک کشور است. روی دیگر دانایی، توانایی است. دنیای غرب به‌برکت دانش خود بود که توانست، برای خود ثروت و نفوذ و قدرت دویست‌ساله فراهم کند و با وجود تهیدستی در بنیان‌های اخلاقی و اعتقادی، با تحمیل سبک زندگی غربی به جوامع عقب‌مانده از کاروان علم، اختیار سیاست و اقتصاد آنها را به دست گیرد. ما به سوءاستفاده از دانش مانند آنچه غرب کرد، توصیه نمی‌کنیم؛ امّا مؤکّداً به نیاز کشور به جوشاندن چشمه دانش در میان خود اصرار می‌ورزیم.
ضرورت طراحی و تأسیس بانک اطلاعات مراکز پژوهشی
ما باید تحقیق را، (که حقاً و بدون شک باید پژوهش و تحقیق مورد توجه و اهتمام بیشتری قرار بگیرد)، در کشور اولاً با توجه به نیازهای آن، هدف‌دار کنیم؛ یعنی ببینیم واقعاً کشور به چه احتیاج دارد و پژوهش‌ها را در جهت نیازهای کشور قرار بدهیم که در خلال بیانات بعضی از دوستان هم روی آن تکیه شده بود و کاملاً هم درست است و این لازمه‌اش این است که ما بانک اطلاعات و مرکزی داشته باشیم. همه بتوانند، بدانند چه لازم است، چه انجام شده است و چه لازم است برای تکمیل یک پژوهش، تا بتواند این قطعات گوناگون در کنار هم جمع بشود.
ضرورت شناسایی نیازهای جامعه در حوزه‌های علمیه
حوزه علمیه باید مثل یک کارخانه تأمین‌کننده نیازهای جامعه، مرتّب کار کند و محصول خود را که همان محقّقان و مبلّغان و مدرسّان و مؤلفان و انواع قشرهای روحانی هستند، بیرون دهد. حوزه باید برنامه‌ریزی کند و مشخص باشد که مثلاً پنج‌سال دیگر، چه تعداد مبلّغ مناسب برای مناطق گوناگون دنیا و داخل کشور تربیت می‌شود. همچنین در زمینه مسائل قرآنی و تفسیر و دیگر علوم حوزوی و نیز تربیت مدرس برای دانشگاه‌ها و دروس معارف اسلامی و نیز تربیت محقّق و مؤلف برای پاسخگویی و مقابله با شبهات، برنامه‌ریزی منظّم و مرتّبی داشته باشد.
انجام تحقیقات اسلامی با توجه به نیازها در حوزه‌های علمیه
شما بدانید میدان تبلیغ دین، میدان تحقیقات و نوشتن کتاب‌ها، بسیار مهم است. شما بنشینید، یک مبنا و فکر اسلامی را از کتاب و سنت استخراج و سپس جمع‌بندی کنید، آن را آرایش دهید و وارد اینترنت کنید یا در اختیار دانشگاه‌ها و رادیو و تلویزیون بگذارید. بنابراین کاری را که کار شماست، انجام دهید. به‌خوبی هم انجام دهید. در زمینه‌های تاریخی و حدیث و تفسیر می‌شود، کار کنید؛ بالأخره باید کار کنید. بگردید ببینید، امروز خلأ چیست؛ ذوق و سلیقه به خرج دهید.3
..............................................
پی نوشت‌ها
1. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران در تاریخ 22/11/1397.
2. بیانات در دیدار اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در تاریخ 13/07/1385.
3. بیانات در دیدار اعضای مدرسه حقانی در تاریخ 25/09/1378 به‌نقل از روشنای علم، ص636.
آینده‌نگری در تولید علم با نیازسنجی
یکی مسئله علم نافع است. دنبال علمی باشیم که برای کشور لازم و نافع است؛ نه فقط برای حال کشور؛ بلکه برای ده سال بعد و بیست سال بعد کشور. ممکن است، ما در بیست سال بعد، یک نیازی داشته باشیم که از امروز باید تحقیقاتِ آن نیاز شروع بشود. اگر امروز تحقیق نکردیم، اگر امروز خودمان را آماده نکردیم، آن‌وقتی که لازم داریم، دست‌مان خالی خواهد بود. باید این نیازسنجی انجام بگیرد و نیازهای امروز هم، مورد ملاحظه قرار بگیرد. دانش‌جویی و دانش‌آموزی و فراگیری علم و تعلیم علم، بر مبنای نفع آن و نیاز آن باشد.
علم و پژوهش: دانش، آشکارترین وسیله عزّت و قدرت یک کشور
علم و پژوهش: دانش، آشکارترین وسیله عزّت و قدرت یک کشور است. روی دیگر دانایی، توانایی است. دنیای غرب به‌برکت دانش خود بود که توانست، برای خود ثروت و نفوذ و قدرت دویست‌ساله فراهم کند و با وجود تهیدستی در بنیان‌های اخلاقی و اعتقادی، با تحمیل سبک زندگی غربی به جوامع عقب‌مانده از کاروان علم، اختیار سیاست و اقتصاد آنها را به دست گیرد. ما به سوءاستفاده از دانش مانند آنچه غرب کرد، توصیه نمی‌کنیم؛ امّا مؤکّداً به نیاز کشور به جوشاندن چشمه دانش در میان خود اصرار می‌ورزیم.
ضرورت طراحی و تأسیس بانک اطلاعات مراکز پژوهشی
ما باید تحقیق را، (که حقاً و بدون شک باید پژوهش و تحقیق مورد توجه و اهتمام بیشتری قرار بگیرد)، در کشور اولاً با توجه به نیازهای آن، هدف‌دار کنیم؛ یعنی ببینیم واقعاً کشور به چه احتیاج دارد و پژوهش‌ها را در جهت نیازهای کشور قرار بدهیم که در خلال بیانات بعضی از دوستان هم روی آن تکیه شده بود و کاملاً هم درست است و این لازمه‌اش این است که ما بانک اطلاعات و مرکزی داشته باشیم. همه بتوانند، بدانند چه لازم است، چه انجام شده است و چه لازم است برای تکمیل یک پژوهش، تا بتواند این قطعات گوناگون در کنار هم جمع بشود.
ضرورت شناسایی نیازهای جامعه در حوزه‌های علمیه
حوزه علمیه باید مثل یک کارخانه تأمین‌کننده نیازهای جامعه، مرتّب کار کند و محصول خود را که همان محقّقان و مبلّغان و مدرسّان و مؤلفان و انواع قشرهای روحانی هستند، بیرون دهد. حوزه باید برنامه‌ریزی کند و مشخص باشد که مثلاً پنج‌سال دیگر، چه تعداد مبلّغ مناسب برای مناطق گوناگون دنیا و داخل کشور تربیت می‌شود. همچنین در زمینه مسائل قرآنی و تفسیر و دیگر علوم حوزوی و نیز تربیت مدرس برای دانشگاه‌ها و دروس معارف اسلامی و نیز تربیت محقّق و مؤلف برای پاسخگویی و مقابله با شبهات، برنامه‌ریزی منظّم و مرتّبی داشته باشد.
انجام تحقیقات اسلامی با توجه به نیازها در حوزه‌های علمیه
شما بدانید میدان تبلیغ دین، میدان تحقیقات و نوشتن کتاب‌ها، بسیار مهم است. شما بنشینید، یک مبنا و فکر اسلامی را از کتاب و سنت استخراج و سپس جمع‌بندی کنید، آن را آرایش دهید و وارد اینترنت کنید یا در اختیار دانشگاه‌ها و رادیو و تلویزیون بگذارید. بنابراین کاری را که کار شماست، انجام دهید. به‌خوبی هم انجام دهید. در زمینه‌های تاریخی و حدیث و تفسیر می‌شود، کار کنید؛ بالأخره باید کار کنید. بگردید ببینید، امروز خلأ چیست؛ ذوق و سلیقه به خرج دهید.3
..............................................
پی نوشت‌ها
1. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران در تاریخ 22/11/1397.
2. بیانات در دیدار اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در تاریخ 13/07/1385.
3. بیانات در دیدار اعضای مدرسه حقانی در تاریخ 25/09/1378 به‌نقل از روشنای علم، ص636.