آیت‌الله اعرافی
علم رجال در حوزه تقویت شود
مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: بدون تردید باید به رجال در قلب و متن حوزه به‌شکل ضمنی در درس‌های خارج فقه و به‌شکل مستقل توجه کنیم. در نظام رشته حوزه و آموزش‌های کاربردی نیز، همچنین باید فضایی برای مباحث رجالی باز شود.
به گزارش ایکنا به‌نقل از روابط عمومی مدرسه علمیه امام باقر(ع)، آیت‌الله اعرافی، ۳۰ شهریور در آیین رونمایی از کتاب «استناد در روش شناخت رجال اسناد» در مدرسه فقهی امام محمدباقر(ع)، این اثر را برای طلاب سودمند خواند و خواستار اهتمام جامعه علمی نسبت به ترجمه آثار دینی به زبان‌های مختلف شد و گفت: برکات آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی در ابعاد مختلف علمی حوزه فراگیر است؛ این اثر نمایندگی از اندیشه این مرجع عالی‌قدر و نگاه تطبیقی و مصداقی دارد که کاربردی بودن این اثر را نشان می‌دهد.
وی افزود: این کتاب حاصل ممارست چندین سال از سوی مؤلف است. برخی از فصول آن، بسیار قابل استفاده است و حدود ۳۰۰ منبع در مصادر آن مورد توجه قرار گرفته است.
آیت‌الله اعرافی گفت: در ۵۰ سال اخیر، حوزه قم در توسعه قلمروهای علوم اسلامی چه توسعه در علوم سنتی و کهن و پیشین ما و تلاش در جهت پاسخگویی به نیازهای جدید و چه پایه‌ریزی شعب و شاخه‌های جدید، گا‌م‌های خوبی برداشته است.
امام جمعه قم اضافه کرد: این توسعه مرزها در چند سطح متصور است: یکی این است که طلاب در حوزه‌ای از حوزه‌های دانشی، مراحلی را طی کنند. حوزه نیز در درختواره رشته‌های خود به آن توجه کرده است. خروجی این مسیر کارشناسانی در حوزه‌های دانشی مرتبط با علوم اسلامی هستند؛ اما سطح دوم آن بوده که هر توسعه سطح دانشی به قلب حوزه بیاید و با همان روش و آداب و سننی که در درس‌های خارج داریم، مسیر را طی کند.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: این راه درست توسعه مرزهای علوم اسلامی است. باید از رجال و اصول تا فقه جدید و تا تفسیر و کلام باید در فضای مناسبات اجتهادی حوزه قرار گیرد؛ با همان شکل آزاد، قوی، سنن و آدابی که ما از آن بهره برده‌ایم. البته استفاده از تجارب جدید را نفی نمی‌کنیم؛ اما با دقت و تأکید بر سنن آزموده‌شده. توسعه مرزهای علوم اسلامی اگر بخواهد، از اعتبار بالا برخوردار باشد، باید در آن سطح قرار گیرد.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: بدون تردید باید به رجال در قلب و متن حوزه به‌شکل ضمنی در درس‌های خارج فقه و به‌شکل مستقل توجه کنیم. در نظام رشته حوزه و آموزش‌های کاربردی نیز همچنین؛ لذا باید فضایی برای مباحث رجالی باز شود. اکنون روی طراحی دوره‌هایی کار می‌کنیم و در دانش‌های درختواره نیز، رشته‌هایی طراحی شده است. متن در‌س‌ها نیز باید به‌شکل استقلالی و ضمنی مورد توجه باشد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: اگر بخواهیم به توثیقات خاصه بسنده کنیم، قطعاً بسیاری از آثار کلامی، اخلاقی، اعتقادی و فقهی ما، از دایره توثیقات خاصه با آن تفسیری که تصدیق «ثقه» را در پی داشته باشد، خارج می‌شود؛ لذا همه بزرگان تلاش کرده‌اند، توثیقات عامه و چیزهایی از این قبیل را مطرح کنند، تا مشکل برون افتادن بخشی از آثار را از دایره توثیقات خاصه بیرون بیاورند. این کتاب نیز، از عهده این موضوع برآمده است. وقتی پنج تا شش شاهد در جایی جمع شود، ممکن است، ما را به اطمینان برساند. اگر در مسئله جمع شواهد کار شود، می‌تواند راه‌های تازه‌ای را باز کند.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به مواجهه حضرات معصومین و ائمه اطهار(ع) در میدان‌های مختلف معرفتی، فرهنگی، دانشی و علمی، عنوان کرد: اولین میدان، مواجهه عالم اسلام با بیرون از جهان اسلام بود؛ مانند مواجهه فکری با یونان. باید در برابر اندیشه‌های وارداتی، اندیشه اسلامی با قرائت صحیح خاندان پیامبر(ص) تبیین می‌شد. این میدان، میدان مواجهه اعتقادی و کلان است. میدان دیگر، میدان مواجهه با سایر ادیان بود و معارف کلامی و اعتقادی باید با قرائت درست تبیین می‌شد.
آیت‌الله اعرافی بیان کرد: میدان سوم، مواجهه فرهنگی و معرفتی خاندان راستین پیامبر(ص)، با مذاهب و فرق خارج از خیمه تشیع بود. اینجا حساسیت بیشتری وجود داشت و مبانی مرتبط با امت اسلام باید ملاحظه می‌شد و از سوی دیگر، این فرقه‌ها صاحب قدرت بودند. مواجهه و میدان چهارم، مواجهه امامت اثنی‌عشری با ریزش‌های درون تشیع است. تقریبا پس از هر امامی، از حضرت امیرالمؤمنین تا امام عسکری(ع)، شاهد انشعاب و ریزش و انحراف هستیم.
امام جمعه قم با بیان اینکه داستان این انشعابات الهام‌بخش و درس‌آموز است، اظهار کرد: میدان پنجم نیز، انحرافاتی است که در درون خود علویون اتفاق می‌افتاد. پایه‌ریزی و ترسیم خطوط جامع مکتب در مواجهه با این میادین، شکل آشکارتری می‌گرفت و بسیاری از احادیث را باید در این فضا ارزیابی کنیم.
مدیر حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: این مواجهه‌ها در جاهایی به‌وضوح رسیده است. از طرفی دیگر حتماً در امتزاجی که جامعه شیعه با جوامع دیگر و اختلاطی که با آن اندیشه‌ها پیدا می‌کرد، دچار آسیب‌هایی شده است. از این جهت است که این میادین، میادینی است که به‌شدت و دقت باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: این کتاب حاصل ممارست چندین سال از سوی مؤلف است. برخی از فصول آن، بسیار قابل استفاده است و حدود ۳۰۰ منبع در مصادر آن مورد توجه قرار گرفته است.
آیت‌الله اعرافی گفت: در ۵۰ سال اخیر، حوزه قم در توسعه قلمروهای علوم اسلامی چه توسعه در علوم سنتی و کهن و پیشین ما و تلاش در جهت پاسخگویی به نیازهای جدید و چه پایه‌ریزی شعب و شاخه‌های جدید، گا‌م‌های خوبی برداشته است.
امام جمعه قم اضافه کرد: این توسعه مرزها در چند سطح متصور است: یکی این است که طلاب در حوزه‌ای از حوزه‌های دانشی، مراحلی را طی کنند. حوزه نیز در درختواره رشته‌های خود به آن توجه کرده است. خروجی این مسیر کارشناسانی در حوزه‌های دانشی مرتبط با علوم اسلامی هستند؛ اما سطح دوم آن بوده که هر توسعه سطح دانشی به قلب حوزه بیاید و با همان روش و آداب و سننی که در درس‌های خارج داریم، مسیر را طی کند.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: این راه درست توسعه مرزهای علوم اسلامی است. باید از رجال و اصول تا فقه جدید و تا تفسیر و کلام باید در فضای مناسبات اجتهادی حوزه قرار گیرد؛ با همان شکل آزاد، قوی، سنن و آدابی که ما از آن بهره برده‌ایم. البته استفاده از تجارب جدید را نفی نمی‌کنیم؛ اما با دقت و تأکید بر سنن آزموده‌شده. توسعه مرزهای علوم اسلامی اگر بخواهد، از اعتبار بالا برخوردار باشد، باید در آن سطح قرار گیرد.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: بدون تردید باید به رجال در قلب و متن حوزه به‌شکل ضمنی در درس‌های خارج فقه و به‌شکل مستقل توجه کنیم. در نظام رشته حوزه و آموزش‌های کاربردی نیز همچنین؛ لذا باید فضایی برای مباحث رجالی باز شود. اکنون روی طراحی دوره‌هایی کار می‌کنیم و در دانش‌های درختواره نیز، رشته‌هایی طراحی شده است. متن در‌س‌ها نیز باید به‌شکل استقلالی و ضمنی مورد توجه باشد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: اگر بخواهیم به توثیقات خاصه بسنده کنیم، قطعاً بسیاری از آثار کلامی، اخلاقی، اعتقادی و فقهی ما، از دایره توثیقات خاصه با آن تفسیری که تصدیق «ثقه» را در پی داشته باشد، خارج می‌شود؛ لذا همه بزرگان تلاش کرده‌اند، توثیقات عامه و چیزهایی از این قبیل را مطرح کنند، تا مشکل برون افتادن بخشی از آثار را از دایره توثیقات خاصه بیرون بیاورند. این کتاب نیز، از عهده این موضوع برآمده است. وقتی پنج تا شش شاهد در جایی جمع شود، ممکن است، ما را به اطمینان برساند. اگر در مسئله جمع شواهد کار شود، می‌تواند راه‌های تازه‌ای را باز کند.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به مواجهه حضرات معصومین و ائمه اطهار(ع) در میدان‌های مختلف معرفتی، فرهنگی، دانشی و علمی، عنوان کرد: اولین میدان، مواجهه عالم اسلام با بیرون از جهان اسلام بود؛ مانند مواجهه فکری با یونان. باید در برابر اندیشه‌های وارداتی، اندیشه اسلامی با قرائت صحیح خاندان پیامبر(ص) تبیین می‌شد. این میدان، میدان مواجهه اعتقادی و کلان است. میدان دیگر، میدان مواجهه با سایر ادیان بود و معارف کلامی و اعتقادی باید با قرائت درست تبیین می‌شد.
آیت‌الله اعرافی بیان کرد: میدان سوم، مواجهه فرهنگی و معرفتی خاندان راستین پیامبر(ص)، با مذاهب و فرق خارج از خیمه تشیع بود. اینجا حساسیت بیشتری وجود داشت و مبانی مرتبط با امت اسلام باید ملاحظه می‌شد و از سوی دیگر، این فرقه‌ها صاحب قدرت بودند. مواجهه و میدان چهارم، مواجهه امامت اثنی‌عشری با ریزش‌های درون تشیع است. تقریبا پس از هر امامی، از حضرت امیرالمؤمنین تا امام عسکری(ع)، شاهد انشعاب و ریزش و انحراف هستیم.
امام جمعه قم با بیان اینکه داستان این انشعابات الهام‌بخش و درس‌آموز است، اظهار کرد: میدان پنجم نیز، انحرافاتی است که در درون خود علویون اتفاق می‌افتاد. پایه‌ریزی و ترسیم خطوط جامع مکتب در مواجهه با این میادین، شکل آشکارتری می‌گرفت و بسیاری از احادیث را باید در این فضا ارزیابی کنیم.
مدیر حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: این مواجهه‌ها در جاهایی به‌وضوح رسیده است. از طرفی دیگر حتماً در امتزاجی که جامعه شیعه با جوامع دیگر و اختلاطی که با آن اندیشه‌ها پیدا می‌کرد، دچار آسیب‌هایی شده است. از این جهت است که این میادین، میادینی است که به‌شدت و دقت باید مورد توجه قرار گیرد.