آیت‌الله کعبی بررسی کرد
چهار عنصر حیاتی در چرخه تبلیغ دین
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تبیین عناصر حیاتی در چرخه تبلیغ دین، گفت: امروز دنیای اسلام از زبان دین فاصله گرفته است؛ هم فاصله تاریخی و هم تأثیر مطامع و منافع قدرت‌ها؛ زروگویان، دشمنی‌ها و جهل‌ها باعث شده تا زاویه انحرافی زیادی در آموزه‌های دینی در طول تاریخ ایجاد شود.
به گزارش خبرگزاری حوزه از اهواز، آیت‌الله عباس کعبی در دیدار رئیس و کارکنان دفتر تبلیغات اسلامی خوزستان، به تبیین چهار عنصر حیاتی در چرخه تبلیغ دین پرداخت و گفت: چرخه تبلیغ دین بر پایه چهار عنصر است که عنصر اول آن، «تولید پیام دینی» است. در تولید پیام دینی بر اساس نگاه جامع به اسلام، شناخت متخاصمان، نیازهای زمان و بسط حقایق دینی، باید نظریه‌پردازان، اسلام‌شناسان و مجتهدان صاحب‌نظر تولید پیام دینی کنند.
عضو خبرگان رهبری ادامه داد: دین، رسانه تولید پیام برای هدایت انسان‌ها، ترسیم نقشه راه زندگی برای آنها و حمایت از آنها برای تحقق و شکوفایی مادی و معنوی و رشد (که منجر به کمال اخروی شود) است.
وی با بیان اینکه، دین بر مبنای قرآن، وحی، حکمت‌های نبوی و تبیین‌های انسان‌های کامل تولید پیام می‌کند، عنوان کرد: اما امروز دنیای اسلام از زبان دین فاصله گرفته است؛ هم فاصله تاریخی و هم تأثیر مطامع و منافع قدرت‌ها، زروگویان، دشمنی‌ها و جهل‌ها باعث شده تا زاویه انحرافی زیادی در آموزه‌های دینی در طول تاریخ ایجاد شود.
اولین رسالت حوزه، شناخت محتوای دینی بر اساس اجتهاد
به‌گفته آیت‌الله کعبی، اولین رسالت حوزه‌های علمیه، شناخت محتوای دینی بر اساس اجتهاد اصیل و نظریه‌پردازی متقن، شناخت مقتضیات زمان، بسط حقایق دینی و جلوگیری از پیرایه‌ها و و وصله‌های متصل به دین است.
وی افزود: امروز محصول تلاش‌های حوزه‌های علمیه در رشته‌های مختلف کلام، تفسیر، فقه و اصول، تاریخ و سایر رشته‌ها متبلور است؛ تولیدی بر پایه اجتهاد اصیل.
اجتهاد موتور محرک پیشرفت و پویایی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: اگر فعالیت روحانیت اصیل و فرزانه و مجاهدت‌های دانشمندان دینی و حوزه‌های علمیه از آغاز غیبت کبری تاکنون نبود، انحراف‌های بزرگی در دین اتفاق می‌افتاد و معیارهای درست دینی شناخته نمی‌شد و بشر به گمراهی محض فرو می‌رفت؛ اما سنت الهی بر این است که دین بر اساس اجتهاد که موتور محرک پیشرفت، تحول و پویایی است، حفظ شود.
وی خاطرنشان کرد: امروز نیاز به تکاپوی علمی تا رسیدن به قله‌ها و نظریه‌پردازی‌های جدید داریم تا در امر تبلیغ، تحقیق و تدریس، متناسب با مقتضیات زمان اقدام متناسب را انجام دهیم.
آیت‌الله کعبی ادامه داد: برای تولید پیام، باید حتماً از سرچشمه تغذیه کرد؛ مجتهدین آگاه باید با نیروی نظریه‌پردازی و صاحب‌نظران خبره که نظر کارشناسی متقن دینی داشته باشند، وارد میدان شوند و از سرچشمه زلال وحی، کتاب، سنت، عقل و اجماع، دین را تبیین کنند.
وی اظهار کرد: شخصیت‌هایی مانند امام راحل(قد) و پس از ایشان رهبر حکیم و فرزانه انقلاب، آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، از لحاظ نظریه‌پردازی و برخورداری از منظومه فکری دینی تمدن‌ساز، سرمایه بزرگ حوزه‌های علمیه در عصر معاصر هستند. رهبر معظم انقلاب، اسلام‌شناسی جامع در حوزه نظریه‌پردازی دقیق و بنیادهای نظری و طراحی‌های میدانی برای تبیین حقایق دینی است.
عضو خبرگان رهبری تصریح کرد: حوزه‌های علمیه باید در هر سه سطح تدریس، تبلیغ و تحقیق بدرخشند و خوزستان با این ظرفیت‌های بزرگ انسانی، باید کانون تربیت مجتهدین و نظریه‌پردازان در علوم مختلف باشد.
چهار الزام پالایش پیام
وی به دومین عنصر یعنی عنصر «پالایش تولیدات» اشاره کرد و گفت: ما نمی‌توانیم معارف دینی را با اصطلاحات خاص خودش تبلیغ کنیم. باید پالایش، غنی‌سازی و فرآوری لازم صورت پذیرد و محتوای دین به زبان مخاظب بیان شود.
آیت‌الله کعبی به الزامات پالایش پیام اشاره کرد و افزود: مخاطب‌شناسی، هنرمندی، سطح‌بندی جهت بیان متناسب با مخاطبان، عصری کردن دین با استفاده از ادبیات معاصر، مفهوم‌سازی و ایجاد جذابیت از الزامات پالایش پیام دینی است.
وی به عنصر سوم تبلیغ اشاره کرد و افزود: عنصر سوم «توزیع و بازتوزیع پیام» است؛ باید پیام به مخاطب برسد و گستره توزیع افزایش یابد. با الزاماتی همچون شبکه‌سازی، ساختارسازی و تکثیر پیام، باید پیام ما به میلیون‌ها انسان برسد.
این استاد حوزه و دانشگاه همچنین تأکید کرد: حوزه علمیه در تولید پیام خوب عمل کرده است؛ اما در پالایش و توزیع ضعیف هستیم.
نسخه دین مانند داروی پزشک است
عضو مجلس خبرگان رهبری به «مصرف پیام» به‌عنوان عنصر چهارم اشاره کرد و گفت: پیامبر رحمت که هیچ‌گاه زبان به شکایت نگشودند، درباره مهجور ماندن قرآن شکایت خواهد کرد. شکایت از اینکه چرا محتوای دین، پیاده و مصرف نشد.
وی ادامه داد: همواره یکی از مشکلات انبیا(ع) درک نشدن از سوی عامه مردم و پیاده نشدن معارف دینی و مهجور ماندن آن بود؛ لذا رسیدن پیام کافی نیست. باید پیام مصرف شود تا اثر خود را داشته باشد و بینش و منش‌ها بر اساس دین تغییر یابند. نسخه دین و پیام دینی، مانند داروی پزشک است که بدون مصرف شدن، اثری نخواهد داشت.
وی افزود: بعد از راه‌اندازی این سامانه تبلیغ، باید دو کار مهم را انجام داد: اولین کار «رصد و پایش» و کار دوم «بازخوردگیری رصد» برای پیگیری شکل‌گیری صحیح سامانه و رفع اختلالات احتمالی و بازخوردگیری به‌جهت بررسی میزان تحول در جامعه و اینکه ببینیم که چقدر اخلاق و آداب تغییر یافته، از برخی عادات و رسوم غلط چقدر جلوگیری شده، چه میزان عقلانیت رشد یافته و ایمان دینی چگونه تقویت شده است؟ باید به‌جای گزارش‌محوری، خروجی‌محور و تحول‌محور باشیم.
چرا در دنیا دین‌گریزی و دین‌ستیزی وجود دارد؟
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: امروز که بیش از چهار دهه از انقلاب اسلامی که حرکتی بزرگ در راستای تمدن‌سازی اسلامی است، می‌گذرد، حکومتی شکل گرفته که بر دو پایه اساسی اقامه دین و قیام عمومی در جهت دینداری است و این کار بسیار بزرگی بود. امروز باید بررسی کرد که چرا در دنیا دین‌گریزی و دین‌ستیزی وجود دارد؟ باید عوامل آن را شناسایی کنیم و نسخه متقابل بدهیم.
عوامل ۱۲ گانه دین‌گریزی
آیت‌الله کعبی در ادامه به عوامل ۱۲ گانه دین‌گریزی اشاره و خاطرنشان کرد: نسبی‌گرایی به‌جای حق‌گرایی، گرایش به عقلانیت تجربی، علم‌گرایی به معنای تجریه‌گرایی، فردگرایی در مقابل مسئولیت اجتماعی، جدایی دین از نقش داشتن در پیشرفت جوامع، انسان‌گرایی منهای دین، اخلاق سکولار و منهای دین، وجود مناسبات ظالمانه و نظام سلطه و دستگاه باورساز و رفتارساز و جریان‌ساز ضد دین که ترویج الحاد نظری و عملی می‌کند، القای یأس و ناامیدی نسبت به کارآمدی نظام برآمده از دین، وجود فناوری‌های مبتنی بر لذت جنسی، موسیقی، هنر و ورزش‌های جدید و طراحی سیاسی دشمنان، تخریب شدید روحانیت و تلاش برای جدایی روحانیت از مردم، عوامل مهم دین‌گریزی به‌شمار می‌روند.
اگر سؤال و شبهه بی‌پاسخ بماند، مانند بمب عمل می‌کند
وی در پایان بیان کرد: باید عمق معرفت دینی مردم را بالا ببریم؛ ترویح عقلانیت دینی، رشد عقلانی، تعمیق ایمان، گسترش بندگی، کرامت نفس، بصیرت‌افزایی، نهضت تبیین درست و صحیح و پاسخگویی به سؤالات و شبهات وظیفه اصلی ماست؛ باید بدانیم که شبهه و سؤال خوب است؛ اما اگر بدون پاسخ بماند و یا پاسخ درست داده نشود، مانند یک بمب عمل خواهد کرد و مانند یک بیماری مزمن ریشه‌دار به‌ویژه در بخش فرق و ادیان، جامعه را متأثر خواهد کرد.
عضو خبرگان رهبری ادامه داد: دین، رسانه تولید پیام برای هدایت انسان‌ها، ترسیم نقشه راه زندگی برای آنها و حمایت از آنها برای تحقق و شکوفایی مادی و معنوی و رشد (که منجر به کمال اخروی شود) است.
وی با بیان اینکه، دین بر مبنای قرآن، وحی، حکمت‌های نبوی و تبیین‌های انسان‌های کامل تولید پیام می‌کند، عنوان کرد: اما امروز دنیای اسلام از زبان دین فاصله گرفته است؛ هم فاصله تاریخی و هم تأثیر مطامع و منافع قدرت‌ها، زروگویان، دشمنی‌ها و جهل‌ها باعث شده تا زاویه انحرافی زیادی در آموزه‌های دینی در طول تاریخ ایجاد شود.
اولین رسالت حوزه، شناخت محتوای دینی بر اساس اجتهاد
به‌گفته آیت‌الله کعبی، اولین رسالت حوزه‌های علمیه، شناخت محتوای دینی بر اساس اجتهاد اصیل و نظریه‌پردازی متقن، شناخت مقتضیات زمان، بسط حقایق دینی و جلوگیری از پیرایه‌ها و و وصله‌های متصل به دین است.
وی افزود: امروز محصول تلاش‌های حوزه‌های علمیه در رشته‌های مختلف کلام، تفسیر، فقه و اصول، تاریخ و سایر رشته‌ها متبلور است؛ تولیدی بر پایه اجتهاد اصیل.
اجتهاد موتور محرک پیشرفت و پویایی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: اگر فعالیت روحانیت اصیل و فرزانه و مجاهدت‌های دانشمندان دینی و حوزه‌های علمیه از آغاز غیبت کبری تاکنون نبود، انحراف‌های بزرگی در دین اتفاق می‌افتاد و معیارهای درست دینی شناخته نمی‌شد و بشر به گمراهی محض فرو می‌رفت؛ اما سنت الهی بر این است که دین بر اساس اجتهاد که موتور محرک پیشرفت، تحول و پویایی است، حفظ شود.
وی خاطرنشان کرد: امروز نیاز به تکاپوی علمی تا رسیدن به قله‌ها و نظریه‌پردازی‌های جدید داریم تا در امر تبلیغ، تحقیق و تدریس، متناسب با مقتضیات زمان اقدام متناسب را انجام دهیم.
آیت‌الله کعبی ادامه داد: برای تولید پیام، باید حتماً از سرچشمه تغذیه کرد؛ مجتهدین آگاه باید با نیروی نظریه‌پردازی و صاحب‌نظران خبره که نظر کارشناسی متقن دینی داشته باشند، وارد میدان شوند و از سرچشمه زلال وحی، کتاب، سنت، عقل و اجماع، دین را تبیین کنند.
وی اظهار کرد: شخصیت‌هایی مانند امام راحل(قد) و پس از ایشان رهبر حکیم و فرزانه انقلاب، آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، از لحاظ نظریه‌پردازی و برخورداری از منظومه فکری دینی تمدن‌ساز، سرمایه بزرگ حوزه‌های علمیه در عصر معاصر هستند. رهبر معظم انقلاب، اسلام‌شناسی جامع در حوزه نظریه‌پردازی دقیق و بنیادهای نظری و طراحی‌های میدانی برای تبیین حقایق دینی است.
عضو خبرگان رهبری تصریح کرد: حوزه‌های علمیه باید در هر سه سطح تدریس، تبلیغ و تحقیق بدرخشند و خوزستان با این ظرفیت‌های بزرگ انسانی، باید کانون تربیت مجتهدین و نظریه‌پردازان در علوم مختلف باشد.
چهار الزام پالایش پیام
وی به دومین عنصر یعنی عنصر «پالایش تولیدات» اشاره کرد و گفت: ما نمی‌توانیم معارف دینی را با اصطلاحات خاص خودش تبلیغ کنیم. باید پالایش، غنی‌سازی و فرآوری لازم صورت پذیرد و محتوای دین به زبان مخاظب بیان شود.
آیت‌الله کعبی به الزامات پالایش پیام اشاره کرد و افزود: مخاطب‌شناسی، هنرمندی، سطح‌بندی جهت بیان متناسب با مخاطبان، عصری کردن دین با استفاده از ادبیات معاصر، مفهوم‌سازی و ایجاد جذابیت از الزامات پالایش پیام دینی است.
وی به عنصر سوم تبلیغ اشاره کرد و افزود: عنصر سوم «توزیع و بازتوزیع پیام» است؛ باید پیام به مخاطب برسد و گستره توزیع افزایش یابد. با الزاماتی همچون شبکه‌سازی، ساختارسازی و تکثیر پیام، باید پیام ما به میلیون‌ها انسان برسد.
این استاد حوزه و دانشگاه همچنین تأکید کرد: حوزه علمیه در تولید پیام خوب عمل کرده است؛ اما در پالایش و توزیع ضعیف هستیم.
نسخه دین مانند داروی پزشک است
عضو مجلس خبرگان رهبری به «مصرف پیام» به‌عنوان عنصر چهارم اشاره کرد و گفت: پیامبر رحمت که هیچ‌گاه زبان به شکایت نگشودند، درباره مهجور ماندن قرآن شکایت خواهد کرد. شکایت از اینکه چرا محتوای دین، پیاده و مصرف نشد.
وی ادامه داد: همواره یکی از مشکلات انبیا(ع) درک نشدن از سوی عامه مردم و پیاده نشدن معارف دینی و مهجور ماندن آن بود؛ لذا رسیدن پیام کافی نیست. باید پیام مصرف شود تا اثر خود را داشته باشد و بینش و منش‌ها بر اساس دین تغییر یابند. نسخه دین و پیام دینی، مانند داروی پزشک است که بدون مصرف شدن، اثری نخواهد داشت.
وی افزود: بعد از راه‌اندازی این سامانه تبلیغ، باید دو کار مهم را انجام داد: اولین کار «رصد و پایش» و کار دوم «بازخوردگیری رصد» برای پیگیری شکل‌گیری صحیح سامانه و رفع اختلالات احتمالی و بازخوردگیری به‌جهت بررسی میزان تحول در جامعه و اینکه ببینیم که چقدر اخلاق و آداب تغییر یافته، از برخی عادات و رسوم غلط چقدر جلوگیری شده، چه میزان عقلانیت رشد یافته و ایمان دینی چگونه تقویت شده است؟ باید به‌جای گزارش‌محوری، خروجی‌محور و تحول‌محور باشیم.
چرا در دنیا دین‌گریزی و دین‌ستیزی وجود دارد؟
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: امروز که بیش از چهار دهه از انقلاب اسلامی که حرکتی بزرگ در راستای تمدن‌سازی اسلامی است، می‌گذرد، حکومتی شکل گرفته که بر دو پایه اساسی اقامه دین و قیام عمومی در جهت دینداری است و این کار بسیار بزرگی بود. امروز باید بررسی کرد که چرا در دنیا دین‌گریزی و دین‌ستیزی وجود دارد؟ باید عوامل آن را شناسایی کنیم و نسخه متقابل بدهیم.
عوامل ۱۲ گانه دین‌گریزی
آیت‌الله کعبی در ادامه به عوامل ۱۲ گانه دین‌گریزی اشاره و خاطرنشان کرد: نسبی‌گرایی به‌جای حق‌گرایی، گرایش به عقلانیت تجربی، علم‌گرایی به معنای تجریه‌گرایی، فردگرایی در مقابل مسئولیت اجتماعی، جدایی دین از نقش داشتن در پیشرفت جوامع، انسان‌گرایی منهای دین، اخلاق سکولار و منهای دین، وجود مناسبات ظالمانه و نظام سلطه و دستگاه باورساز و رفتارساز و جریان‌ساز ضد دین که ترویج الحاد نظری و عملی می‌کند، القای یأس و ناامیدی نسبت به کارآمدی نظام برآمده از دین، وجود فناوری‌های مبتنی بر لذت جنسی، موسیقی، هنر و ورزش‌های جدید و طراحی سیاسی دشمنان، تخریب شدید روحانیت و تلاش برای جدایی روحانیت از مردم، عوامل مهم دین‌گریزی به‌شمار می‌روند.
اگر سؤال و شبهه بی‌پاسخ بماند، مانند بمب عمل می‌کند
وی در پایان بیان کرد: باید عمق معرفت دینی مردم را بالا ببریم؛ ترویح عقلانیت دینی، رشد عقلانی، تعمیق ایمان، گسترش بندگی، کرامت نفس، بصیرت‌افزایی، نهضت تبیین درست و صحیح و پاسخگویی به سؤالات و شبهات وظیفه اصلی ماست؛ باید بدانیم که شبهه و سؤال خوب است؛ اما اگر بدون پاسخ بماند و یا پاسخ درست داده نشود، مانند یک بمب عمل خواهد کرد و مانند یک بیماری مزمن ریشه‌دار به‌ویژه در بخش فرق و ادیان، جامعه را متأثر خواهد کرد.